หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ ๓ ระดับภาษา ราชาศัพท์ภาษาถิ่น...ใชใ้ หเ้ คยชนิ และเหมาะสม
แผนการจัดการเรียนรู้ที่ ๓
ภาษาถน่ิ (๑) ภาษาถิ่นภาคอีสาน
ชั้นประถมศกึ ษาปที ี่ ๖ เวลา ๑ ชว่ั โมง
มาตรฐานการเรยี นรู้/ตัวชีว้ ดั
มาตรฐานการเรยี นรู้ เขา้ ใจธรรมชาตขิ องภาษาและหลักภาษาไทย การเปล่ยี นแปลงของภาษา
มาตรฐาน ท ๔.๑ และพลงั ของภาษา ภูมปิ ัญญาทางภาษา และรักษาภาษาไทยไวเ้ ปน็ สมบตั ขิ อง
ชาติ
ตัวชีว้ ดั
ท ๔.๑ ป. ๖/๒ ใช้คาไดเ้ หมาะสมกบั กาลเทศะและบคุ คล
จุดประสงคก์ ารเรียนรู้สู่ตัวชีว้ ดั
๑. อธิบายความหมายของภาษาถิ่นได้ ( K)
๒. อ่านและเขยี นภาษาถน่ิ ภาคตา่ ง ๆ ได้ (P)
๓. มีความกระตอื รือร้นในการเข้ารว่ มกจิ กรรม (A)
สาระสาคญั
ประเทศไทยมภี าษาถนิ่ ที่พดู ส่ือสารกันภายในท้องถิน่ แตกต่างกนั ไปแต่ละภาคเพอ่ื ใช้
ติดต่อสอ่ื สารกัน
สาระการเรยี นรู้
ภาษาไทยภาษาถิน่
สมรรถนะสาคญั ของผูเ้ รยี น
๑. ความสามารถในการสอ่ื สาร
- ทักษะการอา่ น
- ทกั ษะการเขียน
- ทกั ษะการฟงั การดู และการพดู
๒.
ความสามารถในการคิด
- การจาแนก
- การให้เหตผุ ล
- การสงั เคราะห์
- การะประยกุ ต/์ การปรับปรงุ
- การสรุปความรู้
- การประเมนิ ค่า
๓. ความสามารถในการแกป้ ัญหา
๔. ความสามารถในการใชท้ ักษะชีวิต
คุณลักษณะอนั พึงประสงค์
มุง่ มน่ั ในการทางาน
ตัวชี้วัดที่ ๖.๑ ตัง้ ใจและรับผดิ ชอบในการปฏิบัตหิ นา้ ท่กี ารงาน
รักความเป็นไทย
ตัวชี้วัดท่ี ๗.๒ เหน็ คณุ ค่าและใช้ภาษาไทยในการสือ่ สารได้อย่างถกู ตอ้ งและเหมาะสม
ชนิ้ งานหรอื ภาระงาน (หลักฐาน รอ่ งรอยแสดงความรู้)
การแปลเพลงภาษาถ่นิ ภาคอิสาน ใหเ้ ป็นภาษาไทยมาตรฐาน
คาถามทา้ ทาย
เพราะเหตุใดประเทศไทยจึงมีภาษาถ่นิ ทแ่ี ตกต่างกนั ไปในแต่ละภาค
การจดั กจิ กรรมการเรียนรู้
๑. ครแู ละนกั เรียนรว่ มกนั สนทนาแสดงความคิดเหน็ โดยครูถามคาถาม ดังน้ี
- นักเรียนเคยดูหนงั เร่ืองมนตร์ ักหนองผักกะแยงหรือไม่ (ตัวอย่างคาตอบ เคย/ไมเ่ คย)
๒. ครูและนกั เรียนสนทนาเพิม่ เตมิ เกีย่ วกบั ละครเร่ืองมนต์รกั หนองผกั กะแยง สถานท่ี วัฒนธรรม
อาหารหรือการแสดงชนดิ อนื่ ๆ
ที่นักเรยี นไดด้ ใู นละครว่าเป็นอยา่ งไร
๓. ครใู หน้ ักเรียนดูแผนทปี่ ระเทศไทยแตล่ ะภาค แล้วอธบิ ายวา่ แต่ละภาคมภี าษา เครื่องแตง่ กาย
อาหารเปน็ ลักษณะเฉพาะถน่ิ ของตนเอง โดยเฉพาะภาษาท่ีเราเรียกว่า ภาษาถ่ิน ซึง่ การเรียก
สงิ่ ของชนดิ เดยี วกันอาจเรยี กได้ตา่ งกันในแตล่ ะภาค จงึ ต้องมภี าษามาตรฐานเพ่ือส่อื ความหมาย
ไดต้ รงกนั ทกุ ภาค เช่น
ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถิน่ อีสาน ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถิ่นอสี าน
ฝนตก ฝนตก เมฆ ขี่ฝ่า
ฟา้ ร้อง ฟา่ ฮ่อง ดาวตก ดาวตก
ฟ้าผา่ ฟา่ ผา่ ผพี งุ่ ใต้ ดาวตก
ฟ้าแลบ ฟ่าแลบ พายุ ล้ม
ครเู ปดิ เพลงภาษาถน่ิ อิสาน (เพลงอสี านบา้ นเฮา เพลงประกอบละครเร่ืองมนต์รกั หนองผักกะ
แยง)ใหน้ กั เรียนฟังและให้นักเรยี นวิเคราะห์ตามจากการดูมิวสิกเพลงนวี้ า่ ในเพลงมกี ารกนิ อาหาร เครื่อง
แต่งกาย วัฒนธรรม เปน็ แบบใด
๔. ครูแจกเนือ้ เพลงอีสานบา้ นเฮาให้นกั เรยี นแตล่ ะกลุ่ม แลว้ ใหน้ ักเรยี นฟังเพลงอกี รอบโดยท่ี
นักเรียนคนใดร้องได้ให้ร้องคลอไปดว้ ยก็ได้
๕. ใหน้ ักเรยี นแตล่ ะคนแปลภาษาถ่ินใหเ้ ปน็ ภาษาไทยมาตรฐาน โดยเปิดพจนานุกรมทค่ี รูทาให้
(พจนานุกรมภาษาไทยภาษาถิน่ ภาคอีสาน) หาความหมายเพ่มิ เตมิ โดยครูจะทาการส่มุ ตัวแทน
ออกมาอภิปรายในช้นั เรียน แล้วรว่ มกนั อภปิ รายและตรวจสอบความถกู ตอ้ ง โดยครูเป็นผชู้ ี้แนะ
เพ่ิมเตมิ หากมคี าใดที่นกั เรยี นไมท่ ราบหรือแปลความหมายผิด
๖. ครแู ละนักเรียนรว่ มกันสรปุ ลักษณะภาษาถนิ่ ภาคอสี านดงั นี้
- ภาษามาตรฐาน คอื สานวนสาเนยี งภาษาท่คี นทวั่ ไปใชก้ นั กาหนดให้เป็นภาษาราชการ โดย
ใช้ภาษา สาเนียงของกรุงเทพฯ หรือภาษากลาง เพ่ือให้ตดิ ต่อสอ่ื สารกันไดส้ ะดวกและเขา้ ใจ
ตรงกนั
- ภาษาถ่ินอสี าน คอื ภาษาถ่นิ ทพี่ ดู สอ่ื สารกนั ทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มสี าเนยี งถ้อยคา
แตกตา่ งกนั ไป
๗. ให้นักเรียนรว่ มกันแสดงความคดิ เห็น โดยครใู ช้คาถามท้าทายดงั นี้
๏ เพราะเหตุใดประเทศไทยจึงมีภาษาถ่นิ ทีแ่ ตกตา่ งกนั ไปในแต่ละภาค
การจัดบรรยากาศเชิงบวก
ใหน้ กั เรยี นแสดงความคดิ สร้างสรรค์และความสามารถอย่างเตม็ ท่ี ครูช่วยเสริมแรงบวก
ให้นักเรียนมกี ารแสดงอยา่ งม่ันใจ
สอื่ การเรียนรู้
๑. แผนที่ประเทศไทย
๒. พจนานกุ รม ภาษาไทยภาษาถ่นิ (ภาคอสี าน)
๓. เพลงภาษาถ่ินภาคอสี าน (เพลงประกอบละครเรอื่ งมนต์รกั หนองผกั กะแยง)
การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู้
๑. วธิ กี ารวัดและประเมนิ ผล
๑.๑ สงั เกตพฤตกิ รรมของนักเรยี นในการเข้ารว่ มกิจกรรม
๑.๒ ตรวจผลงานนกั เรียน
๒. เครือ่ งมือ
๒.๑ แบบสงั เกตพฤติกรรมการเข้าร่วมกจิ กรรม
๓. เกณฑก์ ารประเมนิ
๓.๑ การประเมนิ พฤตกิ รรมการเขา้ รว่ มกิจกรรม
ผ่านตัง้ แต่ ๒ รายการ ถือวา่ ผ่าน
ผา่
น ๑ รายการ ถือว่า ไมผ่ ่าน
แบบบนั ทึกผลหลงั การสอน
แผนการจัดการเรียนรู้ท่.ี ..............รหัสวิชา...................กลุ่มสาระ/วชิ า.......................................................
