ละครเรื่องมโนห์รา

กั้งสกุล ศ. (2016). การวิเคราะห์เพลงชาตรีในบทละคร เรื่อง มโนห์รา กรณีศึกษาครูทัศนีย์ ขุนทอง. Academic Journal Phranakhon Rajabhat University, 6(2), 323–330. Retrieved from //so01.tci-thaijo.org/index.php/AJPU/article/view/54940

พัชรินทร์ สินติอัชวรรณ. 2551. หลักการแสดงของนางมโนห์รา ในละครชาตรีเรื่อง มโนห์รา. ภาควิชานาฏยศิลป์, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย;

พัชรินทร์ สินติอัชวรรณ. (2551) หลักการแสดงของนางมโนห์รา ในละครชาตรีเรื่อง มโนห์รา . จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย/กรุงเทพฯ.

บทละครครั้งกรุงเก่าเรื่องนางมโนราห์เป็นวรรณคดีประกอบการแสดงละครนอกซึ่งแต่งสมัยอยุธยาแต่ต้นฉบับไม่สมบูรณ์ หอสมุดวชิรญาณได้ตรวจสอบชำระต้นฉบับดังกล่าวที่มีอยู่เพียง 1 ตอน คือ ตอนนางมโนราห์ถูกจับไปถวายพระสุธน และจัดพิมพ์ขึ้นเมื่อพ.ศ. 2462 บทละครเรื่องนี้แต่งเป็นกลอนบทละคร บางตอนมีลักษณะเป็นกาพย์ตามรูปแบบการแสดง “โนราห์” ของภาคใต้

เนื้อเรื่องเริ่มตั้งแต่นางเทพกินรี มเหสีท้าวทุมพร เจ้าเมืองกินรา พระมารดาของนางมโนราห์ฝันและโหรทำนายฝันว่านางมโนราห์ พระธิดาองค์ที่ 7 ซึ่งเป็นองค์สุดท้องกำลังเคราะห์ร้าย ห้ามไปเล่นน้ำที่สระ นางมโนราห์ไม่เชื่อฟัง นางเทพกินรีจึงยึดปีกหางมาเก็บไว้ แต่นางมโนราห์กับพี่ ๆ ก็ขโมยปีกหางมาได้ และพากันไปเล่นน้ำในสระ แม้นางมโนราห์จะระแวงภัยในตอนแรก แต่ในที่สุดก็ยอมถอดปีกถอดหาง ลงเล่นน้ำตามคำชวนของพี่ ๆ ฝ่ายพรานบุญซึ่งมาคอยซุ่มดูอยู่ ก็ใช้บ่วงนาคโยนลงไปเป็นงูรัดเท้านางมโนราห์ไว้ พี่ ๆ ทั้ง 6 นางไม่สามารถช่วยได้ จึงสวมปีกหางบินหนีกลับเมืองไปทูลเรื่องราวแก่พระบิดาและพระมารดา นางมโนราห์พยายามอ้อนวอนและหลอกล่อพรานบุญให้คืนปีกหางของนางแต่ก็ไม่สำเร็จ ต่อจากนั้นพรานบุญก็พานางไปถวายพระสุธน ระหว่างทางนางสำนึกถึงความผิดที่ไม่เชื่อฟังคำตักเตือนของพระมารดา ต้นฉบับจบเพียงเท่านี้

บทละครครั้งกรุงเก่า เรื่องนางมโนราห์และสังข์ทอง ฉบับหอสมุดแห่งชาติ. พิมพ์ครั้งที่ 3. พระนคร : คลังวิทยา, 2508.