ระบบปฏิบัติการแบบเดียว (Stand-Alone OS) เป็นระบบปฏิบัติการที่มุ่งเน้นและให้บริการสําหรับผู้ใช้ เพียงคนเดียว นิยมใช้สําหรับเครื่องคอมพิวเตอร์ที่ประมวลผลและทํางานแบบทั่วไป เช่น เครื่องคอมพิวเตอร์ แบบตั้งโต๊ะ เครื่องคอมพิวเตอร์โน้ตบุ๊ก ซึ่งจะถูกติดตั้งระบบปฏิบัติการนี้ไว้ใช้รองรับการทํางานบางอย่าง เช่น พิมพ์รายงาน ดูหนังหรือเชื่อมต่อเข้ากับอินเทอร์เน็ต เป็นต้น ปัจจุบันระบบปฏิบัติการแบบเดียวถูกพัฒนา ให้มีคุณสมบัติที่สามารถเป็นเครื่องลูกข่ายเพื่อขอรับบริการจากเครื่องแม่ข่ายได้ด้วย ระบบปฏิบัติการแบบ เดี่ยว ได้แก่
1) ระบบปฏิบัติการ DOS เป็นระบบปฏิบัติการที่ถูกพัฒนาขึ้นโดยบริษัท IBM เพื่อให้เป็นระบบ ปฏิบัติการสําหรับเครื่องคอมพิวเตอร์ชนิดพีซี ซึ่งโปรแกรม DOS จะถูกอ่านจากหน่วยเก็บข้อมูลสํารอง เช่น แผ่นดิสก์หรือ CD เข้าไปเก็บไว้ในหน่วยความจําก่อน จากนั้นโปรแกรม DOS จะทําหน้าที่เป็นผู้ประสาน การทํางานต่างๆ ระหว่างผู้ใช้กับอุปกรณ์คอมพิวเตอร์ทั้งหลายโดยอัตโนมัติ โดยที่โปรแกรม DOS จะรับคําสั่ง จากผู้ใช้หรือโปรแกรมประยุกต์แล้วนําไปปฏิบัติตาม โดยการทํางานจะเป็นแบบตัวอักษร (Text mode) เช่น สั่งงานโดยการกดคําสั่งเข้าไปที่ซีพร็อม (C:\>) ในการใช้งานโปรแกรม DOS ผู้ใช้ระบบนี้จะต้องจําคําสั่งต่างๆ ในการใช้งานจึงจะสามารถใช้งานได้ ระบบปฏิบัติการ DOS ถือเป็นระบบปฏิบัติการดั้งเดิมที่ใช้กับเครื่อง คอมพิวเตอร์แบบพี่ซี ปัจจุบันมีการใช้งานลดน้อยลง
2) ระบบปฏิบัติการ Unix เป็นระบบปฏิบัติการที่ใช้บนเครื่อง SUN ของบริษัท SUN Microsystems แต่ไม่ได้เป็นคู่แข่งกับบริษัท Microsoft ในเรื่องของระบบปฏิบัติการบนเครื่องพีซี แต่ Unix เป็นระบบปฏิบัติ การที่ใช้เทคโนโลยีแบบเปิด (Open System) ซึ่งเป็นแนวคิดที่ผู้ใช้ไม่ต้องผูกติดกับระบบใดระบบหนึ่งหรือ อุปกรณ์ยี่ห้อเดียวกัน นอกจากนี้ Unix ยังถูกออกแบบมาเพื่อตอบสนองการใช้งานในลักษณะให้มีผู้ใช้ได้ หลายคนในเวลาเดียวกันเรียกว่า ระบบหลายผู้ใช้ (Multiuser System) และสามารถทํางานได้หลายงาน ในเวลาเดียวกันเรียกว่า ระบบหลายภารกิจ (Multitasking System)
3) ระบบปฏิบัติการ Windows 7, Windows 8, Windows 8.1 โดย Windows เป็นระบบ ปฏิบัติการที่พัฒนาโดยบริษัท Microsoft การติดต่อหรือการป้อนคําสั่งระหว่างผู้ใช้กับเครื่องคอมพิวเตอร์ (User interface) เป็นแบบกราฟิกหรือเป็นระบบที่ใช้รูปภาพแทนคําสั่ง หรือเรียกว่า GUI (Graphic User Interface) โดยสามารถสั่งให้เครื่องทํางานได้โดยใช้เมาส์หรือลูกศร และคลิกที่สัญลักษณ์หรือคลิกที่คําสั่งที่ ต้องการ Graphic User Interface (GUI) ทําหน้าที่แทนดอส