หนว่ ยท.ี่ ........ช่ือหนว่ ย...............................................................................................................................
ระดับชน้ั ........................................วนั ท.่ี .........เดอื
น...............................พ.ศ...............เวลา......................
ผลการจัดการเรียนการสอน
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
ปญั
หา / อุปสรรค
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
ข้อเสนอแนะ /
แนวทางแก้ไข
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
ลงช่ือ...........................................................ผ้สู อน/บนั ทกึ
( นางสาวผกามาศ นิลบตุ ร )
ครโู รงเรียนบ้านไร่ป่า
บันทึกขอ้ เสนอแนะของหัวหนา้ สถานศกึ ษาหรอื ผู้ที่ได้รบั
มอบหมาย
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
ลงชอ่ื ............................................................
( นายชชั วาลย์ แสวงหาทรพั ย์ )
ผอู้ านวยการโรงเรียนบ้านไร่ป่า
ภาคผนวก ก
พจนานุกรมภาษาไทย ภาษาถ่นิ ภาคอสี าน
พจนานกุ รมภาษาถนิ่ อีสาน
คาศพั ท์ภาษาถิ่นอสี านจากการสัมภาษณ์และคน้ คว้าข้อมูลไดจ้ ดั หมวดหมู่ของภาษาอีสานดังนี้
1.หมวดธรรมชาติ
1.1 เวลา
ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถน่ิ อสี าน ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถิ่นอสี าน
กลางวัน กางเวน สปั ดาห์ สปั ดาห์
กลางคืน กางคืน ชว่ั โมง ซวั โมง
เช้า เซ้า นาที นาที
สาย สวย วนิ าที วินาที
บ่าย บา่ ย อดตี แต่ค้าวกอ่ น
เยน็ แลง ปจั จบุ นั เดยี วน่ี
ค่า คา อนาคต คาวหน้า
มืด คา วนั น้ี มอ่ื นี่
ดกึ เดิก พรุ่งน้ี มื่ออื่น
สว่าง แจง้ มะรืนน้ี มอ่ื ฮือ
หัวค่า หวั คา เด๋ียวนี้ โดน่ี
เชา้ มืด พอคุมพู่ ข้างขึ้น เดอื นหงาย
เท่ียงตรง เทียง ขา้ งแรม เดือนดั๋บ
เที่ยงคนื กางเดิก วันจนั ทร์ วนั จันทร์
พลบค่า ญามมือแลง วนั องั คาร วนั อังคาร
ฤดูฝน ญามฝน วันพุธ วนั พธุ
ฤดูหนาว ญามหนาว วันพฤหสั บดี วันพฤหัสบดี
ฤดรู ้อน ญามฮ่อน วันศกุ ร์ วนั ศกุ ร์
วันอาทิตย์ วนั อาทิตย์ วนั เสาร์ วันเสาร์
1.2 ปรากฏการณ์ธรรมชาติ
ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถน่ิ อสี าน ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถนิ่ อีสาน
ฝนตก ฝนตก เมฆ ขฝ่ี ่า
ฟ้าร้อง ฟ่าฮ่อง ดาวตก ดาวตก
ฟา้ ผ่า ฟา่ ผ่า ผีพุง่ ใต้ ดาวตก
ฟ้าแลบ ฟา่ แลบ พายุ ล้ม
น้าท่วม น่้าท่วม แผ่นดินไหว แผ่นดนิ ไหว
ร้งุ กนิ นา้ ฮงุ่ กนิ น้า่ ภเู ขาไฟระเบิด ภูเขาไฟละเบดิ
ลูกเหบ็ ตก บกั เห็บตก
ไฟไหม้ ไฟไหม่
