ไม่ว่าเราจะเป็นนักเรียนหรือคุณครู เป็นเด็กหรือผู้ใหญ่ เราต่างก็เป็นพลังสำคัญในการขับเคลื่อนประเทศ รวมทั้งมีสิทธิ หน้าที่และบทบาทในฐานะพลเมืองคนหนึ่ง วันนี้เราเลยอยากชวนเพื่อน ๆ มาเรียนรู้เรื่องการเป็นพลเมืองที่ดีของประเทศกันว่าต้องทำอย่างไร และมีความสำคัญยังไงบ้าง
พลเมืองดีคืออะไร ?
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถานกล่าวว่า “พลเมือง หมายถึง คนที่มีสิทธิและหน้าที่ในฐานะประชาชนของประเทศใดประเทศหนึ่ง หรือประชาชนที่อยู่ภายใต้ผู้ปกครองเดียวกัน มักมีวัฒนธรรมเดียวกัน”
ดังนั้น เพื่อน ๆ จะเห็นว่า ‘พลเมือง’ มีความหมายใกล้เคียงกับคำว่า ‘ประชาชน’ หรือ ‘ราษฎร’ ที่มีความหมายในเชิงสมาชิกหรือการเป็นส่วนหนึ่งของประเทศนั้น ๆ แต่พลเมืองจะมีเรื่องของสิทธิ บทบาทหน้าที่และการมีส่วนร่วมในสังคมมากกว่า เช่น การรักษาสิทธิของตัวเองด้วยการไปเลือกตั้ง หรือการเข้าร่วมในกิจกรรมต่าง ๆ กับรัฐ ดังนั้น พลเมืองดี หมายถึง พลเมืองที่รู้หน้าที่ รักษาสิทธิ เคารพกฎกติกาของสังคม มีส่วนร่วมช่วยเหลือกันและกันเพื่อก่อให้เกิดการพัฒนาสังคมและประเทศชาติ ส่วนพลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตย หมายถึง พลเมืองที่ดำเนินชีวิตในสังคมโดยยึดหลักประชาธิปไตยในการอยู่ร่วมกันนั่นเอง
พลเมืองดีสำคัญอย่างไร ?
เนื่องจากพลเมืองเป็นส่วนสำคัญของการขับเคลื่อนประเทศชาติอย่างที่เรากล่าวไปข้างต้น ดังนั้นการเป็นพลเมืองที่ดีเลยมีความสำคัญต่อประเทศเราในหลาย ๆ ด้าน ซึ่งในบทความนี้จะพูดถึง 3 ด้านหลัก ๆ ได้แก่
- ด้านสังคม : พลเมืองดี คือผู้ที่รู้จักใช้สิทธิและปฏิบัติตามหน้าที่ของตนเอง ไม่ก้าวก่ายหรือสร้างความเดือดร้อนให้ผู้อื่น บ้านเมืองจึงเกิดความสงบเรียบร้อยและผู้คนในสังคมสามารถอยู่ร่วมกันได้อย่างสันติสุข
- ด้านเศรษฐกิจ : สิ่งสำคัญอย่างหนึ่งของการเป็นพลเมืองดีคือการประกอบอาชีพสุจริต ไม่มีการคอรัปชันซึ่งเป็นสิ่งที่ทำให้เกิดปัญหาหลายอย่างตามมาไม่ว่าจะเป็นเรื่องความเหลื่อมล้ำหรือปัญหาทางเศรษฐกิจอื่น ๆ นอกจากนี้การเป็นพลเมืองดียังรวมถึงการดูแลรับผิดชอบวางแผนการเงินของตัวเองเพื่อไม่ให้เกิดความเดือดร้อนทั้งต่อตนเอง และคนอื่น ๆ อีกด้วย
- ด้านการเมืองการปกครอง : เมื่อพลเมืองแต่ละคนจะรู้จักเคารพกฎหมาย รู้สิทธิหน้าที่ของตนเอง ไม่ละเมิดสิทธิผู้อื่น จะทำให้การบริหารประเทศเป็นระบบและราบรื่นมากยิ่งขึ้น
ภาพการเคารพกฎหมายโดยการข้ามถนนบนทางม้าลาย (ขอบคุณภาพจาก 13on)
พลเมืองดีเป็นแบบไหน ?
