Apขpั้นlปyฏiิบnัตgิแลanะสdรCุปoคnsวtาruมcรtiู้หngลังthกeารKปnoฏwิบlัeตdิ ge A ข้ันสื่อสารและน�ำเสนอ ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying the Communication Skill
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
บารมตี า่ ง ๆ มามากมาย โดยอา้ งเสนามารทงั้ หลาย St St St asean
3ep ขัน้ ปฏหบิ ลตัังกิแาลระปสฏรบิปุ ตัควิ ามรู้
เป็นพยาน แล้วให้พระสิทธัตถะหาพยานมายืนยัน 7. เขยี นข้นั ตอนการปฏิบัตงิ านจริงและ
บา้ ง พระองคจ์ ึงทรงเหยียดนิ้วช้ลี งทีแ่ ผ่นดิน เพราะ ลงมอื ปฏบิ ตั ติ ามแผน ประเมนิ ความส�ำ เรจ็
ในการให้ทานทุกครั้งพระองค์ทรงหลั่งทักษิโณทก
(น้�าที่หล่ังในเวลาท�าทาน) ลงบนแผ่นดิน ฉะน้ัน ของงานและประเมนิ การทำ�งานเชิงระบบ
แม่พระธรณีจึงเท่ากับเป็นพยานในการทรงบริจาค เพ่ือปรบั ปรุงและแกป้ ัญหา แล้วสรปุ
เปน็ ความคดิ รวบยอด
ทาน แม่พระธรณีจึงบีบมวยผม ซึ่งชุ่มด้วยน�้าหล่ัง การเคลอื่ นไหวและ
การลงมอื ปฏบิ ตั ิทำ�ให้
ออกมามากมายกลายเป็นทะเลท่วมพญามารและ
55%๒. ขนั ธมารหมายถงึ มารคอื ขนั ธ์ไดแ้ ก่รปู เวทนาสญั ญาสงั ขารวญิ ญาณเปน็ ความหลงในสภาพ
เสนาท้งั หลายจนแตกพา่ ยไปหมดสิ้น สมองพัฒนาทั้งสองด้าน
บทวเิ คราะห์
ค�าว่า “มาร„ ในพระพุทธศาสนา หมายถึง แมพ่ ระธรณบี บี มวยผม เพ่ือเป็นพยานการบ�าเพ็ญบารมี
ของพระพทุ ธเจา้ 8. นำ�ความเข้าใจที่เกดิ จากการปฏิบตั ิ เมอื่ ผ้เู รยี นน�ำ หลกั การจากศาสตร์
สง่ิ ทฆี่ า่ บคุ คลใหต้ ายจากคณุ ความดี สงิ่ ทลี่ า้ งผลาญ
มาสรา้ งองคค์ วามรู้ หรือสรุปเป็นหลกั การ แขนงตา่ ง ๆ ไปปฏบิ ตั หิ รือลงมือ
คุณความดีหรอื เปน็ ผู้กา� จัด ขัดขวางบคุ คลมิใหบ้ รรลผุ ลส�าเร็จอนั ดีงาม ประกอบดว้ ย แก้ปัญหามากขึน้ ความร้จู ะยิ่งถกั ทอ
๑. กเิ ลสมาร ไดแ้ ก่ ความโลภ ความโกรธ ความหลง ซ่งึ เป็นตวั ขัดขวางการท�าความดที ้ังปวง
ที่มีการปรุงแต่งข้ึน เช่น หลงและยึดติดในรูปกายของตนเอง ทา� ให้ตัดโอกาสในการบ�าเพ็ญคุณความดี ขยายกว้างข้นึ เกิดทกั ษะการคดิ
รเิ รม่ิ สรา้ งสรรค์ (creative thinking)
ต่าง ๆ ep 4 การคดิ แก้ปญั หา (problem solving
๓. อภิสังขารมาร หมายถงึ มารท่ขี ดั ขวางมใิ หห้ ลดุ พ้นจากสังสารวัฏ คือการเวียนวา่ ยตายเกดิ เช่น
การทา� บญุ แลว้ ยงั ยึดติดอยูใ่ นผลแห่งบญุ นน้ั ขั้นสอ่ื สารและนำ� เสนอ thinking) การคดิ อยา่ งมวี จิ ารณญาณ
๔. เทวปุตตมาร หมายถึง มารที่คอยขดั ขวางเหนี่ยวรงั้ บุคคลให้ห่วงพะวงอยู่ในกามสขุ จนไม่อาจ 9. สอื่ สารและน�ำ เสนอผลงานหรอื ความส�ำ เรจ็ (critical thinking) ผูเ้ รียนไดพ้ ัฒนา
เพอื่ ขยายความร้ใู นรปู แบบการอภปิ ราย ความคิดทัง้ ระบบ และสามารถ
เสยี สละออกไปบา� เพญ็ คุณความดที ี่ยิ่งใหญ่ได้
๕. มัจจุมาร หมายถึง มารคือ ความตาย เพราะความตายเป็นตัวการตัดโอกาสที่จะได้ท�าความดี
ทั้งหลาย การรายงาน น�ำ เสนอดว้ ยแผงโครงงาน สร้างองคค์ วามร้ไู ปพรอ้ ม ๆ กัน
ดังนั้น มารท่ีพระพุทธองค์ทรงค้นพบ สามารถวิเคราะห์ได้ว่า เกิดข้ึนจากมารใน ๔ ข้อแรก คือ PowerPoint Presentation เป็นตน้ เกดิ ความเข้าใจที่ลมุ่ ลกึ และเป็น
กิเลสมาร ขันธมาร อภสิ งั ขารมาร และเทวปุตตมาร แต่มารท่ีทา� หน้าทีเ่ ด่นท่ีสุด คอื กิเลสมารทเี่ กดิ ขน้ึ ใน ความเข้าใจท่คี งทน สามารถนำ�ไป
พระทยั ของพระองค์ ซงึ่ จะเปน็ ตวั ขดั ขวางมใิ หพ้ ระองคต์ รสั รไู้ ด้ อนั ไดแ้ ก่ การตอ่ สทู้ างความคดิ ของพระองค์
เองระหวา่ งกเิ ลสกบั ธรรมะ ดา้ นหนงึ่ มงุ่ บรรลเุ ปน็ พระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ อกี ดา้ นหนง่ึ ยงั คดิ ถงึ ความสะดวก ประดษิ ฐผ์ ลงาน สรา้ งผลติ ภัณฑ์
สบายในอดตี กาล กิเลสมารทงั้ ๒ ดา้ น คือ ด้านท่เี ปน็ อารมณน์ ่าปรารถนา ไดแ้ ก่ ความยนิ ดี ความลมุ่ หลง จดั ทำ�โครงงาน (Project Based
เพลดิ เพลนิ อยกู่ บั ความสขุ สบายในขณะเปน็ เจา้ ชายสทิ ธตั ถะ สว่ นอกี ดา้ นหนงึ่ คอื อารมณท์ ไ่ี มน่ า่ ปรารถนา Learning: PBL) พฒั นาพหปุ ญั ญา
ไดแ้ ก่ ความไม่สบายใจ ความขัดเคืองใจ ความยอ่ ท้อ ความทุกข์ยากล�าบากในการบา� เพ็ญเพียรต่าง ๆ
การชนะมารของพระองค์จึงเป็นชัยชนะที่ยิ่งใหญ่ น่ันคือชัยชนะที่มีต่อความคิดของตนเองจนถึง ep 5 และขยายผลสู่สังคมตามมาตรฐาน
ข้ันประเมินเพอ่ื เพ่มิ คณุ คา่ สากลและวสิ ัยทัศนใ์ นศตวรรษท่ี 21
ขั้นหลุดพ้น เป็นอิสระจากกิเลสท้ังปวงและบรรลุพระสัมมาสัมโพธิญาณในท่ีสุด พระพุทธองค์ทรงแสดง บริการสังคมและจติ สาธารณะ
เป็นตวั อย่างให้เห็นวา่ “มนษุ ยส์ ามารถเอาชนะกเิ ลสที่เกดิ ขึน้ ในใจของตนได้”
สรุปและวิเคราะหพ์ ทุ ธประวัติ 39
กจิ กรรมเสริมสรา้ งศักยภาพการเรียนร้ใู นศตวรรษท่ี 21 10. เช่ือมโยงความรู้ไปสู่การทำ�ประโยชน์ให้กับ
ข้อสอบเนน้ สมรรถนะ ท้องถ่ิน สังคม ส่ิงแวดล้อม ในระดับ
ประเทศ อาเซียน และโลก ตามวุฒิภาวะ
และสารประโยชนม์ ากมายส�ำ หรับครู ข อ ง ผู้ เ รี ย น แ ล้ ว ป ร ะ เ มิ น ค่ า นิ ย ม
นสิ ัยแห่งการคิด การกระท�ำ
Active Learning
3 สุดยอดคู่มือครู
พเิ ศษ
GPAS กระบวนการเรยี นรู้ BBL อยา่ งแท้จรงิ
Steps ตามมาตรฐานสากลและวสิ ัยทัศนใ์ นศตวรรษที่ ๒๑
ep 1
ขั้นสงั เกต รวบรวมข้อมลู (Gathering)
St
St
St
การรวบรวมข้อมูลเพื่อสร้างฐานการเรียนรู้ กระตุ้นอารมณ์ต่ืนเต้น สร้างความรู้สึกเชิงบวก สนุกสนาน
น่าสนใจ ท�ำ ใหส้ มองตน่ื ตัวพรอ้ มเรียนรู้ ซ่ึงมี ๒ วธิ ี ดงั นี้
วิธที ่ี ๑ การใช้ค�ำ ถามหรอื ก�ำ หนดปญั หาทผ่ี ู้เรยี นต้องพบในชวี ติ
วิธที ี่ ๒ ให้ผู้เรียนอยู่ในส่ิงแวดล้อมที่เอื้อต่อการเรียนรู้ โดยใช้ระบบประสาทสัมผัสรับรู้ข้อมูล เรียนรู้
จากของจรงิ สิ่งใกล้ตัว ภาพ บตั รคำ� ฯลฯ รวมทง้ั ไดส้ ืบค้นจากแหล่งเรียนรูต้ ่างๆ ดว้ ยตนเอง
A A Sเสรpิมpขคั้นlyวAปาiฏมnpิบpรgขัตู้้ันlyคปaิแiรฏnลnูคิบdะgสวัตCรรaิแonลสุปdnะอคสsCนวรtroุปาunคมcsวtรtrาiูu้หnมcgลรtiังู้หntgกลhังeาtกhรKeาปรnKฏปonฏิบwoิบwัตleัตlิ edิ dggee
ข้ันส่ือสารและน�าเสนอ ข้ันประเมินเพ่ือเพ่ิมคุณค่า
Appplypขiln้ันygสiื่อnthสgeารCtแhoลemะนmC�าuoเnสmiนcmaอtuionnicSakitlilon Skilรl อบขร้ันSู้อปeารlะเfซเม-ียRินนeเพgแ่ือลuเะพelaโล่ิมltfคกi-nุณRgคe่าgulating
ตัวชี้วัด asean
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ตวั ช้วี ัด
ตัวชว้ี ัด
จุดประจกดุ าปยรคะกวาายมคควดิามคิด ส ๑.๑ สม.๒๑/.๑๘ ม.๒/๘
มนมนา�าใหาา� ชลใหใ้ ชกันลนธ้ใกั ชักนรนเีวรรธกั ิตชียมรเนใปีวรรดสิตรียมะใานใปจมนดา�สราอวระใารันถจมนิยไา�สดาอวรัจบ้ รนั ถ้าิย๔ไงสดัจ้บา้๔ง ภาระงาภนา/รชะ้ินงงาานน/ชน้ิ งาน
แ ผ น ภแา พผคนวภา มา พคิ ดคววิ เ าคมร าคะิ ดห์ วข่ิ าเ วค ร า ะ ห์ ข่ า ว
สถานกาสรถณาต์นา่ กงาๆรณตาต์มหา่ งลกัๆอตริยาสมจั ห๔ลกั อริยสจั ๔
1ep 1 ep รวขบน้ั รสวังมเขกร้อตวมขบลู นั้ รสวงัมเขก้อตมลู
๑. นร่วัก๑มเก.รีันยสนนนอักท่าเนนราบียโทดนสยอวใช่าดค้นธำาับมถามทมาสนดวุสงั นดสี้ ธตัิมแมลา้วนุสสติ แล้ว
๑. พระรัตนตรยั ร่วมกันสนทนา โดยใชค้ าำ ถาม ดังน้ี
๑. พระรตั พนระตรตั รนยัตรยั เปน็ องคป์ ระกอบสา� คญั ของพระพทุ ธศาสนาหมายถงึ แกว้ หรอื สง่ิ มคี า่ สงู สดุ ๓ประการ
ไดแ้ ก่ พพรระไขะดพอรแ้งทุตั พกนธ่รพใตะหนรพรมะเทุรยัพา่ือธทุยเงเปธจถขน็้าอหงึ งอคมพพืองารยรคอะะถป์ รธพงึ ิยรรพทุระสมรกัจธะจอเ๔พจะบเทุา้แกสธผลยี่ าเ� ะจวตู้คพกา้ รญั รผบั สั ะต้ธูขรสรรอธู้งรสั ฆงรมรพร์คธู้หมรรณุมระดามพ๖ยว้ ดถทุยซว้ ึงธพึ่งยมผศพรีส้สูาะราสืบะอรอนทะงงสอคาคด�าหเ์เ์คออพมัญงงราะพพยดธรรถังระนระงึธมธ้ีรแครรกมรา� วส้มหหอมหนราขมอืยอสถางยงึง่ิ พมถพรคีงึระะพา่พธสุทรรงูธระสเมธจดุคร้า�าร๓สมอปคนร�าะสกอานร บทสวดธมั มานุสสติ