สุรยิ ุปราคา กบกนิ ตะเวน ฝนดาวตก ฝนดาวตก
จันทรุปราคา กบกนิ เดียน หมอก หมอก
1.3 ทศิ ทาง ภาษาไทยถ่นิ อีสาน ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถ่นิ อีสาน
ภาษาไทยมาตรฐาน เหนีย ขวา ขวั
เหนอื ใต้ หน้า หน่า
ใต้ ตาเวนออก หลงั หลงั
ตะวนั ออก ตาเวนตก เฉยี ง เสียง
ตะวนั ตก ซา่ ย เยือง ญบั
ซา้ ย
1.4 ภมู ปิ ระเทศ ภาษาไทยถน่ิ อสี าน ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถ่ินอสี าน
ภาษาไทยมาตรฐาน แมนา่้ น้าตก น้า่ ตก
แม่นา้ คอง ดอน ดอน
ลา้ คลอง ห่วย ท่ีราบ ที่ลาบ
หว้ ย หนอง ตีนเขา
ตนี ภู
หนอง บึง ถ้า ถ่า้
บึง หว่ ยนอ่ ย หน้าผา หนา่ ผา
ล้าธาร ทะเล้ ภูเขาไฟ ภเู ขาไฟ
ทะเล ทะเลทราย ป่าโปรง่ ป่า
ทะเลทราย ทะเลสาบ ป่าทึบ ป่า
ทะเลสาบ เกาะ ป่าชายเลน ป่าซ่ายเลน
เกาะ แก่ง ปา่ ดงดิบ ป่า
แกง่ ซายหาด ปา่ สน ป่า
ชายหาด
1.5 แรธ่ าตตุ า่ งๆ ภาษาไทยถน่ิ อีสาน ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถิ่นอสี าน
ภาษาไทยมาตรฐาน เหลก็ นาก นาก
โลหะ ดบี กุ ไพลนิ ไพลนิ
ดบี กุ เหล็ก แก้ว แก้ว
เหลก็ เพด ถ่านหิน ถา่ น
เพชร นลิ น้ามนั น้่ามนั
นิล พอย หินออ่ น
หนิ
พลอย หยก หนิ แกรนิต หนิ
หยก เงนิ หนิ อัคนี หิน
เงิน ทบั ทมิ ดินประสวิ หมอื่
ทับทิม ทองค้า กา๊ ซ กา๊ ซ
ทองค้า
2.หมวดสัตว์
2.1 สตั ว์บก ภาษาไทยถ่นิ อสี าน ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถ่ินอีสาน
ภาษาไทยมาตรฐาน หมู กระรอก กะลอก
หมู หมา กระแต กะแต
หมา ควย กระตา่ ย กะตา่ ย
ควาย งวั พังพอน จอนฟอน
วัว แพะ ชะมด ซะมด
แพะ แกะ สมเสรจ็ สมเสร็จ
แกะ แมว เสอื เสยี
แมว ม่า สงิ โต สงิ โต
ม้า หนู เก้ง เกง้
หนู ลิง เนือทราย เนี่ยซาย
ลิง คา่ ง กวาง
กวง
ค่าง บ่าง ตัวตนุ่ ตนุ่
บา่ ง ซะนี เมน่ เม่น
ชะนี กะทิง หมี หมี
กระทิง แลด เลยี งผา เลยี งผา
แรด ซา่ ง กระจง กะจง
ช้าง กะซู่ กงิ ก่า กะปอม
กระซู่ ควยป่า จิงเหลน ขโ่ี ก๋
กูปรี
ล่อ ล่อ จิงจก ข่ีเกยี ม
ลา ลา งเู ห่า งเู หา่
งเู ขียว งูเขยี ว งูจงอาง งูจงอาง
2.2 สตั ว์นา้
ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถิ่นอีสาน ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถ่ินอสี าน
ปลาชอ่ น ปาคอ หอยแมลงภู่ หอยแมงภู่
ปลาดุก ปาดกุ กุง้ ฝอย กงุ้ น้อย
ปลาหมอ ปาเข็ง ( ปลาหมอ ) ปูนา ปูนา
หอยโขง่
หอยโข่ง ปลาไหล เอ๊ยี น
ลูกออ๊ ด ฮวก ปลาทอง ปาทอง
ปลงิ ปิง ปลาหมกึ ปาหมกึ
ปลาตะเพยี น ปาตะเพยี น หอยเชอรี่ หอยเซอลี่
ปลากดั ปากัด กุง้ กุลาด้า กงุ้ กลุ าด้า
ปลาปักเป้า ปากะเป้า ปลากระดี่ ปาเขง็ ( ปลากระด่ี )
หอยแครง หอยแคง ปลาหางนกยูง ปาหางนกญงู
ลกู นา้ แมงง่องแงง่ ปลาสวาย ปาสวาย