ทําให้เกิดความสะดวกแก่ผู้ใช้อย่างมาก ส่วน คุณสมบัติเด่นของ Microsoft Windows คือทํางานในกราฟิกโหมด เป็นแบบ Multi tasking แต่ยังต้อง อาศัยระบบปฏิบัติการดอสบูทเครื่องเพื่อเริ่มต้นระบบก่อน ระบบนี้อนุญาตให้ผู้ใช้สามารถใช้งานโปรแกรมได้ มากกว่า 1 โปรแกรมในขณะเดียวกัน ถ้าเป็นระบบ DOS หากต้องการเปลี่ยนไปทํางานโปรแกรมอื่นๆ ต้อง ออกจากโปรแกรมเดิมก่อนจึงสามารถไปใช้งานโปรแกรมอื่นๆ ได้ในลักษณะการทํางานของ Windows จะ มีส่วนที่เรียกว่า “หน้าต่าง (Windows)” แต่ละโปรแกรมถือเป็นหน้าต่างหนึ่งหน้าต่าง โดยผู้ใช้สามารถสลับ การใช้งานไปมาระหว่างแต่ละหน้าต่างได้ นอกจากนี้ระบบ Windows ยังทําให้โปรแกรมต่างๆ สามารถแบ่ง ปันข้อมูลระหว่างกันได้ผ่านทางคลิปบอร์ด (Clipboard) ระบบ Windows ทําให้ผู้ใช้ทั่วไปสามารถทําความเข้าใจ เรียนรู้และใช้งานเครื่องคอมพิวเตอร์ได้ง่าย
4) ระบบปฏิบัติการ Mac OS เป็นระบบปฏิบัติการที่ใช้สําหรับเครื่อง Macintosh ของบริษัท Apple เหมาะสําหรับผู้ที่ทํางานเกี่ยวกับการออกแบบทางกราฟิก เนื่องจากสามารถตอบสนองและทํางาน ได้ดีกับลักษณะของกราฟิกที่มีความซับซ้อน Mac OS เป็นระบบปฏิบัติการสําหรับเครื่องคอมพิวเตอร์ Macintosh โดยเฉพาะ ซึ่งทั้งคู่เป็นผลิตภัณฑ์ของบริษัท Apple
หน้าจอระบบปฏิบัติการ Mac OS
5) ระบบปฏิบัติการ Linux เป็นระบบปฏิบัติการประเภทฟรีแวร์ (Free ware) ที่ไม่เสียค่าใช้ จ่ายในการซื้อ โปรแกรมนี้มีนักพัฒนาโปรแกรมจากทั่วโลกช่วยกันแก้ไขอยู่ตลอดเวลา ทําให้การขยายตัว ของ Linux เป็นไปอย่างรวดเร็ว ระบบนี้สามารถนําไปใช้สําหรับทํางานเป็น Server ขนาดใหญ่ได้ ระบบ Linux ตั้งแต่รุ่น 4 นั้นสามารถทํางานได้บนซีพียทั้ง 3 ตระกูล คือ บนซีพียูของอินเทล (PC Intel) ดิจิทัล อัลฟาคอมพิวเตอร์ (Digital Alpha Computer) และซันสปาร์ค (SUN SPARC) เนื่องจากใช้เทคโนโลยีที่ เรียกว่า RPM (Red Hat Package Management)
ระบบ Linux พัฒนาโดยอาศัยต้นแบบการใช้งานของระบบ Unix และใช้โค้ดที่เขียนและเผยแพร่ในแบบโอเพ่นซอร์ส (open source ) ที่เปิดเผยโปรแกรมต้นฉบับให้ผู้ใช้สามารถจะพัฒนาและแก้ไขระบบต่าง ๆ ได้เองตามที่ต้องการ มีการผลิตออกมาหลายชื่อเรียกแตกต่างกันออกไป สำหรับประเทศไทยเราก็ได้มีการพัฒนา Linux ออกมาใช้บ้างแล้ว เช่น Linux TLE ของศูนย์เทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกส์และคอมพิวเตอร์แห่งชาติ (National Electronics and Computer Technology Center ) หรือ NECTEC (อ่านว่า “ เนค - เทค” ) เป็นต้น Linux มีทั้งแบบที่ใช้สำหรับงานบนเครื่องสำหรับผู้ใช้คนเดียว และแบบที่ใช้สำหรับงานควบคุมเครือข่ายเช่นเดียวกันกับระบบปฏิบัติการแบบ Unix