ของพระพธทุ รรธมเจค้าุณค๖ือ อริยสจั ๔ และพระสงฆ์ หมายถึง ผ้สู ืบทอดพระธรรมคา� สอนของพระพุทธเจ้า
ในเรื่องขธอรงรพมรคะณุ ธร๖รคมอื จคะณุเกล่ยี กั วษกณบั ะธขรอรงพมรคะุณธรร๖มซ๖่ึงมปีสระากราะรสม�าีดคงัญั นี้ ดังนี้ ก ะโรส(มนวะาำาเ)กส หข.นัาโทต(ะน ภมาำ ะะ)คยหะังวนั ธะบทมัตทมะา าสธมนวัมุสะดโยสมธะังมัตธนิมัมะายมนังาุสนสุสตสิ ะตนิ ะยัง
คธรวรามมคจ๑ธรุณรงิ.รเค(ชสเ๖มวพน่ือันาคตอ้ืรทมาุณะคิฏจม๒๑ธรฐวผงิ.ริโ๖.ากู้อรมเพพน)น่ืคมแคอ้ืรรอืทละคอืะธี่พะธวคผรคารรุณรูศ้มรวะมกึแมลพาทลษมทักี่พุทะา่ีหผษคแรธูล้มวะศณเพาะจึากมปะยุท้าษหฏขตธมามบิอเรแคีจาัตงัสลย้าวพิตตไมะาาวรรปมคีมัส้ดะวฏถเไธหีแาิบวกูมร็นล้ดัตตรถผ้ีวแิมพกูอ้ลลตึงไง(้วดสเ้อ๖หคด้ง(วส็นปร้วาควบยไกรราดตะบถขก้นกดถขว้าเโ้วาา้นวอตโรนยงตสสตมมไภมภมนดีบะบะต่ เงัคคูรรูออ้ นณณะะงงว้ีว์ ์ะะตตาาธัมธโัมมโ)มค)ือคเือป็นเคปา� ็นสคอนา� สท่ีเอปน็นท่ีเป็น พระกธระรโมรมเปะน็ เธสร.รมทพี่ ระผู้มีพระภาคเจ้า
๒. พระ๓ธ.รรพมระทธี่รผรู้ศมทึกไ่ี ษมข่าน้ึแกลบั ะกปาลฏเวิบลัตา ิพ(อึงะกเหาล็นโิ กไ)ดค้ดือ้วเปยน็ ตคนา� สเออนง
(สนั ทฏิ ฐิโทกี่ไ)มค่จือ�ากผัดศู้ เวึกลษาาแปลฏิะบปัตฏิเมิบ่ือัตใดติ สามามเหาร็นถผเหล็นไผดล้ดไ้วดย้เมตื่อนนเอ้ันงทไุกมเ่ตวล้อาง ตรสั ไวด้ แี ล้ว สวากขาโต ภะคะวะตา ธมั โม
ททเชุ่ีกไ่ือมโตอ่จาก�าม๓ากผส.ัดทกเพูอ้ ช็ยุเกพสิอื่นิญวงัโจูีกรอเลชนปะคกวาไ์น็ธ๔านดวจรส.ปาใ้ดรรหม้วพฏงิอม้มยเหีกรชิบทาตะคม่นพัตไ่ีธนวนามิรสเิเายน้ัอรมูจข่มมงหนึน้หื่อทน์ไมกใค่ีดึ่งาดับว้ยครดสกหบือ้วาานอยลม่ึงกสเเคาหกวมรือตลลัยถุา่ผาสวกเลมหแ(่อวอัยก็นน่าะผ่กเผกปเ่ออู้ ปา็นน่ืลน็นลใคเไปหโิจด�าก็นม้สร้เ)จาอิงมดรนคเื่อิชงู (ทือเเ่นนชอ่ีเป่นหไ้ัเนปร็นปิไร็นคสั ทปสวคปุกัจาโิ ัจ�ากมเจสจว)จุบุบอคลรันันอนืิงา สันทิฏฐิโกพระธรรม เปน็ ธรรมท่พี ระผ้มู พี ระภาคเจา้
ก�รฟงั พระธรรมเทศน�ส�ม�รถนำ� ดว้ ยตอเเปปนะน็็นกเอธตธา งรลรรรริโสั มกมไททเสวปปี่่ีผันด้ ็นฏู้ศทีแบิธึกฏิลตัรษว้ฐิไราดโิมกแ้ แทลลี่ผะะปู้ศใฏหึกิผ้บษัลตาไิพดึงแ้ เหล็นะไปดฏ้ ิบัติพึงเห็นได้
หลักธรรมไปเป็นแนวท�ง ไม่จาำ กดั กดาว้ลยตนเอง
ในก�รด�ำ เนนิ ชวี ิตได้
เอหิปสั สิโกอะกาลโิ ก
เกช็ยิญงั เชปว็น๔นจ.ใรหพิง้มเรชาะ่นพธนิรส้นัรูจมนท์ไคี่ดว้ รดบ้วอยกเหกตลุา่ผวลแวก่าผ่ เปอู้ ็นน่ื ใคห�าม้สาอดนู (ทเอ่ีเปห็นปิ คสั สวธราโิ รกมม)คจณุครแอืิงละขอ้ ธรรกม�สร�ำ ฟคหญังั ลใพใักนนรกธกะรรธอ�รบรรมอรดไรมำ�ปิยเเสนเทปัจนิศ็น๔นชแวี�นิตสว7ไ�ทดม1�้�งรถนำ� เปน็ ธรรมทเปคี่ น็วรธกรลร่ามวกทับป่ี ผฏูอ้ บิ ืน่ ัตวา่ไิ ด้ และใหผ้ ลได้
พิสจู น์ได้ดว้ ยตนเขอ้องสอบเน้นสมรรถนะ ท า่ นจโปเปงอจัมน็ปจาธไะตัดมรนตูเรถจ่ะงัมยิด ำาทเเเิโกวปอกค่ี ทดั หน็วิตกรปิธัพนารสั ล้อโรสพมมิโ เขทกว้าิญี่คมญวาใรูหสกีต่ตลิวั า่ วกบั ผ้อู ื่นว่า
เป็นธทร่ารนมจทงผ่ี มู้ราู้พดึงรูเถไู้ ดดิ ้เฉพาะตน
วนั สำาคัญทางพระพุทธศาสนาวนั ใด ทีท่ ำาใหพ้ ระพธุทรธรมศคาุณสแนลาะขมอ้ ีพธรรระมรสัต�ำ คนญั ตในรกัยรคอบรอบริย๓สจั ป๔ระก7าร1
โอปะนะยิโก
• บทสวดเปธ็นัมธมรารนมุสทส่คี ตวิมรนีใจ้อคมวเขาา้มมสาำาใสคต่ัญัว
เกยี่ วกบั อะไปรจั จตั ตงั เวทิตัพโพ วิญญูหีติ
(ตัวอย่างคำาเตปอ็นบธรเรปม็นทกผี่ารู้รอ้พู ธึงิบราู้ไยดลเ้ ักฉษพณาะตขอนง
พระธรรมในพระพทุ ธศาสนา)
• พระธร•รมบมทีคสววามดสธาำ คัมญั มอายน่าุสงไสรติมีใจความสำาคัญ
๑ วันอฐั มบี ชู า ๒ วนั อาสาฬหบชู า (ตัวอย่าเงกคยี่ ำาวตกอับบอเปะ็นไรหน่ึงในพระรัตนตรัย
(ซศตึง่า•หวัสอมนพยาายร่าคงะถ(พือคธงึตราำรพแ•ัวตะรกรธออม้วะพรพสบยขรรงูุท้อ่าอมสะงธใรใุดธดคิยพนรสบำา๓รพรัจตะ้าธงปมรอ๔รทะรมรพบะี่นมศกีคุทกั าแลี รเวเธลปร๕าขศะยี ็อนพม)านงกรสสพระาสนำาจู้รรคะงกัาอพฆ)ัญธทุ)์ ิบธอ-ายยา่ ลงักไรษณะของ
๓ วันวสิ าขบูชา ๔ วนั มาฆบชู า
(ขเฉ้อลสยอบ๒เนเพ้นรสาะมเปรน็ รวถนั ทนีพ่ ะระพทุ ธเจา้ แสดงปฐมเทศนาแกป่ ัญจวัคคีย์และเกดิ พระภิกษรุ ปู แรก คือ
วนั สาำ คญัพรทะอาญั งญพารโกะณพฑทุ ญั ธญศะาทสาำ ในหาพ้ วรันะพใทุดธศทาีท่สนาำ าใมหพี พ้ ระรรตัะพนตุทรยัธคศราบส๓นปารมะกีพารรคะอื รพตั รนะพตทุ รธัยพคระรธรบรม๓พรปะสรงะฆก)์ าร
๑ วนั อัฐมบี ูชา ๒ วันอาสาฬหบชู า (ตัวอย่างคำาตอบ เป็นหน่ึงในพระรัตนตรัย
๓ วนั วสิ าขบชู า ๔ วนั มาฆบูชา ซึง่ หมายถึงแกว้ ส7ูง1สุด ๓สุดปยรอะดกคาู่มรือคขอรู งพระพทุ ธ-
ศาสนา คอื พระพทุ ธ พระธรรม และพระสงฆ)์
(เฉลย ๒ เพราะเปน็ วนั ท่พี ระพทุ ธเจ้าแสดงปฐมเทศนาแกป่ ัญจวคั คียแ์ ละเกดิ พระภกิ ษรุ ปู แรก คอื
พระอญั ญาโกณฑญั ญะ ทาำ ใหพ้ ระพทุ ธศาสนามพี ระรตั นตรยั ครบ๓ประการคอื พระพทุ ธพระธรรมพระสงฆ)์ • พระธรรมข้อใดบ้างทนี่ กั เรยี นรจู้ กั
สุดยอดคู่มือครู 4 (ตวั อย่างคำาตอบ อริยสัจ ๔ ศลี ๕)
71 สุดยอดคู่มือครู
St พเิ ศษ
St ep 2
St ขั้นคิดวเิ คราะห์และสรุปความรู้ (Processing)
สมองจะเกิดการเรียนรู้ทันทีเมื่อประเมินได้ว่า เรื่องที่กำ�ลังเรียนมีความหมายและสำ�คัญต่อการดำ�เนินชีวิต
ดังน้ัน ในการสอนควรให้ผู้เรียนคิดประเมินเพื่อสร้างความหมายของความรู้ในมิติคุณธรรม จริยธรรม และ
คา่ นิยมหลัก ๑๒ ประการ
ผเู้ รยี นจะกระตอื รอื รน้ เมอื่ รา่ งกายไดเ้ คลอ่ื นไหว มสี ว่ นรว่ มในกจิ กรรมการเรยี นรู้ ท�ำ ใหส้ มองพฒั นา มศี กั ยภาพ
ในการคิดมากขึน้ สมองจะใช้การคิดหาความสมั พนั ธข์ องสิ่งต่าง ๆ เพอื่ เปรยี บเทียบ จัดกลมุ่ และสร้างเป็นหลักการ
ของตนเอง โดยใชแ้ ผนภาพมาชว่ ยจัดความคดิ เหล่านี้ให้เป็นระบบชัดเจน
GPAS 5 SGtPeApSs5 Steps G Pขั้นขส้ันังGเสกังตaเtรกhวeตaบrรitวnรhมgวขeบ้อrมรiูลวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสขnรg้ันุปคควิดามวริเู้คrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
2บูรณาการทบูรักณษาะกศารตทวักรษะรศษตวทร่ี ร2ษ1ที่ 21 ข้อสอบเน้นขสม้อรสรถอนบะ เน้นสมรรถนะ
ep ข้ันคิดวิเคราะห์
๓. นัก2เรียนเปรียบเทียบความเหมือน ep
ข้ันคิดวิเคราะหแล์ ะสรปุ ความรู้ ผู้ท่ีเข้าร่วมพิธีทุกคนต้องแต่งกายด้วยชุดสีขาว ซึ่งผู้ที่เดินทางมาร่วมประกอบพิธีกรรมดังกล่าวเป็น
แล๓ะ.ส รนัปุกเครวียานมเปรู้รียบเทียบความเหมือน ชาวมุสลิมทม่ี าจากประเทศตา่ ง ๆ ท่วั โลก
แ ล ะ ค ว า ม แ ต ก ต่ า ง ข อ ง ศ า ส น พิ ธี ผู้ท๒ี่เข. ้าศร่วาสมนพาิธคีทรุกิสคตน์ ต้องแต่งกายด้วยชุดสีขาว ซ่ึงผู้ที่เดินทางมาร่วมประกอบพิธีกรรมดังกล่าวเป็น
พิธีกรรม และแนวปฏิบัติของศาสนา ชาวมุสลศมิาสทนา่ีมคารจิสตา์กเปป็นรศะาสเทนาศทต่ีมีร่าางกฐๆานทมาวั่ จโาลกศกาสนายิวซึ่งมีโมเสสเป็นศาสดา พระเยซูผู้เป็นศาสดา
โดยใช้แผนภาพความคดิ ดงั ตัวอยา่ ง
๒. ศาสนาคริสต์ของศาสนาครสิ ต์ทรงปฏริ ูปศาสนายวิ ให้บริสทุ ธข์ิ ึน้ และก่อต้งั เปน็ ศาสนาใหม่ คือ ศาสนาคริสต์ มีคัมภีร์
ส�าคัญเรียกว่า คัมภีร์ไบเบิล หลักค�าสอนส�าคัญของศาสนาคริสต์ คือ ต้องมีศรัทธาในพระเยซู และรัก
แ ล ะ ค ว า ม แ ต ก ต่ า ง ข อ ง ศ า ส น พิ ธี ใเพนอ่ืพนรบะศเ้าจาน้าสอเพงนคอื่ า์เนดคมียรนวุษิสหยตลเ์ ักห์ คมเปวอื าน็นมรรศกั กั ตาแนสลเอนะงหาลโทดกั ยี่มอยาีรณดึ าหากจลกัักฐรบาขัญนอญงมพัตาริจะ๑เา๐จก้าปศระากสารนหาลยกั ิวตซรเี ึ่งอกมาีโนมุภเาสพสคอืเปศ็นรัทศธาาสดา พระเยซูผู้เป็นศาสดา
พิธีกรรม และแนวปฏิบัติของศาสนา ศาสนา อสิ ลาม ศาสนา ครสิ ต์ ของศาสสนา� หารคับพริธิสีกตรร์ทมรทง่เี ปป็นฏแนิรวูปปศฏิบาตัสขิ นองาศยาิวสนใหาคบ้ ริสรติส์ททุ่สี �าธคข์ิญั น้ึ คแือลพะธิ กีรับ่อศตีลศั้งักเปด์สิ็นิทศธิ์าทสสี่ น�าคาญั ใหดงัมน่ี้ คอื ศาสนาคริสต์ มคี ัมภีร์