ปูแสม ปแู สม หอยกาบ หอยเลบ็ มา่
ปลาบึก ปาบกึ กงุ้ กา้ มกราม กงุ้ กา้ ม
ปลานลิ ปานลิ ปลาหลด ปาหลด
2.3 สัตวค์ รึง่ บกครงึ่ นา้
ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถ่นิ อสี าน ภาษาไทยมาตรฐาน
ภาษาไทยถ่ินอีสาน
จระเข้ แข่ ปาด เขียดขาญา่ ง
เต่า เต่า แย้ แญ้
อึง่ อ่าง อึ่ง ตะพาบ ตะพาบ
เขยี ด เขียด
2.4 สัตวป์ กี ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถ่ินอสี าน
ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถิ่นอีสาน นกขมนิ นกขมิน
นกแกว้ นกแก้ว นกเคา้ แมว นกเคา่
นกเอยี ง นกเอยี ง นกกระปดู นกกะปูด
นกขุนทอง นกขุนทอง นกพริ าบ นกพิลาบ
นกกระจอก นกกะจอก นกทดึ ทือ นกถดื ทือ
นกกระจบิ นกจิบ เหยยี่ ว แหลว
นกดุเหว่า นกกาเหว่า แรง้ แฮง่
นกเขา นกเขา ไก่ ไก่
นกหวั ขวาน นกไซ่ เป็ด เป็ด
นกกระจาบ
นกจาบ
นกกระเต็น นกเต็น หา่ น หา่ น
หงส์ หง
นกกระทงุ นกกะทุง คา้ งคาว เจยี
นกกระยาง นกญาง
นกกระสา นกกะสา
2.5 แมลง
ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถิ่นอสี าน ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถิน่ อีสาน
ปลวก ปวก
แมลงวัน แมงวนั ลิน ล่นิ
ไร ไฮ
แมลงหวี่ แมงมี่ มดแดง มด
มดดา้ มด
แมลงทับ แมงคบั มดคันไฟ มด
ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถิ่นอสี าน
แมลงสาบ แมงสาบ มดตะนอย มด
เห็บ บักเห็บ
แมลงปอ แมงบี หมัด หมัด
เพลีย เพย่ี
แมลงตับเตา่ แมงตบ๊ั เต่า แมงมุม
แมงมุม
บึง บึง
ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถิ่นอสี าน จงิ หรดี จ่ีหลีด
แมงป่อง แมงเงา
แมงกระชอน แมงกะซอน บุ้ง แมงงวด
ตะขาบ ขเ่ี ขบ็
แมงเมา่ แมงเมา่ ทาก ทาก
ยงุ ลาย ญูงน้า่
หิง่ หอ้ ย แมงหงิ หอ่ ย
ผีเสือ แมงขีใหญ่
ตอ่ ตอ่
แตน แตน
ผงึ เผงิ่
ไส้เดือน ขไ่ี ก่เดยี น
กงิ กือ ขไ่ี ก่กือ
พยาธิ ข่กี ะตดื
หนอน หนอน
2.6 ท่อี ยอู่ าศัยของสตั ว์
ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถน่ิ อสี าน ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถิน่ อีสาน
รู
ฮู
รงั ฮัง กรง กง
เล้า เลา่
คอก คอก เลน ข่ีตม
ปะการัง ปะกาฮัง
โพรง โผง่
ปลกั บวก
หวอด ฝอด
2.7 อวยั วะของสัตว์ ภาษาไทยถิ่นอีสาน ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถิ่นอสี าน
ภาษาไทยมาตรฐาน คบี เหงือก เหงยี ก
ครีบ เก็ด งา ง้า
เกล็ด ไต งวง ง้วง
ก๋ึน จะงอ้ ย เล็บ เลบ็
จะงอย หนวด เขียว แขว่
หนวด โหนก หาง หาง
โหนก เขา หนอก โหนก
เขา กา้ ง นอ หนอ่
กา้ ง ผืด ปีก ปีก
พงั ผืด กีบ เปลอื ก เปียก
กีบ
2.8 เคร่อื งมือจับสัตว์ ภาษาไทยถ่นิ อสี าน
ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถน่ิ อสี าน