เพื่อน ๆ น่าจะสงสัยแล้วว่า ถ้าอยากเป็นพลเมืองดีต้องทำยังไงบ้าง เราไปดูกันเลยดีกว่าว่าคุณลักษณะสำคัญของพลเมืองดีจะมีอะไรบ้าง
- เคารพกฎหมาย เพราะถือว่าเป็นกฎเกณฑ์ให้เราอยู่ร่วมกันได้อย่างสงบสุข
- เคารพสิทธิและเสรีภาพของผู้อื่น ซึ่งเป็นหัวใจสำคัญของระบอบประชาธิปไตย
- เป็นบุคคลที่มีความรับผิดชอบต่อหน้าที่ทั้งต่อครอบครัว โรงเรียน ชุมชน สังคมประเทศชาติ
- มีเหตุผล และรับฟังความคิดเห็นของผู้อื่น เพราะการรับฟังความคิดเห็นที่หลากหลายจะทำให้เราเข้าใจกันได้มากขึ้น รวมทั้งได้ข้อสรุปร่วมกันที่ทุกคนยอมรับและได้ประโยชน์
- มีคุณธรรมและจริยธรรมในการดำรงชีวิต เพราะถ้าเราคำนึงถึงแค่กฎหมายแต่ขาดคุณธรรม
จริยธรรม สังคมก็อาจจะวุ่นวายได้
- ต้องกระตือรือร้นในการมีส่วนร่วมเพื่อจะป้องกันและแก้ปัญหาของชุมชน สังคม และประเทศชาติ โดยไม่คิดว่าเป็นหน้าที่ของภาครัฐหรือของคนใดคนหนึ่งเท่านั้น
- สนใจและกระตือรือร้นที่จะเข้าร่วมกิจกรรมทางการเมืองการปกครอง เพราะการเมืองนั้นมีผลกระทบต่อตัวเรารวมถึงคนทุกคน การมีส่วนร่วม เช่น การไปใช้สิทธิเลือกตั้ง การร่วมกันตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐ เป็นต้น
ทั้งหมดนี้เป็นลักษณะสำคัญของพลเมืองดีบางประการ ซึ่งมีหลากหลายวิธีที่เราสามารถเป็นพลเมืองดีได้ แล้วเพื่อน ๆ ล่ะคิดว่าพลเมืองดีเป็นแบบไหน ? ถ้ายังไม่แน่ใจลองโหลดแอปพลิเคชัน StartDee มาเรียนเพิ่มเติมกับคุณครูของเรากันได้เลย หรืออ่านบทความที่เกี่ยวข้องต่ออย่างเรื่องรูปแบบการปกครอง หรือ ปัญหาการเมืองไทยและการตรวจสอบอำนาจรัฐก็ได้นะ
Did You Know ?
พอพูดถึงพลเมืองแล้ว อีกเรื่องที่ชวนสงสัยคือความหมายของคำว่า รัฐ ชาติ และประเทศ ซึ่งไม่ได้มีความหมายเหมือนกันซะทีเดียว ดังนี้
ทุกสังคมต้องการพลเมืองที่ดี เพื่อที่จะสามารถนำพาความเจริญก้าวหน้ามาสู่สังคมและประเทศชาติได้อย่างมั่นคง เราควรเริ่มต้นจากการปลูกฝังให้เด็กได้รู้จักหน้าที่ของการเป็นพลเมืองที่ดี โดยมีผู้ใหญ่ทำตัวเป็นแบบอย่าง เพราะเมื่อเด็กเติบโตขึ้น พวกเขาจะได้เป็นพลเมืองที่มีคุณภาพอย่างที่ทุกคนในสังคมต้องการ
การที่ประเทศชาติจะเจริญก้าวหน้าได้นั้น พลเมืองในประเทศต้องรู้จักบทบาทหน้าที่ของตนเอง หากเราทุกคนทำหน้าที่ของตนเองได้เป็นอย่างดี เชื่อว่าบ้านเมืองจะเจริญก้าวหน้าไปในทางที่ดีขึ้นอย่างแน่นอน
พลเมืองที่ดี หมายถึง ผู้ที่สามารถปฏิบัติหน้าที่ที่ต้องทำและควรทำได้อย่างครบถ้วน สอดคล้องกับหลักธรรม วัฒนธรรม ประเพณีที่ได้กำหนดไว้ มีความกระตือรือร้นที่จะเข้ามามีส่วนร่วมในการแก้ไขปัญหาต่างๆ ไม่ล่วงละเมิดสิทธิเสรีภาพของบุคคลอื่น ถือได้ว่า พลเมืองเป็นส่วนสำคัญของสังคม ทุกสังคมต่างต้องการพลเมืองที่มีคุณภาพเพื่อพัฒนาสังคมและประเทศชาติให้เจริญก้าวหน้า