โดยใช้แผนภา- ปพฏิบคัตพิ วธิ กี ารรมม คิด เคหดวมาืองั มนตัว- ปอฏบิยัตพิ่าธิ งีกรรม ส�าโ คดัญยใชเ้นร๑า้�ี.ย ศกศักดีลวลส์ิ ่า้าทิ งธคบิ์เทาัมปบหภนรศีรือรี ์ไศษบลี ะจเเพุ่มบ่ือคิลเปอื ็นหพกธิลาีลรักชา้ งา� คบระา�าปบสใาหปอ้แนก่ทสา�ารคกทัญ่เี กขิดใอหงมศ่ หารสือผนู้ทาเี่ ขคา้ รมาิสนตับถ์ อืคศือาสนตา้อครงิสมตีศ์ รัทธาในพระเยซู และรัก
เพ อ่ื นบา้๒น. ศเพีลกอื่ �าลนังมคนือุษพยิธีเเ์จหิมมหนือ้านผารกกั ดต้วยนนเ�้าอมันง เโพด่ือยเปย็นดึกาหรยลืนักยบันวัญ่ามญีควัตามิ ศ๑ร๐ัทธปาใรนะศกาสานราคหริสลตกั ์ ตรีเอกานุภาพ คอื ศรทั ธา
เปน็ กิจวัตรประจาำ วัน พธิ กี รรมทีแ่ ส ด ง ในวันสาำ คัญทางศาสนา
ศาสนา อิสลาม ความศรัท ธ า - ปฏิบัตพิ ิธีกรรม ในก แพลับระบเะาปทสเน็๓จหา�ก.ล้าห าอว รศรงแีลงบัสผแคดู้เกพป์เงบ้ ดน็ถธิ างึตปียกีคัวววรแคาทรือมหนมเพปลพทิธน็รกั ีสะค่เี าปคเรจรสิภ็น้าวซตาาแึ่งพ์ศมจนาบะสราเวนปปกั ปิก็นโชผแดฏนยู้ยลบิอกชะยบตัาา่หวางขิคปสลรอใมหสิกั งบต้ แอศรู จ์ ลณาะาะณไ์สจปะนทาค่โีจาอบคกัยสตถรรักเ์ิสขพเตอือ่ตือสง์ทนาพรมสี่ ภใิร�าาหะพคก้ เบรญัจาะ้าปททา�คบีต่ อืานปไอพดกี ้กิธรีระทับ�าศไวลี้ ศกั ด์ิสทิ ธ์ิ ที่สา� คัญ ดังน้ี
๑๔.. ศศีลลีมหลาา้ สงนบิทาคปือหพริธือีรับศศลี ีลจโุ่มดยคกาอื รรพับขธิ นีลมา้ปงังแบลาะปเหใลห้าอ้แงกุ่น่ทซึ่งาเรปก็นสทัญีเ่ กลักิดษใณห์แมท่นหกรายอื แผละ้ทู เี่ ขา้ มานบั ถือศาสนาคริสต์
ศาสนา ตอ่ พระเจ า้ ในช่วงเวลาสาำ คัญ โ ด พผยปู้รใะ่วชโยล้น๒มห๕สีา้� ิต.. ศต ข ศริอศกั ะีลงลดีลเพจกึ รกส์ิมิวะคา่�าทิเพยนลธซรไังะมูิเ์ขเทา้จครคา้บบัืออือปนยพร่กู ธิศะพับเีทจรีเิธขาิมษนาีเคจะเเนพพิมเไ่ือพ่อืขหชเ้เปอ่ืจว่ น็น็บยเใกหป้าหานผน็ร้มักรากีกะดกา� ลาลว้ ดึกรงัยถใชน้วจงึ �า้�ายแพมรลรนันะะะศเ�้าเบปยกัม็นซาดันูพปิ์สลิทังเธบพโิ์ ดรื่อรยเบเทปาาทค็นหวกาลมวาเงจรเบ็ปยปน็ ืนวผดยูท้ า� ันพวิธี่าเพมอื่ ีคใหว้ ามศรัทธาในศาสนาคริสต์
แ ลเ ะปเ็นปพน็๓ย๗๖กา.. .น า ศศ รศโีลีลดแีลบสยสรมแจรรดะพกสถงชบ้ าคถามาหือึงคปรคือพวศาวิธคมีลีแาสือบตมมว่งเชัคงพปารคนธิ็นใอื จีสซคพขาึ่งอริธกรงสีสิรภคา�ะตหู่บาทรพศ์�่าาบั ใวานผบสสทู้โาาบวจ่ีนปสะกิเถบพโ์วชื่อดบชนเเายปปทอน็็นชหยบกลาาาา่ววทรงงคหยเสปลืนร็นมวยิสงผับนตู้ทโแดรู �าจ์ ลยพณะะมิธแไีส์ี สปทังดฆ้ังทพงรโ่ีถาิธชบึงีทเคปสาวง็นถศาผมา์เู้ทสพสา� นัมพ่ือาพิธแสีันลาธะร์ ภาพบาปทต่ี นได้กระท�าไว้
คริส ขตอ์งชวี ิต กบั ทบก่ี ราะทชหับแลนว่นงท่ีเผขาเู้ทปงั้ สน็ อตงจัวะแไมท่แนยกพจารกะกเนั จา้ ซ่ึงจะเป็นผ้ยู กบาปให้ และจะคอยตกั เตือนมิให้กระท�าบาปอกี
- ปฏบิ ตั พิ ิธีกรรม ๔. เคหนวมั กาอื มเนรี ย น- พปฏิ จิบาตั ริพณิธกี ารรลมั ก ษ ณ ะ ข อ ง พรดชะาังวโนลค้ี รห๔สินติต.อ ป์กข ฏจศอาบิ ีลกงตั พมพิ เิธชหรีร่นับะากศเสายีลรนศซทักิทา�มู เดคา์ิสรคริท่อื ับืองธหิ์ดปมังพรกายิธะลก่าทีราวับงาขเน้าขศงนตีลเเ้นพพแื่อโ่อืลแด้วสเปยดศงน็กาคสกาวนราาามรรคเับครริสาะขรตลพน์ยตกึ ังมามถมปีแหงึ นังลพวแกั ปรลตฏะระิบีเเอเัตยหกิอซา่ืนลนู ้าุภๆอาพทง่ีกตุ่น�าาหมซนลดา�ึ่งดใเหบัป้ ็นสัญลักษณ์แทนกายและ
เป็นกิจวัตรประจาำ วนั พธิ กี ศรรามสทนแ่ี สพ ด ธิ ง ี พ ในธิ วกี ันรสรำามค แญั ลทะาแงศนาวสปนฏา บิ ตั ขิ อง ผปู้ ่วยม๕๑๓๒สี .... ต ยยยศริ กกกะลีมมมลืออือืเขขขจึกวววิมวาาาแแแค่าตตตพนะะะหททรไี่่ีนบบะขา่า่้าเขซผ้จควา้าา้ยากอือกกกยลลพล่าาู่่ก่าวธิวววบัววีเ่าา่จา่ เพพขเมิ ดรราชคะะจะบเนพพิตตุ รไรื่อะขนช้เาจ่วมบ็ยพรใหะหนบม้ดิ กั ากี ดา� ล้วังยในจ้า� แมลันะศเปัก็นดพิ์สลิทังธบ์ิโดรรยเบทาาทคหวาลมวเงจเบ็ปปน็ วผดทู้ �าพิธี เพือ่ ให้
๖แ.ล ว้ พศนลี มบทห่ีรนรา้ พอกชแาลหะกรลือา่ วศวา่ลี อบาแวมชน หคมือายพควธิ าีสมว�าา่ หขรอกับศุ ผล้ทูนจี้ จี่ งะดลบบวนั ชดเาปลใน็ หพบ้ ราะทเจหา้ สลถวติ องยโกู่ ดบั ยมสี ังฆราชเป็นผู้ท�าพิธี
ควแามตศ่ลรทั ะ ธ ศา า ส - นปฏา ิบจตั าิพกธิ นีกรั้นรรม่วมกันแสดง ขา้ พเจ๗า้ ใน. ก ศาลีลทุกสเมมอ่ื รส คือ พิธีแต่งงาน ซึ่งกระท�าในโบสถ์ บาทหลวงเป็นผู้ท�าพิธี ทั้งพิธีทางศาสนาและ
ตคอ่ พวราะเมจ า้ ค ิดในเชหว่ ็นงเถวลึงาคสวาำ คาัญมสำาคัญท่ีมีต่อ เป็น14พ6ยาพนระพุทโธดศาสยนจา มะ.๒ถามความสมัครใจของคู่บ่าวสาว เพื่อเป็นการยืนยันและแสดงถึงความสัมพันธ์
ศาสน ิกขอชงนช วี โติ ดยใช้แผนภาพความคิด ทก่ี ระชับแนน่ ท่เี ขาทงั้ สองจะไมแ่ ยกจากกนั
ดังตวั อยา่ ง
ข้อนสออกบจเนา้นกสพมิธรีรถับนศะีลศักดิ์สิทธ์ิดังกล่าวข้างต้นแล้ว ศาสนาคริสต์ยังมีแนวปฏิบัติอื่น ๆ ท่ีก�าหนดให้
๔. นั ก เ รี ย น พิ จ า ร ณ า ลั ก ษ ณ ะ ข อเป็นสว่ นหน่งึ ของการดำาเนนิ ชวี ติ ง
ศาสนพธิ ี พธิ กี รรม และแนวปฏบิ ตั ขิ อง
แต่ละศาสนา จากนศาั้สนคนวพรามิธ่วีสพำามคิธีกัญกรขรอัมนงแลแะสดง
ความคิดเห็นถึงควแานมวปสฏบิ ำาัติขคองัญศาสทนา่ีมีต่อ
ศาสนิกชน โดยใช้แผนภาพความคิด เป็นสิง่ ยดึ เหนย่ี วจิตใจ เป็นแนวทางในการ
ดังตัวอย่าง ของศาสนกิ ชน ดำาเนินชวี ติ
เปน็ สว่ นหน่งึ ของการดำาเนินชีวติ ๑ข๒อ้ ดช ใาังดนยวนคคอำา้ี คมอืรวสิ๑เรปาับต.มา้ ใ์ปหรนยฏไู้มกคปิบามวใยตั าชอื สิมใ้เขาำชนแวคน่ กตาญั แากกรตขตาสอระ่าอทหงงบกแ�านเ ลา้าคระผรเอร าอ่ื ยียกงรู่นห ก่วรมลมู้ศาา่ กายวสนั วกน อ่าาพยงเดเา่ ิธขงชีขนสะอเนัพพงตตรอื่ ิะา่แงนสศาดมาสงพคนรวาะาบมดิ เคาารพตามหลักตรีเอกานุภาพ ตามล�าดบั
๓ เพอ่ื ป๒ฏ.ิบยัตกติ มนอื อขยวา่ างแมตมี ะรทรบ่ีย่าาซทา้ตย่อผกลนู้ ่าบั วถวือา่ ตพ่ารงะศบาสตุ นรา
ศแานสควนปวพาฏมิธบิ ีสตัพาำ ขิคธิ อีกญั งรขศรอามสงแนลาะ ๔ เพื่อเ๓ปน็. ขยอ้ กมมลู ือใขนวกาาแรตเปะลที่ยบนา่ ขกวาารนกบัลถ่าวือวศ่าาพสนระาจติ
(เฉลย ๒แเลพว้ รพาะนกามรทเรห่ียนนราู้ศอากสแนลพะธิ กี พลธิ า่ีกวรรวมา่ ขออางแตม่างนศหาสมนายทำาคใวหาเ้ รมาวเขา่้ ใขจอแกลศุะยลอนมจี้รบังดลบนั ดาลใหพ้ ระเจา้ สถติ อยกู่ บั
ในขคา้วพามเแจตา้ กในตกา่ งาทลางทศุกาเสมนื่อาซง่ึ จะนาำ ไปสกู่ ารใชช้ วี ติ รว่ มกนั อยา่ งสนั ตขิ องศาสนกิ ชนทกุ ศาสนา)
สุดยอดคู่มือครู 146 146 พระพทุ ธศาสนา ม.๒
เป็นสิ่งยดึ เหนี่ยวจติ ใจ เปน็ แนวทางในการ
ของศาสนกิ ชน ดาำ เนนิ ชีวติ
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ 5 สุดยอดคู่มือครู
ข้อใดคอื เปา้ หมายสำาคัญของการเรียนรศู้ าสนพธิ ขี องตา่ งศาสนา
พเิ ศษ
ep 3
ข้ันปฏิบัตแิ ละสรุปความรหู้ ลงั การปฏบิ ัติ (Applying and Constructing the Knowledge)
การนำ�หลกั การท่ีสร้างข้นึ ไปปฏิบัติ ลงมอื ท�ำ ลงมือแกป้ ัญหา ทำ�ให้สมองตอ่ ยอดความรู้ทม่ี อี ยู่เดิม เกดิ ความรู้
ทซี่ บั ซอ้ นขน้ึ ยงิ่ ปฏบิ ตั เิ ปน็ ประจ�ำ จะเกดิ ความช�ำ นาญ กลายเปน็ ความเขา้ ใจทค่ี งทน ซงึ่ เรยี กวา่ องคค์ วามรู้ หรอื ปญั ญา
St
GPAS 5GSPtAeSp5s Steps Gขขั้นั้นสสังังGเเกกตaตatรhtวรehบวrรeiบวnrมรgiขวn้อมgมขูล้อมูล Pขั้นคิดวิPเคrรขoา้ันcะหคe์แsิดลsวะiสnิเรคgุปrรคoาวcะาหeม์แรsลู้ sะiสnรgุปความรู้
St
บูรณาการบูรทณักาษกะาศรตทักวษระรศษตวทรี่ ร2ษ1ท่ี 21 ข้อสอขบ้อเนส้นอสบมรเนรถ้นนสะมรรถนะ
Step 3๖. แหeนลpลขะั ังก3สน้ักรเปาุปรรฏี ปยคบิ วฏนัตาบิแหมิลเลัตรขะลงั สั้นิู้กื รอปาุปรฏกปคบิ วฏพัตาบิ มิิตัธริู้ี ก ร ร ม ข อ ง
๖. นั ก เ รี ย น ศเ าลสื อนากอื่นพ ิ ธๆี กคนรลระม ๑ข พอิธงีก รรม ๓. พธิ ศี ราทธ์ เปน็ พธิ ที า� บญุ อทุ ศิ ใหแ้ กบ่ ดิ า มารดา หรอื บรรพบรุ ษุ ผลู้ ว่ งลบั ไปแลว้ ซงึ่ จะกระทา� กนั