ภาษาไทยมาตรฐาน ฮาง ขอ้ ง ข่อง
กบั ดัก บ่วง เบ็ด เบ็ด
บ่วง สมวก ตะขอ ง่าว
ฉมวก ตา่ ข่าย สุ่ม สุ่ม
ตาข่าย หลาว ยอ ญอ
หอก แห โซ่ โส่
แห หวิง เชอื ก เซียก
สวงิ ไซ้ อวน อวน
ไซ
หมวดต้นไม้ ภาษาไทยถนิ่ อีสาน
3.1 ไมย้ ืนตน้ โพธ์ิ
ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถิน่ อสี าน ภาษาไทยมาตรฐาน ต้นจิก
มะมว่ ง บักมวง โพธ์ิ ตน้ ปะดู่
ขนุน บักมี เตง็ รงั ตน้ บักขาม
คูณ ต้นคณู ประดู่ ข่อย
โมก ต้นโมก มะขาม ล้าดวน
ทองหลาง ตน้ ทองหลาง ข่อย ตน้
แก
สน ต้นสน ลา้ ดวน บกั พา้ ว
ตะเคียน ตน้ ตะเคีย่ น สะแก ตน้ ญูง
สัก ตน้ สัก มะพร้าว ตน้ บกั แต้
ก้ามปู ตน้ สา้ สา พะยงู
จามจรุ ี ต้นจาน มะคา่
ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถิน่ อสี าน ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถน่ิ อสี าน
ตะโก ต้นบักโก
หูกวาง หูกวง ตน้ ยมหอม ต้นหมากญมหอม
ไทร ไทร
ลั่นทม จา้ ปาขาว
สะเดา ตน้ กะเดา
ตะแบก ตน้ เปยี
3.2 ไม้พุ่มเตียและดอกไม้
ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถ่ินอสี าน ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถิ่นอีสาน
พดุ พดุ
กหุ ลาบ กุหลาบ
กระดังงา กะดงั งา
พะยอม กะญอม
จา้ ปี จา้ ปี พลับพลึง พั่บพงึ
แพงพวย แพงพวย
จ้าปา จ้าปา บานชืน่ บานซนื่
มะลิ มะลิ
แกว้ ต้นดอกแกว้ โป๊ยเซยี น โปย้ เซยี น
อญั ชนั อัญชนั
เข็ม ต้นเขม็ บัว บัว
กล้วยไม้ กว้ ยไม่
ดาวเรอื ง ดาวเลยี ง ใบเงิน ต้นเงนิ
ใบทอง ต้นทอง
พกิ ลุ พิกลุ วาสนา วาสนา
กระถนิ กะเสด
บานไมร่ ู้โรย ดอกสามปบี ่อเหย่ี ว
รัก ดอกฮกั
ลา้ เจยี ก ลา้ เจียก
เฟ่อื งฟ้า เฟอ่ื งฟา้
บานเยน็ บานเญน็
ทานตะวัน ดอกกินตะเวน
ซ่อนกลน่ิ ดอกซ่อน
ปาลม์ ปาม
3.3 ผลไม้
ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถ่ินอีสาน ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถ่ินอีสาน
ส้มโอ บักส้มโอ
มะขาม บกั ญม ขนุน บักมี
กล้วยหอม กว้ ยหอม
มะปราง บกั ปาง กลว้ ยนา้ วา้ กว้ ยทะนีออ่ ง
กลว้ ยไข่ ก้วยไข่
มะละกอ บักหงุ่ อง่นุ บกั อง่นุ
ลนิ จี่ บกั ลินจี่
มะไฟ บักพา้ ว ลางสาด บักลางสาด
ลองกอง บกั ลองกอง
มะเฟอื ง บกั ไฟ ละมดุ บกั ล่ะมุด
กระท้อน บกั กะท้อน
มะม่วง บกั เฟยี ง
มะกอก บักมวง
มะขาม บักกอก
ถ่ัวลิสง บักขาม
แตงโม บักแตงโม
ชมพู่ บกั ชมพู
ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถนิ่ อสี าน ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถนิ่ อีสาน
ทเุ รยี น บักทุเลยี น
สบั ปะรด บักนัด ระก้า บกั ละก้่า
ลา้ ไย บกั ล้าไย
ฝรงั่ บักสดี า น้อยหนา่ บักเขยี บ
มังคดุ บกั มังคุด
สม้ บกั ส้ม
สาล่ี บักสาล่ี