วัตถุประสงค์ในการพัฒนาพลเมืองให้มีคุณภาพที่ดี คือ
- ให้ทราบถึงบรรทัดฐานของสังคม
- รู้จักการปฏิบัติตนให้อยู่ร่วมกับผู้อื่นในสังคมได้อย่างราบรื่น
- ต้องเคารพกฎหมาย มีระเบียบวินัย ตามที่สังคมได้วางไว้
- ปรับทัศนคติและค่านิยมที่ดีในสังคม
ลักษณะของพลเมืองที่ดี คือ
- ต้องมีคุณสมบัติขั้นพื้นฐาน คือ ต้องมีความอดทน ขยัน ซื่อสัตย์ มีความรับผิดชอบ เห็นความสำคัญในประโยชน์ของส่วนรวมมากกว่าของตนเอง
- ต้องมีคุณสมบัติเฉพาะ คือ สามารถประพฤติ ปฏิบัติได้อย่างที่สังคมต้องการ รับฟังความคิดเห็นของผู้อื่น มีเหตุผล
การปฏิบัติตนให้เป็นพลเมืองดีตามแนวทางประชาธิปไตยทำได้หลายด้านเช่น
- ด้านสังคม พลเมืองที่ดีต้องแสดงความคิดเห็นอย่างเหมาะสมมีเหตุผล, รับฟังความคิดเห็นของผู้อื่น, ปฏิบัติตามกฎระเบียบของสังคมได้เป็นอย่างดี ร่วมพัฒนาสังคมให้เจริญก้าวหน้า เสียสละเพื่อส่วนรวม
- ด้านเศรษฐกิจ ต้องรู้จักประหยัด อดออม, มีความซื่อสัตย์สุจริต, ใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์ต่อตนเองและผู้อื่น ดำรงชีวิตตามหลักเศรษฐกิจพอเพียง
- ด้านการเมืองการปกครอง ต้องเคารพกฎหมายบ้านเมือง, ซื่อสัตย์ต่อหน้าที่ไม่เห็นแก่ประโยชน์ส่วนตน ไม่ละเมิดสิทธิเสรีภาพของผู้อื่น
หน้าที่ของพลเมืองดี ที่พึงปฏิบัติ คือ
- นึกถึงประโยชน์ส่วนรวมให้มากกว่าประโยชน์ส่วนตน
- มีระเบียบ วินัย เพื่อให้สามารถอยู่ร่วมกันในสังคมได้ด้วยความเรียบร้อย
- รู้จักรับผิดชอบต่อหน้าที่ เพื่อให้งานสำเร็จลุล่วงไปได้ด้วยดี
- มีความอดทน สามารถควบคุมอารมณ์ได้ดีแม้ว่าจะต้องเหตุการณ์ที่สร้างความไม่พอใจก็ตาม
- รู้จักประหยัด อดออม ไม่ฟุ้งเฟ้อ ใช้จ่ายยามจำเป็น ใช้ชีวิตอย่างพอเพียง
- มีน้ำใจนักกีฬา รู้จักการให้อภัย ช่วยเหลือซึ่งกันและกัน เห็นแก่ประโยชน์ส่วนรวมเป็นหลัก
- มีความซื่อสัตย์สุจริต ตรงไปตรงมา
- เคารพกฎหมายและปฏิบัติตามกฎระเบียบของสังคมได้เป็นอย่างดี
- มีส่วนร่วมในการช่วยแก้ไขปัญหาต่างๆ รวมถึงการสนับสนุนการแก้ไขปัญหาอย่างสันติวิธี
ทุกสังคมต้องการพลเมืองที่ดี เพื่อที่จะสามารถนำพาความเจริญก้าวหน้ามาสู่สังคมและประเทศชาติได้อย่างมั่นคง เราควรเริ่มต้นจากการปลูกฝังให้เด็กได้รู้จักหน้าที่ของการเป็นพลเมืองที่ดี โดยมีผู้ใหญ่ทำตัวเป็นแบบอย่าง เพราะเมื่อเด็กเติบโตขึ้น พวกเขาจะได้เป็นพลเมืองที่มีคุณภาพอย่างที่ทุกคนในสังคมต้องการ