ศแลาว้สศนกึ าษอา่ืนค แขพน้ ๆลอิธคว้งีก วศพรคา้กึริธทษมนีกมี่า รลคแราน้นะมแคว ลทวข๑ะา้้ัานทคง ตกมี่พวอาาาิรแนธมปลีกกหะฏาคริบรมวปรัตาาริมตยมะนห กมขออาบยง
ของพิธีกรรศมา สขนั้นิกตชนอ นแกละาปรรปะรโะยกชนอ์ทบ่ีไ ด้รับ ในเด๓อื .น ๑พ๐ธิ ตศี ั้งรแาตทว่ ธนั ์แเปรมน็ ๑พคธิ �า่ที ถา� งึบวญุนั แอรทุมศิ๑ใ๕หคแ้ า่� กเบ่รียดิ กากมาราทร�าดบญุา หนีว้ร่าอื ทบ�ารบริณพฑบะรุ ษุ ผลู้ ว่ งลบั ไปแลว้ ซงึ่ จะกระทา� กนั
พิธีกรรม แตน่อวตทนาเงอกงาแรลปะสฏังิบคัตมิต บนันขทอึกงล งใน ในเดือน ๑๔.๐พตธิ ัง้ ีบแชู ตาเว่ทันพเแจรา้ มซึ่ง๑แตค่ล่า�ะวถรงึรณวันะจแะรมมกี า๑รป๕ฏิบคัตา่� ิตา่เงรกยี ันกการท�าบุญน้ีว่า ท�าบณิ ฑะ
๔.๔ศ. าพสิธนีบาูชสาิกเทขพ์ เจา้ ซ่ึงแต่ละวรรณะจะมีการปฏบิ ตั ติ า่ งกนั
๔. ศาสนาสกิ ข์ศาสนาสกิ ข์ (ซกิ ข)์ เกดิ ขนึ้ เพอื่ ท�าใหช้ าวอนิ เดยี ทน่ี บั ถอื ศาสนาฮนิ ดแู ละศาสนาอสิ ลามมคี วามสามคั คกี นั
ผทู้ ี่นับถือศาสนาสิกข์และผ่านพิธี “ปาหุล„ จะได้นามวา่ “สงิ ห„์ ตอ่ ทา้ ยช่อื เหมอื นกันทกุ คน ศาสนาสิกข์
สผอทู้ นีน่สม ใอับคี หนวถศน้ใาหอืมาบัพ๑สน้เศทถ.ธิบัน าา่ีก อืถเสาพทรอืสเนรธิทียเกิมอที มาพมทขพสกฤเา์เนั(กิจจงตซศา้าข้ซสกิเเาพ์แง่ึงัพสขกสยีลน)์ยีกลงะาเอาา่งกทผรวงอส่ีดิไคเา่วปงา� เ์ขน้ใคดคน็ นน้ึ ญัพยีพเ์ คดเวธิขธิพมั แยรีีอีภอ่ืบัลง“วีรทศคะป์สแใาน�าาห�าสลใเหคค้ขนหะัญาุ้ลวาช้ใใาส„ขนหมาิกอศวสคจ้ขงอา�า์ศะสวคคนิ ไานาญัอืสดเมาดนใโ้นสนยีดาสาเ�ายทรมกิคใอ่ื น่ี หขวญงั ์บัช้ค่าทาใวถเ่ีวนรา“อืสมสยี เกิศเกรงิสขวอ่ืาหมน์่าสง์„องั่ คนคพภตราวารันฮค่ออ้าถแนิมมทสลกดเา้าะสนัหยแูสใมิพอลชนอนือ่ะทวภศแี่เา่หหาาผคสงม่ หู้ เนดแอืญยีาลนงิ อวกะกกสิบัสนันั ลผอทแชู้านลมากุ ยวว้ มคา่ คีผนวหู้ าญมศสงิากาสมบันคั ผาคสชู้ กีกิานัยข์
ศาสนิกชนแ บแบลบะนั ปทึกร ดะังโตยวั ชอยน่า์ทง ่ีได้รับ มคี วหายมบิ เอทาห่าเาทรใยี สมป่ ากกนัใหซแ้ กง่ึ ก่กนั ลโ่าดวยไไวม้ใค่ นา� นคงึ ัมถภงึ ชรี น์สช�านั้ ควรญั รณขอะ ไงมศว่ า่ สอยนใู่ านสวรกิ รขณ์ ทะใเ่ีดรกียร็ กบั เวข่า้ ศคาสรนนั าถสสกิ ขาท์หงั้ ิพหมด
ห ยบิ ทตอนด่ี เมีาพ๑อหาง.กิธา ๒ไเกีร มช.พ ใม่น่รสพผีกรธิ ป่ิธันใ้มูอี ดีสามทไังกดฤคาใร้งัตตหบัศสกแ้เาปงัากสร็นสยก่นพกกนัาิธาเทวีชรโนุ้มีส่ดเนโปา�ยดุมคน็ ยไขญัมเพอชค่งอื่ธิขศกา�รีอานันบั งสวงึศคนา่ ถหิกานงึาสชเกชนขนผนา้ าใู้ผใชดสูน้เปขนั้กิ ศ้าฏวขรบิาร่ว์สตัคมรนติพณือาาิธมะีตโได้ดอไมงม้ยเาว่ชใก็ดหา่ ยอรช้ ง่ิ อยเาปงวใู่ เน็ นทสศ้าวกิ ารสตขรนักน์ ณกินงั่ ช้�าพะนทใรขด�าออ้ ทงกมุกศร็ กอาบัสยนั นเ่าใขงานดสา้ ศกิ้วทยขาแี่ ์สหนง่ าเดสยีกิ วขกท์ นังั้ หแมลดว้
ต่อตนเองแแบลบบะนั ทสกึ ังกาครศมกึ ษ าพบธิ กีันรรทมขึกองศลาสงนใาอนน่ื ๆ ๒. พิธีสังคัต เป็นพิธีชุมนุมของศาสนิกชน ผู้เข้าร่วมพิธีต้องเช็ดรองเท้า ตักน้�า ท�าทุกอย่างด้วย
แบบบนั ทกึ •• พศดาิธสีกงั นรตาร มวั ((อคพรธิ ยิสรี บัต่าศ์)ลีงมหาสนทิ ) ตนเอง ไมม่ ผี ใู้ ดไดร้ บั การยกเวน้ โดยเชอื่ กนั วา่ หากผใู้ ดปฏบิ ตั ติ ามไดม้ ากยงิ่ เปน็ ศาสนกิ ชนของศาสนาสกิ ข์
ท่ดี ีมากเชน่ กัน
• ทม่ี าและความหมายของพิธีกรรม
แบบบนั ทกึ การ ศกึ(พษธิ ีการพรมธิ ทกี่ใี ชร้รระลมึกขถึงอพงระศเยาซสูในนวนัากออ่ น่ืนเกๆิดเหตกุ ารณ์
ศพาิธสกี นราร ม ((คพริธิสรี •ับต ศ์)ขกาลีั้นรมตตรหองึ นาไสมก้กนาาริทงเป)ขนร)ะกอบพิธีกรรม
•
•
• ทมี่ าและความ ห(บมาทาหยลขวองจงะเพตรธิ ียมีกขรนมรปมัง ซ่ึงเป็นสัญลักษณ์แทนกาย และ
(พธิ ีกรรมทใี่ ชร้ ะล กึ เถหึงลพา้ อรงะนุ่ เสยญัซลูใกันษวณันแ์กทอ่นนพรเกะโดิลหเหติ ตใหุกศ้ าารสณนกิ์ ชนรบั ประทาน)
การตรึงไม้กางเขน • ) แนวทางการปฏบิ ัตติ นของศาสนิกชน
(- ศกึ ษาความสำาคญั ของพธิ ีกรรม
• ขนั้ ตอนการปร ะ-กเขอ้ารบ่วมพปธิระีกกอรบรพมิธีกรรมด้วยความศรัทธา
(บาทหลวงจะเตร ียม-ขปนฏมิบปัติตังาซมคึ่งเำาปสอ็นนสขัญองลพักระษเยณซู)์แทนกาย และ
เหลา้ องนุ่ สญั ลกั ษ• ณปตแ์ ร่อทะตนโนพยเชรอะนงโท์ล (ม่ีไหคี ดติว้รามใับสหขุ ศ้ คาวสามนเขกิา้ ใชจนตอ่รกบั าปรเรสะยี ทสาลนะข)องพระเยซ)ู
ต่อสังคม (สังคมสงบสขุ จากการปฏิบตั ิตนตามหลกั คาำ สอน)
• แนวทางการปฏบิ ัติตนของศาสนกิ ชน 148 พระพทุ ธศาสนา ม.๒
(-ศกึ ษาความ สาำ คัญจขาอกงพนธิ ้ักีนรรนมักเรียนตรวจสอบความ บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ตป--ปเอร่ขฏะา้ตรโบิ ่วนยตัมเชติปอนรางมะ์ท (กคม่ีไอคีาำ ดบสวพ้รอามบันิธใถหสีกขหขุูอากรค้ดรกงมตวพยีพาดร้มอง่ิะว้บเเขขยงยา้ขคน้ึใซเ้อจวรู)ตาผียมอ่ ศิดกบราพรัทรเสธล้อายี ายสดลขใะขหออ้ปงงพแรรับะบเยปบซร)ู บุงัแนกท้ไึกข
นักเรียนร่วมกันอภิปรายว่าศาสนามีความสำาคัญอย่างไรต่อการสร้างความ
• เข้าใจอันดีภายในประเทศ
ต่อสงั คม (สงั คมสงบสุขจากการปฏิบตั ิตนตามหลักคำาสอน)
จ า ก นั้ น นั ก เ รี ย น ต ร ว จ ส อ บ ค ว า ม 148 พระพทุ ธศาสนา ม.๒
ถู ก ต้ อ ง เ รี ย บ ร้ อ ย ข อ ง แ บ บ บั น ทึ ก
สุดยอดคู่มือครู หใหา้ดกียพ่งิบสขุดขยึ้นอ้อดผคู่มิดือคพรู ลา1ด4ใ8ห้ปรับปรุงแก้ไข บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
6 นักเรียนร่วมกันอภิปรายว่าศาสนามีความสำาคัญอย่างไรต่อการสร้างความ
เข้าใจอนั ดีภายในประเทศ
พเิ ศษ
ep 4
ข้นั สอ่ื สารและนำ� เสนอ (Applying the Communication Skill)
St
การถ่ายทอดความรู้ ความคิด ความรู้สึก โดยใช้ภาษา แสดงถึงความสามารถในการส่ือสารหรือปัญญา
St Stด้านภาษา กระบวนการนี้ท�ำ ใหผ้ ้เู รยี นได้แลกเปลยี่ นความรู้ ทศั นคติซึ่งกนั และกัน ถา้ นำ�เสนอโดยใชค้ อมพวิ เตอร์
St Stหรือส่ืออิเลก็ ทรอนกิ ส์ ผเู้ รยี นก็จะได้พฒั นาทักษะดา้ นเทคโนโลยดี ว้ ย
การสื่อสารและนำ�เสนอเป็นการสร้างอารมณ์เชิงบวกได้อย่างดี เมื่อผู้อื่นช่ืนชอบผลงานของตน ชื่นชม
ความส�ำ เร็จของตน ผู้เรยี นจะเกดิ ความภาคภมู ใิ จ เกิดแรงบันดาลใจท่จี ะสรา้ งสรรคผ์ ลงานต่อๆ ไป
GPAS 5 SteGPpASs5 Steps Gatheringข้ันสังGเกตatรhขวeบั้นrรiวnสมgขัง้อเมกูล ต รวบรวมข้ันขคิด้อวิPเมคrรoูลาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้ ข้ันคิดวิPเค
ep 4 บeูรpณ4 าการทักบษูรณะศากตารทวักรษะรศตษวรทรษ่ี ท2ี่ 211 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ขนั้ สอ่ื สารและนา� เสนอ morality คำ� ศัพทส์ �ำคัญ จรรยา ศลี ธรรม
prophet (โมแรล' ลิท)ี
๑๔. นักเรียนแต่ละกลุ่มส่งตัวแทน the enlightenment ผพู้ ยากรณ์ศาสดา
(พรอฟ' ฟิท)
ขน้ั สอ่ื สารและน า� อกเาสอรกนวมิเอคารนาำาะเหส์พนุทอธผปลระกวาัตริ บพันรท้อึมก การตรัสรู้ ค�ำศพั ทส์ ำ� คญั
(ดิ เอนไล' เทนิ เมนิ ทฺ)
อธิบายถึงการนำาข้อคิดท่ีได้จาก ความรู้เพ่มิ เติม morality (โมแรล' ลทิ )ี จรรยา ศ
๑๔. นั ก เ รี ย น แ ต่ ล ะ ก กลารุ่ มศึกสษา่ งไปตเปั็นวแแนวททานงใน การ
อ อ ก ม า นำ า เ ส น อ ปผฏบิ ลตั ใิ กนชีวาติ รปรบะจำาั นวันหทนึ้ากช้นั เรียน prophet (พรอฟ' ฟิท)บารมี ๑๐ หรอื ทศบารมี คือ คณุ ธรรมหรือคณุ ความดที ี่ประพฤตปิ ฏบิ ัตมิ าอย่างยง่ิ ยวด เพือ่ บรรลุ ผพู้ ยาก
ก า ร วิ เ ค ร า ะ ห์ พุ ทepธ5ป ระวัติ พร้อขนั้ ประเมินเพ่ือเพิ่มคณุ คา่ ม การตรัส
บริการสงั คม ถึงจุดหมายอันสูงสุด คือความเป็นพระพุทธเจ้า และความเป็นมหาสาวก ได้แก่ ๑. ทาน (การให้
ข้อคิดท่ีได้จาก และจติ สาธารณะ
the enlightenment (ดิ เอนไล' เทนิ เมินท)ฺการเสียสละ) ๒. ศีล (ความประพฤติดีงามถูกต้องตามระเบียบวินัย) ๓. เนกขัมมะ (การออกบวช)
นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น จั ด นิ ท ร ร ศ
๔. ปัญญา (ความรอบรู้) ๕. วิริยะ (ความเพียร) ๖. ขันติ (ความอดทน) ๗. สัจจะ (พดู จรงิ ทา� จรงิ และ
จริงใจ) ๘. อธิษฐาน (ความตั้งใจมั่น) ๙. เมตตา (ความรักใคร่ ความปรารถนาดี) ๑๐. อุเบกขา
(ความวางใจเป็นกลาง ความเทยี่ งธรรม)
อ ธิ บ า ย ถึ ง ก า ร ๑น๕ำ.า ก า ร จดุ ประกายคโควรงางมานรเู้ พ่มิ เตมิ
การศึกษาไปเป็น แเพนื่อเวผยทแาพงร่คใวนามกรู้เากร่ีย วกับ
ปฏบิ ตั ิในชวี ติ ประจ ำาเพพุวท่ือธนั ใปหรห้นะักวนัตเริ้าใียนชนต้ันใอนนเโสรรำางียคเัรญนียตน่าเงก ิดๆ ใหน้ กั เรยี นแบง่ กลมุ่ ตามความเหมาะสม แตล่ ะกลมุ่ เลอื กศกึ ษาคน้ ควา้ พทุ ธประวตั ทิ น่ี อกเหนอื จาก
ข้อคิดแล้วนำาไปประยุกต์ใช้ในชีวิต
ในบทเรียบน าโดรยมวิเคี ๑ราะ๐ห์พหุทธรปรือะวัตทิทศ่ีศึกบษาาวร่าใมห้ขี้อคคิดือแลคะแุณบบอธยร่างรในมกาหรดร�าเอื นินคชีวุณิตอคย่าวงไารมดีท่ปี ระพฤติปฏิบัตมิ า
จเหาตกถุกนาั้นึงรทณจุก์ เุกดพลอื่ ุห่มเผชยม่วแยพากรันยค่ จวอัดานมันิรทู้ รสรศูงกสารุดจากผคลกือารคศึกวษาาคม้นคเปว้า็นโดพยนร�าเสะนพอตุทามธล�าเดจับเ้าวลาแที่เลกิดะความเป็นมหาสาวก ไ
ประจำาวัน การเสียสละ) ๒. ศีล (ความประพฤติดีงามถูกต้องตามระเบียบวินัย) ๓. เน
๔. ปกญั ิจกญรรมาบ(รู คณาวกาารมอราเอซยีบนร้)ู ๕. วิริยะ (ความเพยี ร) ๖. ขันติ (ความอดทน) ๗. สัจ
5ep ขั้นประเมนิ เพอื่ เพม่ิ คุณค่า จรใหิงน้ ใักจเรยี )นแ๘บ่งก.ล่มุอศธกึ ษิษาปฐระาวตั นศิ าส(ดคาขอวงศาามสนตาตั้งา่ งใๆจในมปร่ันะเท)ศส๙มา.ชกิ เอมาเซตยี นตา (ความรักใคร่ ความปรา
บริการสังคม
และจติ สาธารณะ (ควาเวม็บวไซาตงแ์ ในจะนเป�า ็นกลาง ความเทีย่ งธรรม)
//www.phutthathum.com พุทธธรรม
//www.dra.go.th กรมการศาสนา
๑๕. นักเรียนร่วมกันจัดนิทรรศการ 44 พระพุทธศาสนา ม.๒ จดุ ประกายโครงงาน
เ พ่ื อ เ ผ ย แ พ ร่ ค ว า ม รู้ เ ก่ี ย ว กั บ
พุทธประวัติในตอนสำาคัญต่าง ๆ ข้อสอบเนใ้นหสน้ มรกั รเถรนยีะ นแบง่ กลมุ่ ตามความเหมาะสม แตล่ ะกลมุ่ เลอื กศกึ ษาคน้ ควา้ พทุ ธ
เพื่อให้นักเรียนในโรงเรียนเกิด บคุ คลใดใเนปน็บผทู้ทเีม่ ร ี “ียสนัจจะโ”ด ในยตวนิเเคองร าะห์พุทธประวัติที่ศึกษาว่าให้ข้อคิดและแบบอย่างใน
ข้อคิดแล้วนำาไปประยุกต์ใช้ในชีวิต ๑ สชุ าจตินาัดกเนพื่อั้นนทไวุก้แตกไ่ ลมุ่ไมปชต่าวมยนกัด ันจ ัด นิทรรศการจากผลการศึกษาค้นคว้า โดยน�าเสน
ประจำาวัน ๒ แสดมนชเาไหยทตไยมชุก่ไ่วปายโรเรพณงือ่เร์นยีเทพนาำ แื่อคตวเบ่ผามอยกสแพะอพ่อาแดรมต่ค่วา่าวมไาทปม่ีสโรัญรงู้เญรียานไว ้
๓
๔ ชัยชาญลอกการบา้ นเพ่ือนแต่บอกครวู า่ ทาำ ดว้ ยตนเอง
(เฉลย ๓ เพราะสัจจะ หมายถึง การพูดจรงิ ทำาจริง และจรงิ ใจ แดนไทยทำาตามท่ีให้สัญญาไว้
แดนไทยจึงเป็นคนมีสัจจะ)กจิ กรรมบูรณาการอาเซียน
สุดยอดคู่มือครู 44 ให้นักเรยี นแบ่งกลมุ่ ศึกษาประวตั ศิ าสดาของศาสนาตา่ ง ๆ ในประเทศส
เวบ็ ไซตแ์ นะน�า 7 สุดยอดคู่มือครู
พเิ ศษ
ep 5
ขัน้ ประเมินเพ่อื เพ่มิ คุณคา่ บริการสงั คมและจติ สาธารณะ (Self-Regulating)
St
G ตสง่ิาทมี่เมปาเ็นตมปรื่อรฐสะามโนยอสชงานขก์เอลพงแมิ่ผลขู้เะรนึ้ วียอิสนกี ยั ไทหดัศล้รนับอ่ ใ์หกGนลาศPอรAตเมสSวเรรป5ริมน็ ษแSนทรtสิ eง่ี ยั๒pเแชs๑หิงบ่งกวากรอคยดิ ่ากงาสรมก่ํารเะสทมำ�อในจาตกัวขสผ้ัน่ิเู้งสรทัียง่ีทเนกำ�ต aสาจtรมhะวกาeบรรrรถะiวnขตมยgุ้นขาใย้อหผม้คลูลิดไปสสร้า่สู งังสครมรไคด์้ ข้ันคิด
St
ep 4 บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
ขน้ั สอ่ื สารและนา� เสนอ บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ คำ� ศัพทส์ ำ� คญั
ep 4
St St Christiannity (ครสิ ' ชแี อน' นทิ )ี ศาสนา
๘. นั ก เ รี ย น อ อ ก ม า นำ า เ ส น อ ผ ล ก าขนั้ สอื่ สารและนา� เสนอ ร ศาสนาฮ
Christiannity Hinduism (ฮนิ 'ค�ำศพั ทส์ �ำคัญ ดูอซิ มึ ) ศาสนาอ
จศาึ กกษนาั้นพคิ ธรูชี ก่วรยรนมัก๘ขเ. รอจศนียาึั กกกงนษเนรศา้ันี ยปพคนาิ ธรรอูชี กส่วับอรยกรนนปมมักขาารเรนอียอุงำงานแศเื่ นปสารกนสับ อนป้ไผๆารขอุงลแื่ นกก า้ไๆขร ศาสนาส
(คริส' ชแี อน' นทิ )ี ศาสนาครสิ ต์
IslamHinduism
Islam
(ฮิน' ดูอซิ มึ ) (อิซ'ศาสนาฮนิ ดู เลิม)
(อซิ ' เลิม)
ศาสนาอสิ ลาม
ให้ดยี งิ่ ขน้ึ ให้ดยี ่ิงข้นึ Sikhism (ซดี 'Sคiซิ kมึ )hism ศาสนาสกิ ข์ (ซดี ' คซิ ึม)
5ep ขน้ั ประเมินเพ่อื เพ่ิมคณุ ค่า จุดประกายโครงงาน
5 บริการสังคม
ep และจติ สาธารณะ จดุ ประกายโครงงานให้นกั เรยี นแบ่งกลมุ่ เปน็ ๔ กลมุ่ เลือกศกึ ษาคน้ คว้าเก่ียวกบั พิธกี รรมใดพิธีกรรมหนงึ่ ของศาสนา
ขั้นประเมนิ เพ๙่ือ. เนพักม่ิ เรคียุณนคร่า่วมกันจัดนิทรรศการ ตา่ ง ๆ ทีไ่ ด้ศกึ ษาในหนว่ ยการเรยี นรู้นี้ แลว้ นา� มาเสนอหน้าช้นั เรยี น
St บรกิ ารสังคคมวามรู้เร่ืองศาสนพิธี พิธีกรรม กใิจหกร้นรมักบรูเรณยีากนารแอาบเซง่ ียกนล่มุ เปน็ ๔ กลมุ่ เลอื กศกึ ษาคน้ ควา้ เกีย่ วกับพิธีกรร
และจิตสาธารตาณมแะนวปฏิบัติของศาสนาต่าง ๆ ตใ่าหง้นักๆเรียนทแ่ีไบ่งดกล้ศุ่มกึตาษมคาวาใมนเหหมานะสมว่ ยแตก่ละากรลุ่มเรศึกียษนาศารสนู้นา้ีทแี่เข้ลามว้ามนีอิทา� ธมิพลาในเสภูมนิภาอค หน้าชั้นเรียน
โ ด ย ใ ห้ นั ก เ รี ย น เ ป็ น ผู้ อ อ ก แ บ บ เอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต้ โดยยกตวั อยา่ งหลักฐาน เช่น โบราณสถาน หรอื ศาสนสถาน จากน้ันออกมา
นา� เสนอหน้าชัน้ เรยี น
๙. นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั นนจิทัรดรศนการิ ทและรนำารเสศนอดก้วยาตรนเ อ ง
ความรู้เรื่องศาสนพิธี พิธีกรรม กิจกรรมบูรณาการอาเซยี นเว็บไซต์แนะนา�
//www.religion.mbu.ac.th มหาวทิ ยาลยั มหามกฏุ ราชวทิ ยาลยั
//www.culture.go.th สา� นกั งานคณะกรรมการวัฒนธรรมแหง่ ชาติ
ตามแนวปฏิบัติของศาสนาต่าง ๆ ให้นักเรียนแบ่งกลุ่มตามความเหมาะสม แต่ละกลุ่มศึกษาศาสน
โ ด ย ใ ห้ นั ก เ รี ย น เ ป็ น ผู้ อ อ ก แ บ บ เอเชียตะวันออกเฉยี งใต้ โดยยกตวั อย่างหลักฐาน เช่น โบราณสถาน หร
นิทรรศการและนำาเสนอดว้ ยตนเอง นา� เสนอหน้าช้นั เรยี น
เวบ็ ไซต์แนะนา� มหาวิทยาลยั มหามกฏุ ราชวิทยา
สา� นักงานคณะกรรมการวัฒนธร
150 พระพทุ ธศาสนา ม.๒
//www.religion.mbu.ac.th
บูรณาการทhักtษtะpศ:ต/ว/รwรษwทw่ี 21.culture.go.th
นักเรียนแบ่งกลุ่มออกเป็น ๑๐ กลุ่ม ศึกษาการนับถือศาสนาของ
๑๐ ประเทศสมาชิกอาเซียน จากน้ันร่วมกันอภิปรายว่าศาสนามีความสำาคัญ
อย่างไรต่อความร่วมมือของกลุ่มประเทศสมาชิกอาเซียน เขียนผลการศึกษา
ในรปู แบบรายงาน แลว้ ออกมานำาเสนอหนา้ ชนั้ เรียน
สุดยอดคู่มือครู 150
สุดยอดคู่มือครู 8
พิเศษ
ค�ำช้ีแจงในการใช้หนังสือเรียน
ที่ได้รับการออกแบบให้สอดคล้องกับการเรียนรู้ของสมอง
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน พระพุทธศาสนา ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๒ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา
และวัฒนธรรม เล่มนี้ ได้จัดทำ�ขึ้นตามมาตรฐานการเรียนรู้ ตัวชี้วัด และสาระการเรียนรู้แกนกลางของหลักสูตรแกนกลาง
การศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ โดยมีเนื้อหา กิจกรรม และคำ�ถามที่เหมาะสมกับพัฒนาการของผู้เรียน
กระตุ้นกระบวนการคิดวิเคราะห์ให้กับผู้เรียน ซึ่งสอดคล้องกับการเรียนรู้ของสมอง (Brain Based Learning)
ตัวช้วี ัด ๑หนว่ ยการเรียนรทู้ ี่
เป็นเป้าหมายในการพัฒนา การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเขา้ สปู่ ระเทศเพอ่ื นบ้าน
ผู้เรียน ท่ีผู้เรียนจะได้รับและ