3.4 ผกั
ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถน่ิ อีสาน ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถิน่ อสี าน
มะเขือยาว บักเขยี ห้าม่า
ฟักทอง บักอึ๋ กะเพรา ผกั อีตู่ไทย
หัวไชเท้า หัวไซเทา่
กะหล้่าปลี
กะหล้า่ ขงิ ขิง
ขา่ ขา่
ผกั กาดขาว ผกั กาดขาว ตะไคร้ หัวสีไค
ผักขม ผกั ไส่
คะนา้ คะนา่ กระเทียม กะเทยี ม
ผักแวน่ ผักแวน
ผักบุง้ ผกั บ้งุ หอมใหญ่ หอมหัวใหญ่
หอมแดง หอมแดง๋
ชะอม ผักขา สะระแหน่ สะละแหน่
ต้าลึง ผักต๋า้ นนิ
หนอ่ ไม้ หนอ่ ไม่ ชะพลู ใบผักอเี ลิศ
ผักชี ผกั ซี
มะระ หมากผักไส่
บวบ บกั บวบ
ถ่วั ฝักยาว บักถ่ัว
แมงลัก ผักอตี ู่
มะเขือเทศ บกั เขยี เคยี
มะเขือเปราะ บกั เขยี ผอ่ ย
มะเขือพวง บักแคง่
กวางต้งุ ผักกวงตงุ้
3.5 พืชทางการเกษตรอื่นๆ
ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถนิ่ อสี าน ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถิน่ อีสาน
ถว่ั เหลือง ถวั่ เหลียง
ขา้ วโพด เข่าโคด ถว่ั ด้า ถั่วดา้๋
ถ่ัวแดง ถว่ั แดง๋
เผือก เผียก ถั่วลิสง วดนิ
ฝ้าย ฝ่าย
มนั เทศ มันแกว่ ไหม ไหม
อ้อย ออ้ ย
มันส้าปะหลงั มนั สา้ ปะหลัง
งา ง่า
ถ่ัวเขียว ถั่วเขียว
นุ่น นนุ่
ปอ ป๋อ
3.6 ส่วนตา่ งๆของพืช ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถิน่ อสี าน
ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถ่นิ อสี าน จาว จา๋ ว
ราก
ฮาก ตา ตา๋
ใบ ใบ๋ กาบ กาบ
ใบเลยี ง ใบ๋น่อย ช่อ ซอม
ลา้ ต้น ตน้ ผล หมาก
กง่ิ หงา่ ปลี ดอกกว้ ย
ก้าน กา้ น เมด็ ใน
ดอก ดอก ปล้อง ปอ้ ง
แก่น แกน่ หัว หวั
หนาม หนาม ฝกั ฝั๋ก
เปลือก เปียก เครือ เคีย
หยวก หยวก ตอ ตอ๋
หวี หวี ใบตอง ใบต่ อ่ ง
ยอด ยอด ใบไม้ ใบ่ไม่
ต้นกลา้ ก้า แขนง แหนง
กลบี กีบ
3.7 เครอื่ งมือทางการเกษตร ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถนิ่ อสี าน
ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถน่ิ อสี าน งอบ หมวก
จอบ บักจก๋ เครอ่ื งตดั หญา้ เคี่ยงต๊ดั หญ่า
เสียม เสียม
กรรไกรตัดหญ้า มดี ต๊ัดหญา่
คราด ขาด กรรไกรตัดกง่ิ มีดต๊ดั กง่ิ ไม่
พลวั่ พัว่ ครกกระเดื่อง ขกตา่้ เขา่
บุง้ ก๋ี บ้งุ ก๋ี พรา้ มีดอโี ต้
รถไถ ลดไถ ขวาน ขวน
เคียว เกยี ว
อา้ งอิง
นางอมรรตั น์ หงสว์ ิเศษ. ชาวบ้านหมู่ 3 บา้ นไรป่ า่ . สมั ภาษณ์, 6 กรกฎาคม 2564.
ร้านยายแดงก๋วยเต๋ยี วเปด็ ข้างโรงเรียนบา้ นไร่ปา่ . สมั ภาษณ์, 7 กรกฎาคม 2564.
นางมะลวิ ัลย์ นิลบตุ ร. ผูอ้ า้ นวยการโรงเรียนวัดบางปรอื . สัมภาษณ์, 8 กรกฎาคม 2564.
พ.ต.อ.สนทิ นลิ บุตร. รองผู้ก้ากบั ฝ่ายอา้
นวยการสถานีตา้ รวจภธู รเขาสมิง. สัมภาษณ์,
8 กรกฎาคม 2564.
