การประยุกต์ใช้เศรษฐกิจพอเพียงเพื่อแก้ปัญหาชุมชนสามารถทำได้กี่ด้าน

“… ข้าพเจ้าปลื้มใจที่งานในโครงการส่งเสริมเศรษฐกิจพอเพียงในชุมชนดำเนินไปด้วยดี และเกิดผลน่าพึงพอใจโครงการช่วยให้ราษฎรในพื้นที่ห่างไกลช่วยตนเองและพึ่งพาตนเองได้ …”

พระราชดำรัสพระราชทาน
เมื่อวันพุธที่ 18 พฤษภาคม พ.ศ. 2559
ณ หอประชุมไพรพะยอม มหาวิทยาลัยราชภัฏอุบลราชธานี

ความเป็นมา

สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงตระหนักว่า การที่ประชาชนที่อยู่ในถิ่นทุรกันดารจะมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น สามารถพึ่งตนเองได้ ประชาชนเหล่านี้จะต้องทันต่อเหตุการณ์ต่าง ๆ ซึ่งเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว ทั้งนี้ต้องมีการเตรียมคนให้พร้อมที่จะรับสถานการณ์ ให้รู้จักปรับตัวในสิ่งที่เปลี่ยนแปลงในด้านต่าง ๆ ทั้งทางด้านเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เน้นการมีส่วนร่วมของประชาชน เพื่อให้เกิดการเรียนรู้ และนำไปสู่การปฏิบัติ จึงมีพระราชดำริให้ดำเนินงานโครงการส่งเสริมเศรษฐกิจพอเพียงในชุมชน ขึ้นในปี 2556 เพื่อให้ประชาชนสามารถดำรงชีวิตของตน และครอบครัวในยุคโลกาภิวัตน์ได้อย่างดีและมีความปกติสุข โดยน้อมนำหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงไปใช้ในการดำเนินชีวิต สามารถพึ่งตนเอง มีอาชีพมีรายได้ ทำให้สามารถปรับปรุงสภาพความเป็นอยู่ในครอบครัวได้ดีขึ้น  มีกำลังสนับสนุนการศึกษาของบุตรหลาน ส่งผลให้ชุมชนเข้มแข็งอย่างมั่นคงและยั่งยืน

แนวทางการพัฒนา

• การเพิ่มศักยภาพการพึ่งตนเองในระดับครัวเรือน
• การเพิ่มศักยภาพการพึ่งตนเองในระดับชุมชน
• แผนพัฒนากลุ่มเศรษฐกิจพอเพียงในชุมชน

   การเพิ่มศักยภาพการพึ่งตนเองในระดับครัวเรือน

1. ด้านความมั่นคงทางด้านอาหาร

• • ส่งเสริมการผลิตอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการ เช่น ปลูกพืชผักสวนครัว การเลี้ยงสัตว์ ประมง ไม้ผล และอื่น ๆ ตามความเหมาะสมของพื้นที่ โดยใช้การเกษตรแบบผสมผสาน ปลอดภัยจากสารพิษ
  • ส่งเสริมการแปรรูป และถนอมอาหารไว้บริโภค
  • พัฒนาแหล่งน้ำเพื่อการเกษตร

2. ด้านแหล่งที่อยู่อาศัย

• • พัฒนาที่อยู่อาศัยที่มีความมั่นคง สะอาด และปลอดภัย ตามอัตภาพ
  • พัฒนาสภาพแวดล้อมให้เหมาะสมต่อการอยู่อาศัย

3. ด้านสถานะทางการเงินของครัวเรือน

• • ส่งเสริมการทำบัญชีครัวเรือน
  • ลดภาวะหนี้สิน
  • ส่งเสริมการออม

4. ด้านการศึกษา

• • ส่งเสริมให้สมาชิกในครัวเรือนได้เรียนรู้และพัฒนาตนเองสม่ำเสมอ
  • ส่งเสริมให้บุตรมีโอกาสศึกษาต่อในระดับที่สูงขึ้น

5. ด้านครอบครัวเป็นสุข

• • ส่งเสริมการมีส่วนร่วมทำกิจกรรมของสมาชิกในครอบครัว
  • ส่งเสริมให้สมาชิกในครอบครัวประพฤติตนอยู่ศีลธรรม ไม่เล่นการพนัน ดื่มสุรา หรือยุ่งเกี่ยวกับยาเสพติด
  • ส่งเสริมสุขภาวะของครอบครัว

   การเพิ่มศักยภาพความเข้มแข็งในระดับชุมชน

1. ด้านการบริหารจัดการและกระบวนการกลุ่ม

• • พัฒนากลุ่มมีโครงสร้างการบริหารงานกลุ่ม ในรูปแบบคณะกรรมการ
  • ส่งเสริมให้กลุ่มมีกฎระเบียบข้อบังคับ เพื่อเป็นแนวทางในการปฏิบัติของสมาชิก ให้บรรลุวัตถุประสงค์ ตามเป้าหมายของกลุ่ม
  • ส่งเสริมให้กลุ่มมีการวางแผนการดำเนินงานของกลุ่มร่วมกัน
  • ส่งเสริมการมีส่วนร่วมของสมาชิกในการบริหารจัดการกลุ่ม รวมทั้งได้รับผลประโยชน์อย่างเหมาะสม เป็นธรรม

2. ด้านการผลิตของกลุ่ม

• • ส่งเสริมให้กลุ่มทำกิจกรรมการผลิตอย่างต่อเนื่อง ทั้งกิจกรรมลดรายจ่าย เช่น การปลูกพืชผักในลักษณะ แปลงรวม การทำปุ๋ยหมัก ปุ๋ยคอก ทำน้ำยาล้างจาน ฯลฯ และกิจกรรมสร้างรายได้ เช่น การแปรรูปผลผลิตทางการเกษตร  ศิลปหัตถกรรม ศิลปะประดิษฐ์ ฯลฯ
  • ส่งเสริมให้กลุ่มมีการสร้างกระบวนการเรียนรู้ร่วมกัน
  • ส่งเสริมให้มีการใช้ภูมิปัญญา หรือวัตถุดิบที่มีอยู่ในท้องถิ่นมาผลิตเป็นสินค้าและบริการ เพื่อเพิ่มรายได้ให้แก่สมาชิกในชุมชน

3. ด้านการเงินและบัญชี

• • ส่งเสริมให้กลุ่มมีการระดมทุนจากสมาชิก เพื่อเป็นทุนสำหรับกิจกรรมของกลุ่ม
  • ส่งเสริมให้มีการออมทรัพย์
  • ส่งเสริมให้มีการจัดทำบัญชีการเงิน ที่โปร่งใส และตรวจสอบได้

4. ด้านการตลาด

• • ส่งเสริมให้มีแหล่งจำหน่ายผลผลิตในชุมชน หรือพื้นที่อื่นๆตามความเหมาะสม
  • สนับสนุนอุปกรณ์ เครื่องมือที่จำเป็นในการแปรรูป เพื่อเป็นการเพิ่มมูลค่าผลิตภัณฑ์ชุมชน
  • ส่งเสริมกระบวนการเรียนรู้ ทางการตลาดให้แก่สมาชิก

5. ด้านการช่วยเหลือสังคม

• • ส่งเสริมให้กลุ่มจัดกิจกรรมสาธารณประโยชน์แก่สมาชิกและชุมชน
  • ส่งเสริมให้กลุ่มช่วยเหลือสมาชิกที่อ่อนแอ

   แผนพัฒนากลุ่มเศรษฐกิจพอเพียงในชุมชน ตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี พ.ศ. 2561-2564