ปฏิบัติไดใ้ นหนว่ ยการเรียนรู้น้ี ตวั ชีว้ ัด
อธิบายการเผยแผ่พระพทุ ธศาสนาหรอื ศาสนาท่ีตนนับถือสูป่ ระเทศเพ่อื นบ้าน (ส ๑.๑ ม.๒/๑)
ผงั สาระการเรียนรู้
เป็นหัวข้อท่ีผู้เรียนจะได้เรียน ผงั สาระการเรยี นรู้
ในหน่วยการเรียนรูน้ ้ี
ประเทศเมียนมา ประเทศลาว
สาระส�ำคัญ
เปน็ ความรสู้ �ำคญั ทเ่ี ปน็ ประเทศกัมพชู า
ความเขา้ ใจท่ีคงทน
ท่ีผ้เู รยี นจะไดร้ ับ การเผยแผพ่ ระพุทธศาสนา
เขา้ สปู่ ระเทศเพื่อนบ้าน
ประเทศอินโดนเี ซยี ประเทศเวียดนาม
ประเทศสงิ คโปร์ ประเทศมาเลเซีย
สาระสำาคัญ
การทพี่ ระเจา้ อโศกมหาราชทรงสง่ คณะพระธรรมทตู ออกไปเผยแผพ่ ระพทุ ธศาสนา สง่ ผลใหพ้ ระพทุ ธศาสนา
ไปรุ่งเรืองอยู่ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ แต่เน่ืองจากสภาพการเมืองการปกครองและวิถีชีวิตท่ีแตกต่างกัน
ในแต่ละประเทศ จึงสง่ ผลให้พระพุทธศาสนามคี วามเจรญิ และมนั่ คงแตกต่างกัน
การเผยแผพ่ ระพทุ ธศาสนาเข้าส่ปู ระเทศเพือ่ นบา้ น 7
9 สุดยอดคู่มือครู
พเิ ศษ
จุดประกายความคดิ จดุ ประกายความคิด นอกจากประเทศไทยแล้ว
ยงั มปี ระเทศใด
เปน็ ค�ำถามทก่ี ระตุ้นความคิด
ใหผ้ เู้ รยี นฝกึ ใชค้ วามคดิ สรา้ งสรรค์ ในเอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้อีกบ้าง
เกย่ี วกับเรอ่ื งทจ่ี ะเรียน ท่ีประชาชนสว่ นใหญ่นบั ถอื
พระพุทธศาสนา
เนอ้ื หา การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศเพือ่ นบา้ น และการนบั ถอื
พระพุทธศาสนาของประเทศเพ่อื นบ้านในปจั จุบนั
ครบตามตัวชี้วัดและตรงตาม
หลักสูตรแกนกลางการศึกษา พระพุทธศาสนาเกิดขึ้นในประเทศอินเดียและเจริญรุ่งเรืองมาเป็นเวลา ๑,๕๐๐ ปี จนมาถึง
ข้ันพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ พุทธศตวรรษที่ ๑๘ (พ.ศ. ๑๗๔๓) พระพุทธศาสนาก็สูญไปจากดินแดนส่วนใหญ่ของประเทศอินเดีย
เหมาะสมกบั ระดบั ชน้ั ของผเู้ รยี น ท่ยี ังคงเหลอื อยู่บ้างกเ็ ฉพาะในแควน้ ลาดกั หมิ าจลั ประเทศ อสั สมั เบงกอล และโอรสิ สา
แต่จากการที่พระเจ้าอโศกมหาราชทรงส่งคณะพระธรรมทูตออกไปเผยแผ่พระพุทธศาสนา
ส่งผลใหพ้ ระพทุ ธศาสนาไปรุง่ เรอื งอยู่ในภมู ิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใตแ้ ละบรเิ วณใกล้เคียง
๑. ประเทศเมียนมา
๑.๑ การเผยแผพ่ ระพทุ ธศาสนาเขา้ สปู่ ระเทศเมยี นมา
พระพุทธศาสนาที่เผยแผ่เข้าสู่ประเทศเมียนมาในระยะแรกเป็นแบบเถรวาท โดยเข้ามา
ทางเมืองสะเทมิ หรือเมอื งสธุ รรมวดี ซง่ึ เปน็ เมืองหลวงของมอญก่อน หลงั จากนัน้ จงึ คอ่ ย ๆ แผ่ขยายขึ้นไป
ทางตอนกลางและตอนเหนือของประเทศ
ใน พ.ศ. ๑๕๘๗ พระเจ้าอนุรุทธมหาราช (อโนรธามังช่อ) ทรงรวบรวมดินแดนพม่า
ให้เป็นแผ่นดินเดียวกันสา� เร็จ และได้สถาปนาเมืองพุกามเป็นราชธานี ในช่วงนี้เองพระพุทธศาสนานิกาย
มหายานไดแ้ ผข่ ยายจากแควน้ เบงกอลของอนิ เดยี เขา้ สเู่ มอื งพกุ าม แตพ่ ระเจา้ อนรุ ทุ ธมหาราชไมท่ รงศรทั ธา
นกิ ายมหายาน กลบั ทรงเลอ่ื มใสนกิ ายเถรวาท ครน้ั เมอ่ื พระองคท์ รงทราบวา่ พระพทุ ธศาสนาในอาณาจกั ร
ของมอญมีความเจริญรุ่งเรืองมาก จึงทรงส่งพระราชสาสน์ไปถึงพระเจ้ามนูหะผู้ครองเมืองสุธรรมวดี
8 พระพุทธศาสนา ม.๒
สุดยอดคู่มือครู 10
พเิ ศษ
ฌานท ่ี ๒ ทตุ ยิ ฌาน ได้แก่ ปตี ิ สุข เอกคั คตา ความรเู้ พมิ่ เติม
ฌานท่ ี ๓ ตติยฌาน ได้แก ่ สขุ เอกคั คตา
ฌานท่ ี ๔ จตุตถฌาน ได้แก ่ อเุ บกขา เอกคั คตา เป็นหัวขอ้ ความรทู้ ี่เพิม่ เตมิ จากเนื้อหา
ญาณ หมายถึง ความรู้ ปรชี าหย่ังรู้ ญาณมหี ลายหมวด ดงั น้ี เพ่ือใหผ้ เู้ รียนไดร้ บั ความรู้
หมวดท่ ี ๑ ได้แก ่ ท่ีนอกเหนือจากบทเรยี นเพม่ิ ข้ึน
๑. อตตี ังสญาณ ญาณในสว่ นอดีต
๒. ปจั จปุ ปนั นงั สญาณ ญาณในสว่ นปจั จบุ นั
๓. อนาคตังสญาณ ญาณในส่วนอนาคต
หมวดที่ ๒ ได้แก่
๑. สจั จญาณ ญาณรอู้ รยิ สัจแต่ละอยา่ ง
๒. กิจจญาณ ญาณรูก้ จิ ในอริยสจั
๓. กตญาณ ญาณรกู้ จิ อนั ได้ท�าแล้วในอริยสัจ
หมวดท ่ี ๓ ไดแ้ ก่
๑. ปพุ เพนวิ าสานุสสติญาณ ความร้ทู ีร่ ะลกึ ชาตไิ ด้
๒. จุตปู ปาตญาณ ความรูก้ ารตายและการเกดิ ของสตั วท์ งั้ หลาย
๓. อาสวกั ขยญาณ ความรทู้ ท่ี �าใหอ้ าสวะกเิ ลสหมดไป
ผทู้ ป่ี ฏบิ ตั สิ มาธจิ นไดฌ้ านแลว้ จะท�าใหห้ ลดุ พน้ จากกเิ ลสไดช้ วั่ คราว หากปฏบิ ตั จิ นไดญ้ าณ จะทา� ให้
หลดุ พน้ จากกเิ ลสไดอ้ ยา่ งถาวร เฉกเชน่ เดยี วกบั พระพทุ ธเจา้ ทท่ี รงบรรลญุ าณดงั กลา่ วแลว้ จงึ ตรสั รอู้ นตุ ร-
สมั มาสัมโพธญิ าณเปน็ พระอรหนั ตสมั มาสัมพุทธเจา้
ความรู้เพมิ่ เติม
การช�าระ จารกึ และตพี ิมพพ์ ระไตรปิฎกในประเทศไทย เกิดขน้ึ ๕ สมยั ดังน้ี
สมยั ที่ ๑ ชา� ระและจารในใบลาน กระท�าท่ ี เมืองเชยี งใหม่ สมยั พระเจ้าติโลกราช แห่งราชอาณาจักร
ลา้ นนา ประมาณ พ.ศ. ๒๐๒๐
สมัยท ี่ ๒ ช�าระและจารในใบลาน กระทา� ที ่ กรงุ เทพฯ สมยั รชั กาลท่ี ๑ พ.ศ. ๒๓๓๑
สมัยท ่ี ๓ ช�าระและพมิ พ์เปน็ เลม่ กระท�าท ่ี กรุงเทพฯ สมยั รัชกาลที ่ ๕ พ.ศ. ๒๔๓๑-๒๔๓๖
สมยั ที่ ๔ ช�าระและพมิ พเ์ ปน็ เล่ม กระทา� ท ี่ กรงุ เทพฯ สมยั รชั กาลท่ี ๗ พ.ศ. ๒๔๖๘-๒๔๗๓
สมัยที่ ๕ พมิ พ์ลงในแผ่นซดี ี (CD-Copy Disc) ในสมยั รัชกาลที่ ๙
พระไตรปิฎก 67
11 สุดยอดคู่มือครู
พิเศษ
ผังสรุปสาระส�าคญั
ความสาำ คัญของพระพุทธศาสนากับการพัฒนาชุมชน
พระพุทธศาสนาเขา้ มามบี ทบาทตอ่ สังคม คอื การเปน็ ทีพ่ งึ่ ทางใจ และน�าหลักค�าสอนมาใช้ใน
การพฒั นาชุมชน หลกั ธรรมที่ใช้ในการพฒั นาสงั คม คอื
๑. นาถกรณกรรม ๑๐ คอื คณุ ธรรมทที่ �าใหต้ นเปน็ ทพี่ ง่ึ แหง่ ตน ซงึ่ เปน็ พน้ื ฐานความแขง็ แรง
ของชมุ ชน
๒ อปรหิ านิยธรรม ๗ คือ ข้อปฏบิ ัติที่น�าความสขุ ความเจรญิ มาสู่ชุมชน ดว้ ยการมสี ว่ นรว่ ม
รบั ผิดชอบ สามคั คี ยอมรบั นบั ถือ และการให้ความคุ้มครอง
ความสาำ คัญของ
พระพุทธศาสนา
กับการพฒั นาชมุ ชน
และการจดั ระเบียบสงั คม
ความสาำ คัญของพระพุทธศาสนากับการจัดระเบยี บสงั คม
การจัดระเบียบสังคมให้มีความเป็นระเบียบเรียบร้อย และสามารถอยู่ร่วมกันได้อย่างสันติ
คนในสงั คมตอ้ งจดั ระเบยี บความคดิ และการกระท�าของตนเองกอ่ น โดยการปฏบิ ตั ติ ามเบญจศลี
หรอื ศลี ๕ และเบญจธรรม หรือธรรม ๕ เพื่อให้สงั คมอยรู่ ว่ มกนั ไดอ้ ย่างสนั ติและมีความสขุ
ค�ำศพั ท์ส�ำคัญ effort คำ� ศัพท์สำ� คญั ความเพียร
generous (เอฟ' เฟริ ์ท) ใจกวา้ งไมเ่ หน็ แก่ตวั
เปน็ หวั ข้อค�ำศัพทภ์ าษาอังกฤษ responsibility ความรบั ผดิ ชอบ
ทเ่ี กีย่ วกับเร่อื งที่เรยี น โดยมคี �ำศัพท์ (เจน' เนอะเริส)
ค�ำอา่ น และความหมาย
(รสิ พอนซะบิล' ละที)
จดุ ประกายโครงงาน
ให้นักเรียนร่วมกันจัดท�าโครงการพระพุทธศาสนากับการพัฒนาชุมชน โดยให้นักเรียนช่วยกัน
วางแผนการพัฒนาชุมชนให้สอดคล้องกับหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา เสนอต่อครูและลงมือ
ปฏิบัติงานจริง จากนั้นจัดท�ารูปเล่มโครงงาน เพื่อใช้เผยแพร่ความรู้ โดยสรุปผลการด�าเนินงาน และ
อธิบายความเช่อื มโยงของพระพุทธศาสนากับการพฒั นาชุมชน
ความสำาคญั ของพระพุทธศาสนากบั การพัฒนาชมุ ชน และการจัดระเบยี บสังคม 35
สุดยอดคู่มือครู 12
พเิ ศษ
ผงั สรปุ สาระส�าคัญ ผงั สรปุ สาระส�ำคัญ
การผจญมาร เป็นการสรปุ ความคดิ รวบยอด
การผจญมารคือเหตกุ ารณก์ อ่ นการตรสั รู้ เมอ่ื พญามารปรนิมมติ วสวตั ดี ยกทพั มารมาขดั ขวาง ของเน้อื หาในแต่ละหวั ข้อของ
หนว่ ยการเรียนรู้
การบา� เพญ็ เพยี รของพระสทิ ธตั ถะ โดยกลา่ วอา้ งวา่ บลั ลงั กท์ ปี่ ระทบั เปน็ ของตน พระสทิ ธตั ถะจงึ ทรง
เหยยี ดนวิ้ ชลี้ งทแ่ี ผน่ ดนิ พระแมธ่ รณจี งึ มาเปน็ พยานโดยการบบี มวยผม ใหน้ า้� อนั เกดิ จากการใหท้ าน