ภาคผนวก ข
ใบความรู้ : เนื้อเพลงอสี านบ้านเฮา
เนือ้ เพลง อีสานบ้านเฮา (เพลงประกอบละครมนต์รักหนองผักกะแยง)
ม่วนเอย๊ โอ้ โอะ โอ โอ๊ะ โอ๊ะ โอะ โอ โอ โอะ๊ โอ โอะ โอะ โอ โอ้ ละ่ นอ
หอมดอกผกั กะแยงยามฟ้าแดงค่าลงมา แอ่บๆ เขียด จะนาร้องยามฟ้าฮอ้ งห่วนๆ
เขยี ดโม้เขียดขาคาเหมือนหมอลาพากันม่วน เมฆดาลอยป่ันป่วนฝนตกมาสอู่ สี าน
หมู่หญา้ ตนี กบั๊ แก้ถกู ฝนแลเขียวตระการ ควายทยุ เสร็จจากงานเล็มหญ้าออ่ นตามคนั นา
รงุ่ แจง้ พอพุม่ พูตน่ื เช้าตรู่รบี ออกมา เรง่ รดุ ไถฮดุ นารีบนาฟ้าฟ้าวนาฝน
อีสานบา้ นของเฮาอาชีพเกา่ แต่นานดน เอาหนา้ สฟู้ า้ ฝนเฮ็ดนาไร่บ่ได้เซา เฮ็ดนาไรบ่ ่ได้เซา
มว่ นเอ๊ย โอ้ โอะ โอ โอ๊ะ โอ๊ะ โอะ โอ โอ โอะ๊ โอ โอะ โอะ โอ โอ้ ละ่ นอ
ม่วนเอ๊ยมว่ นเสยี งกบร้องอ๊บๆ กลอ่ มลาเนา ผกั เมก็ ผักกะเดาผักกะโดนและผกั อฮี นี
ธรรมชาติแหง่ บา้ นนาฝนตกมามีของกิน ฝนแลง้ แหง้ แผ่นดินห้วยบึงหนองแหง้ เหือดหาย
มาเด๊อมาเฮ็ดนามาเด๊อหล่าอยา่ เดินผ่าย นับวนั สิกลับกลายบ่าวสาวไหลเข้าเมอื งกรงุ
เสียงแคนกลอ่ มเสยี งซุงตงุ้ ลงุ้ ตงุ แล่นแตรลงุ้ ตุง เสยี งแคนกล่อมเสยี งซออ้อนแล้ว อ๋ออ้อนอแี ลว้ ออ้
มาเด๊อมาซ่อยกนั ก่อ อสี านน้อ บา้ นของเฮา
มว่ นเอย๊ โอ้ โอะ โอ โอ๊ะ โอ๊ะ โอะ โอ โอ โอะ๊ โอ โอะ โอะ โอ โอ้ ละ่ นอ
มว่ นเอ๊ยมว่ นเสียงกบร้องอ๊บๆ กล่อมลาเนา ผกั เม็กผกั กะเดาผกั กะโดนและผักอฮี นี
ธรรมชาติแหง่ บา้ นนาฝนตกมามีของกนิ ฝนแล้งแห้งแผ่นดนิ หว้ ยบึงหนองแหง้ เหือดหาย
มาเด๊อมาเฮ็ดนามาเด๊อหล่าอยา่ เดนิ ผ่าย นบั วนั สิกลบั กลายบ่าวสาวไหลเข้าเมืองกรุง
เสยี งแคนกล่อมเสยี งซุงตงุ้ ลงุ้ ตุง แลน่ แตรลุ้งตงุ เสยี งแคนกลอ่ มเสียงซออ้อนแลว้
อ๋อออ้ นอีแลว้ ออ้ มาเด๊อมาซอ่ ยกันก่อ อีสานน้อ บา้ นของเฮา
อ้างอิง //www.siamzone.com/music/thailyric/16625
ภาคผนวก ค
ใบงานที่ 01 แปลเพลงจากภาษาถนิ่ อีสาน ใหเ้ ปน็ ภาษามาตรฐาน
ใบงานที่ 01 ภาษาถิ่นอสี าน
คาสง่ั ให้นักเรียนแปลเนื้อหาจากเพลงอสี านบ้านเฮา เปน็ ภาษามาตรฐาน โดยการเขยี นตามความเข้าใจ
ของนักเรียน
…………………………………………………………………………………………………………….