ของพระสทิ ธตั ถะไหลออกมาทว่ มพญามารและทพั มารจนตอ้ งลา่ ถอยออกไป เหตกุ ารณน์ เ้ี ปรยี บมาร
คอื สิง่ ที่ขดั ขวางบคุ คลจากคุณความดี การยดึ ติดในมารเกดิ ขึ้นในจติ ใจของคนทกุ คน การผจญมาร
และชนะมารของพระพทุ ธเจา้ เป็นการแสดงให้เห็นว่า มนษุ ยส์ ามารถเอาชนะกเิ ลสทีเ่ กดิ ในใจตนได้
การตรสั รู้
พระพทุ ธเจา้ ทรงบา� เพ็ญเพยี รจนบรรลญุ าณท้งั ๓ คือ ความหยั่งรู้ในชาติภพก่อน ๆ
ทรงรู้การจุติและการเกิดของสรรพสัตว์ และตรัสรู้อริยสัจ ๔ เหตุการณ์น้ีคือการที่
พระพทุ ธเจา้ ทรงค้นพบความจริงตามธรรมชาติ แล้วน�ามาชี้แจง สจั ธรรมทพ่ี ระพทุ ธเจา้
ทรงคน้ พบคือ อริยสัจ ๔ หรือความจรงิ อันประเสรฐิ ๔ ประการ ซงึ่ เป็นหลกั ธรรมท่สี อน
ให้รู้จักความทกุ ข์ รู้จักสาเหตขุ องทกุ ข์ รูถ้ งึ ความดับทุกข์ และหนทางในการดับทกุ ข์
สรปุ และวิเคราะห์
พุทธประวตั ิ
การส่งั สอน
พระองค์เจ้าทรงพิจารณาถึงการเผยแผ่พระพุทธศาสนาแก่บุคคลต่าง ๆ โดยทรงมี
หลกั การสอน คอื
๑. ทรงค�านงึ ถึงความแตกต่างระหว่างบคุ คล โดยเปรียบเทยี บบคุ คลกับบัว ๔ เหล่า
๒. สอนโดยค�านงึ ถงึ เนอื้ หาทส่ี อน คือ การเลอื กเนอ้ื หาใหเ้ หมาะสมกับบคุ คล
๓. สอนโดยค�านึงถึงลักษณะการสอน คือ ปรับวิธีการในการสอนให้สอดคล้องกับ
กลุม่ บุคคล สถานการณ์ สถานท่ี
สรุปและวิเคราะหพ์ ุทธประวตั ิ 43
13 สุดยอดคู่มือครู
พเิ ศษ
ความรูเ้ พิ่มเตมิ
การเจริญพระพทุ ธมนต์ คือ พิธีกรรมของพระสงฆ์ทท่ี �าในงานมงคลต่าง ๆ
การสวดพระพทุ ธมนต์ คอื พิธกี รรมของพระสงฆ์ทท่ี า� ในงานอวมงคล
make merit คำ� ศัพทส์ �ำคัญ ทา� บุญกศุ ล
manner (เมค เมอ' รทิ ) มรรยาท
(แมน' เนอะ)
จุดประกายโครงงาน
ให้นักเรียนแบ่งกลุ่มออกเป็น ๔ กลุ่ม คือ การต้อนรับ มรรยาทของผู้เป็นแขก การปฏิบัติตน
ต่อพระสงฆ์หรือตัวแทนทางศาสนา และการแต่งกาย แต่ละกลุ่มศึกษาค้นคว้าในหัวข้อท่ีตนเองได้รับ
โดยพิจารณากลุ่มวัฒนธรรมต่าง ๆ ทั่วโลก และการนับถือศาสนา จากน้ันร่วมกันจัดป้ายนิเทศ
เพ่ือเผยแพร่ความรู้
กิจกรรมบูรณาการอาเซยี น
ให้นักเรียนแบ่งกลุ่มตามความเหมาะสม แต่ละกลุ่มศึกษามรรยาทของศาสนิกชนในงานมงคล
และอวมงคล ของกลมุ่ สงั คมวัฒนธรรมตา่ ง ๆ ในภมู ภิ าคเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้ เชน่ ผูป้ ระกอบพิธี
ทางศาสนา การแต่งกาย จากนั้นออกมาน�าเสนอผลการศึกษาค้นคว้าหน้าชั้นเรียน เพื่อแลกเปล่ียน
เรียนรู้วฒั นธรรมในภูมิภาคเอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใต้
เวบ็ ไซตแ์ นะน�ำ เวบ็ ไซตแ์ นะน�า มหาวทิ ยาลยั มหาจฬุ าลงกรณราชวทิ ยาลยั
กระทรวงวฒั นธรรม
เปน็ หัวข้อทใ่ี ห้ผเู้ รยี นสามารถคน้ หา //www.mcu.ac.th วัดทพิ ยวนาราม หนองหาร
ข้อมลู เพ่ิมเติมในเรอ่ื งทเี่ รยี น //www.m-culture.go.th
จากเวบ็ ไซตท์ เี่ กยี่ วขอ้ ง //www.watthipwanaram-nonghan.com
มรรยาทของพุทธศาสนิกชนที่ดี 119
สุดยอดคู่มือครู 14
พิเศษ
จดุ ประกายโครงงาน จุดประกายโครงงาน
น�ำเสนอแนวทางการจดั ท�ำโครงงาน ให้นักเรยี นแบ่งกลุม่ ออกเป็น ๔ กลุม่ ศกึ ษาเกยี่ วกบั วัฒนธรรมด้านภาษา วัฒนธรรมในงานศลิ ปะ
ท่นี ่าสนใจ สามารถพฒั นาผูเ้ รยี น ประเพณี และจติ ใจ โดยวเิ คราะหแ์ ละยกตวั อยา่ งวฒั นธรรมทง้ั ๔ กลมุ่ วา่ มพี ระพทุ ธศาสนาเปน็ รากฐาน
ให้มีสมรรถนะส�ำคัญและ ของวัฒนธรรมอยา่ งไร แลว้ จัดป้ายนเิ ทศเผยแพร่ความรู้
คณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค์
สอดคล้องกบั ตัวช้วี ัดในกลุ่มสาระ กิจกรรมบูรณาการอาเซยี น
การเรยี นรู้ และบรู ณาการกบั
กลมุ่ สาระการเรียนรอู้ ื่น ให้นักเรียนศึกษาวัฒนธรรมของประเทศสมาชิกอาเซียน ท่ีมีรากฐานจากการนับถือศาสนา
รวมท้งั สง่ เสริมความเป็นไทยและ จากนั้นออกมาน�าเสนอ และแลกเปล่ยี นความรู้กับเพือ่ นรว่ มชน้ั เรยี น
หลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง
กจิ กรรมการเรยี นรู้
กจิ กรรมบรู ณาการอาเซยี น ๑. ให้นักเรียนช่วยกันรวบรวมภาพ ที่แสดงให้เห็นถึงอิทธิพลของพระพุทธศาสนาท่ีมีต่อสังคมไทย
น�ำเสนอกจิ กรรมเพ่ือให้ผเู้ รยี น
สืบค้นเร่ืองราวท่นี า่ สนใจของประเทศ ในฐานะเป็นรากฐานของวัฒนธรรม เอกลักษณ์และมรดกของชาติ แล้วน�ามาอภิปรายร่วมกันว่า
ในกลมุ่ อาเซยี น แลว้ น�ำมาวเิ คราะหอ์ ภปิ ราย ภาพดังกลา่ วแสดงใหเ้ ห็นถงึ วฒั นธรรมด้านใด และมสี ่วนเก่ียวขอ้ งอย่างไรกับพระพุทธศาสนา
ขยายประสบการณ์การเรยี นรู้ ๒. ให้นักเรียนวิเคราะห์ความส�าคัญของพระพุทธศาสนาในฐานะที่เป็นรากฐานของวัฒนธรรมไทยและ
สรุปลงในแผนภาพความคดิ ดงั ตวั อยา่ ง
ความสา� คญั
ของพระพทุ ธศาสนา
ค�าถามพฒั นากระบวนการคิด
๑. วฒั นธรรมคอื อะไร จงอธบิ ายและยกตัวอยา่ งประกอบ
๒. เมอ่ื พระพทุ ธศาสนาเปน็ บอ่ เกดิ ของวฒั นธรรมไทย จงอธบิ ายวา่ มวี ฒั นธรรมใดบา้ งทมี่ าจากความเชอ่ื
ทางพระพุทธศาสนา
๓. พระพุทธศาสนาหลอ่ หลอมจิตใจคนไทยให้มีลักษณะอย่างไร
๔. ภาษาบาลี-สันสกฤต เข้ามาแพร่หลายในประเทศไทยไดอ้ ย่างไร
๕. เหตุใดจึงกล่าวว่า พระพุทธศาสนามีความส�าคัญต่อสังคมไทยในฐานะเป็นรากฐานของวัฒนธรรม
เอกลักษณ์และมรดกของชาติ
30 พระพุทธศาสนา ม.๒
15 สุดยอดคู่มือครู
พิเศษ
กิจกรรมการเรียนรู้ กจิ กรรมกำรเรียนรู้
เป็นกิจกรรมทีใ่ หผ้ ้เู รยี นได้ฝกึ ปฏิบัติและ ๑. ให้นักเรียนแบ่งเป็น ๔ กลุ่ม แสดงบทบาทสมมุติตามประวัติของพุทธสาวกและพุทธสาวิกา
พัฒนาทักษะทางด้านการคิดและความรู้ แลว้ ช่วยกนั อภิปรายถงึ คณุ ธรรมท่ีควรยดึ ถอื เปน็ แบบอยา่ งของบุคคลดงั กล่าว
ประจ�ำหน่วยการเรียนรู้ ๒. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับชาดกที่ได้ศึกษาในหน่วยการเรียนรู้น้ีว่าให้ข้อคิดและ
คติเตือนใจอย่างไร
๓. ใหน้ กั เรยี นแสดงความรสู้ กึ ทมี่ ีต่อศาสนิกชนตัวอย่างทีไ่ ด้ศึกษาในหน่วยการเรียนรนู้ ี้ วา่ นกั เรยี นรสู้ ึก
อยา่ งไรต่อการด�ารงตนของบคุ คลดังกลา่ ว
๔. ให้นักเรียนยกตัวอย่างข้อคิดที่ได้จากการศึกษาประวัติสาวก ชาดก และศาสนิกชนตัวอย่าง
มา ๑ ตัวอยา่ ง และวิเคราะหแ์ นวทางการนา� ไปปฏบิ ตั ิ และผลท่เี กิดขน้ึ ลงในแผนภาพความคิด
ขอ้ คิดที่ได้ แนวทางการนำาไปปฏบิ ตั ิ ผลท่เี กดิ ขน้ึ
คำ� ถามพัฒนากระบวนการคดิ คำ� ถำมพฒั นำกระบวนกำรคดิ
เป็นค�ำถามทา้ ยหนว่ ยการเรียนรู้ ๑. นักเรียนคิดว่าพุทธสาวก และพุทธสาวิกามีความส�าคัญอย่างไร และเราควรยึดถือเป็นแบบอย่าง
ให้ผู้เรียนไดฝ้ กึ คิดวิเคราะห์ ได้อยา่ งไร
๒. นักเรียนไดข้ ้อคิดอยา่ งไรจากการศกึ ษาชาดกในหน่วยการเรียนรู้นี้
๓. นักเรียนจะด�ารงตนตามแบบอย่างของพระมหาธรรมราชาลิไทย และสมเด็จพระมหาสมณเจ้า
กรมพระยาวชริ ญาณวโรรสไดอ้ ยา่ งไรบา้ ง
๔. “เห็นกงจักรเป็นดอกบัว„ มีความหมายว่าอย่างไร และนักเรียนคิดว่าการเห็นกงจักรเป็นดอกบัว
ทา� ให้มผี ลเป็นเช่นใด
๕. นักเรยี นคดิ ว่า คุณธรรมของพระราชา มผี ลตอ่ การปกครองบา้ นเมืองอย่างไร จงอธิบายมาพอเขา้ ใจ
พทุ ธสาวก พทุ ธสาวิกา ชาดก และพทุ ธศาสนกิ ชนตัวอยา่ ง 61
สุดยอดคู่มือครู 16
หนังสอื เรยี น
รายวิชาพ้นื ฐาน
พระพุทธศาสนา
ชั้นมธั ยมศกึ ษาปีท่ี ๒
กลมุ่ สาระการเรียนรสู้ ังคมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม
ตามหลักสูตรแกนกลางการศกึ ษาข้นั พ้นื ฐาน
พุทธศกั ราช ๒๕๕๑
ผู้เรยี บเรยี ง บรรณาธกิ าร
พระมหามนัส กิตตฺ ิสาโร รองศาสตราจารย์ศรชัย ท้าวมิตร
ผู้ตรวจ
รองศาสตราจารยว์ ารินทร์ มาศกุล
ผชู้ ว่ ยศาสตราจารย์บรรเทงิ พาพิจิตร
ผ้ชู ่วยศาสตราจารยแ์ หวนทอง บุญคำา
สถาบันพฒั นาคุณภาพวชิ าการ (พว.)
๑๒๕๖/๙ ถนนนครไชยศรี แขวงถนนนครไชยศรี เขตดุสติ กรงุ เทพฯ ๑๐๓๐๐
โทร. ๐-๒๒๔๓-๘๐๐๐ (อัตโนมตั ิ ๑๕ ส�ย), ๐-๒๒๔๑-๘๙๙๙
แฟกซ์ : ทกุ หม�ยเลข, แฟกซ์อตั โนมัติ : ๐-๒๒๔๑-๔๑๓๑, ๐-๒๒๔๓-๗๖๖๖
สงวนลขิ สทิ ธ์ิ
สำ�นักพิมพ์ บรษิ ัทพัฒน�คุณภ�พวิช�ก�ร (พว.) จ�ำ กัด
พ.ศ. ๒๕๖๔
website :
www.iadth.com
ค�ำนำ�
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน พระพุทธศาสนา ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๒ กลุ่มสาระการเรียนรู ้
สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ของสถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) เล่มนี้ เป็นหนังสือเรียน
ที่สอดแทรกการบูรณาการ และเน้นการสร้างความรู้กับค่านิยมตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
ตรงตามหลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาข้นั พื้นฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑
หนว่ ยการเรยี นร้แู ต่ละหนว่ ยประกอบดว้ ย
• ตวั ชี้วัด ของเนอื้ หาในหน่วยการเรยี นรนู้ น้ั ๆ
• ผงั สาระการเรยี นร ู้ สรุปเน้อื หาสาระของทั้งหน่วย
• สาระสา� คญั เพ่อื ง่ายต่อความเขา้ ใจของผเู้ รยี น
• จดุ ประกายความคดิ กระตุ้นความคิดของผเู้ รยี นกอ่ นเข้าส่บู ทเรียน
• เนอ้ื หา ถูกต้องตามหลักวชิ าการ เนน้ การใชภ้ าษาที่ถกู ต้องและครบถ้วนตามขอบขา่ ยองค์ความรู้
ของกลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ว่าด้วยการอยู่ร่วมกันในสังคมท่ีมีความ
เช่ือมสัมพันธ์กัน และมีความแตกต่างกันอย่างหลากหลาย เพื่อช่วยให้สามารถปรับตนเองกับบริบท
สภาพแวดล้อม เป็นพลเมืองดี มีความรับผิดชอบ มีความรู้ ทักษะ คุณธรรม และค่านิยมที่เหมาะสม
โดยไดก้ า� หนดไวใ้ นสาระศาสนา ศลี ธรรม จรยิ ธรรม เรอื่ งแนวคดิ พนื้ ฐานเกยี่ วกบั ศาสนา ศลี ธรรม จรยิ ธรรม
หลักธรรมของพระพุทธศาสนาหรือศาสนาท่ีตนนับถือ การน�าหลักธรรมค�าสอนไปปฏิบัติในการพัฒนา
ตนเอง และการอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข เป็นผู้กระท�าความดี มีค่านิยมท่ีดีงาม พัฒนาตนเองอยู่เสมอ
รวมท้งั บา� เพญ็ ประโยชนต์ ่อสังคมและสว่ นรวม
• ผังสรุปสาระส�าคญั ผังความคิด สรุปเนอื้ หาสาระส�าคญั ของทัง้ หนว่ ย
• จดุ ประกายโครงงาน ใหผ้ ู้เรียนฝึกกระบวนการคิดทน่ี �าไปส่กู ารสร้างองคค์ วามรูด้ ้วยตนเอง
• กิจกรรมบูรณาการอาเซียน มุ่งเน้นให้ผู้เรียนมีความรู้ความเข้าใจเก่ียวกับประเทศสมาชิก
อาเซียน
• กิจกรรมการเรียนรู้และค�าถามพัฒนากระบวนการคิด เน้นให้ผู้เรียนพัฒนาพฤติกรรมด้าน
ความร ู้ เจตคติ คุณธรรม จรยิ ธรรม คา่ นยิ มท่ดี ีงาม โดยมุ่งให้ผู้เรยี นเกิดสมรรถนะส�าคญั และมุ่งพฒั นา
ผเู้ รยี นให้มีคุณลักษณะอนั พึงประสงค์
• เวบ็ ไซต์แนะน�า ส่งเสรมิ การใชอ้ นิ เทอรเ์ น็ตเพื่อการเรียนรู้
สถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) หวังว่าหนังสือเรียนเล่มนี้ จะช่วยให้ผู้เรียนสามารถพัฒนา
กระบวนการเรียนรู้และกระบวนการคิดได้ สมดังเจตนารมณ์ของการปฏิรูปการศึกษาอย่างครบถ้วน
ทุกประการ
สถาบันพัฒนาคณุ ภาพวชิ าการ (พว.)
สำรบญั
หน้า
หนว่ ยการเรยี นรู้ที่ ๑ การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเขา้ สปู่ ระเทศเพ่ือนบา้ น ๗
• การเผยแผ่พระพทุ ธศาสนาเขา้ สปู่ ระเทศเพอื่ นบา้ น และการนับถือพระพทุ ธศาสนา ๘
ของประเทศเพ่ือนบ้านในปจั จุบัน ๑๙
๒๐
หน่วยการเรียนรทู้ ่ ี ๒ ความสา� คญั ของพระพทุ ธศาสนาท่ีชว่ ยเสรมิ สร้าง
๒๕
ความเขา้ ใจอนั ดกี บั ประเทศเพ่ือนบ้าน ๒๖
๒๗
• หลกั ธรรมของพระพุทธศาสนาทชี่ ่วยเสรมิ สร้างความเข้าใจอนั ดกี บั ประเทศเพอ่ื นบา้ น ๒๗
๒๗
หน่วยการเรยี นรูท้ ี ่ ๓ ความสา� คัญของพระพุทธศาสนาตอ่ สังคมไทยในฐานะเปน็ รากฐานของ
๓๑
วฒั นธรรม เอกลักษณ์และมรดกของชาติ ๓๒
๓๔
• ภาษา ๓๗
๓๘
• ศลิ ปะ ๔๐
๔๐
• ประเพณ ี ๔๖
๔๗
• จติ ใจ ๕๓
๕๔
หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ ๔ ความส�าคัญของพระพุทธศาสนากบั การพัฒนาชุมชน ๕๖
และการจดั ระเบียบสงั คม
• ความสา� คญั ของพระพุทธศาสนากบั การพัฒนาชมุ ชน
• ความส�าคัญของพระพุทธศาสนากับการจดั ระเบียบสงั คม
หนว่ ยการเรียนรู้ที่ ๕ สรุปและวิเคราะห์พทุ ธประวัต ิ
• การผจญมาร
• การตรัสร ู้
• การสั่งสอน
หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี ๖ พทุ ธสาวก พทุ ธสาวกิ า ชาดก และพุทธศาสนกิ ชนตวั อย่าง
• พุทธสาวก
• พทุ ธสาวกิ า
• ชาดก
• พุทธศาสนิกชนตัวอย่าง
หนา้
หน่วยการเรียนรทู้ ่ี ๗ พระไตรปิฎก ๖๒
• ความหมายของพระไตรปิฎก ๖๓
• โครงสรา้ งและสาระโดยสังเขปของพระไตรปิฎก ๖๔
• เร่อื งน่าร้จู ากพระไตรปฎิ ก : จูฬกัมมวิภงั คสูตร ๖๖
• คา� ศัพท์ทางพระพุทธศาสนาท่ีควรทราบ ๖๖
หน่วยการเรยี นร้ทู ่ ี ๘ ธรรมคุณและขอ้ ธรรมสา� คัญในกรอบอริยสัจ ๔ ๗๐
• พระรัตนตรัย ๗๑
• อรยิ สัจ ๔ ๗๒
• พทุ ธศาสนสุภาษติ ๘๐
หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ ๙ การพฒั นาจติ เพอ่ื การเรยี นรู้และดา� เนินชีวติ ดว้ ยวิธคี ิด
แบบโยนโิ สมนสกิ าร ๘๕
• โยนิโสมนสกิ าร ๘๗
หน่วยการเรยี นรูท้ ่ี ๑๐ การสวดมนตแ์ ปล แผเ่ มตตา บริหารจติ และเจริญปัญญา ๙๑
• การสวดมนต์แปล แผเ่ มตตา ๙๒
• การบรหิ ารจิตและเจริญปัญญาตามหลกั สติปฏั ฐานเนน้ อานาปานสติ ๙๔
• ประโยชน์ของการบรหิ ารจิตและเจริญปัญญา และการน�าวธิ ีการบริหารจิต
และเจริญปัญญาไปใชใ้ นชวี ติ ประจ�าวนั ๙๕
หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี ๑๑ การปฏิบตั ติ นตามหลักธรรมทางพระพทุ ธศาสนาเพอ่ื การด�ารงตน
อยา่ งเหมาะสมในกระแสความเปลย่ี นแปลงของโลกและ
การอยู่รว่ มกันอยา่ งสนั ติสขุ ๙๙
• หลกั ธรรมทางพระพุทธศาสนาเพ่อื การด�ารงตนอยา่ งเหมาะสมในกระแส
ความเปล่ียนแปลงของโลก ๑๐๐
• หลกั ธรรมทางพระพทุ ธศาสนาเพ่ือการอย่รู ว่ มกนั อยา่ งสันติสขุ ๑๐๒
หนว่ ยการเรียนร้ทู ่ ี ๑๒ การเป็นลกู ทดี่ ตี ามหลกั ทศิ เบอื้ งตน้ ในทิศ ๖ ๑๐๖
• ความหมายของทศิ ๖ ๑๐๗
• การปฏิบัตติ นเป็นลูกท่ีดีตามหลักทิศเบื้องต้นในทิศ ๖ ๑๐๘
หน้า
หน่วยการเรยี นรู้ท่ี ๑๓ มรรยาทของพทุ ธศาสนิกชนที่ด ี ๑๑๓
๑๑๔
• การตอ้ นรบั (ปฏิสนั ถาร) ๑๑๕
๑๑๕
• มรรยาทของผเู้ ป็นแขก ๑๑๗
๑๒๑
• การปฏิบตั ติ นต่อพระภกิ ษุ ๑๒๒
๑๒๓
• การแต่งกาย ๑๓๔
๑๓๕
หน่วยการเรียนรูท้ ี ่ ๑๔ คุณคา่ ของศาสนพิธแี ละการปฏิบตั ติ นไดอ้ ย่างถกู ตอ้ ง ๑๓๘
๑๔๓
• ความหมายและคุณคา่ ของศาสนพิธี ๑๔๔
๑๔๖
• การปฏิบัติตนถกู ต้องตามศาสนพิธีทส่ี �าคญั ในพระพทุ ธศาสนา ๑๔๗
๑๔๘
หนว่ ยการเรียนรู้ท ่ี ๑๕ วันส�าคญั ทางพระพทุ ธศาสนาและการปฏิบตั ิตนได้ถกู ตอ้ ง ๑๕๒
• หลักธรรมเบอื้ งต้นทเ่ี ก่ยี วเนอ่ื งในวนั สา� คญั ทางพระพทุ ธศาสนา
• ระเบยี บพิธแี ละการปฏบิ ตั ิตนในวนั สา� คัญทางพระพุทธศาสนา
หน่วยการเรียนรู้ท ่ี ๑๖ ศาสนพิธี พิธีกรรม ตามแนวปฏิบัติของศาสนาอื่น ๆ
• ศาสนาอสิ ลาม
• ศาสนาครสิ ต ์
• ศาสนาพราหมณ-์ ฮินดู
• ศาสนาสิกข ์
บรรณานกุ รม
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า