สาระการเรี ยนรู ้ 7. ความหมายของเคร่ืองมืออุปกรณใ์ นงานโลจิสติกส 1. ความหมายของเทคโนโลยีในงานโลจิสติกส์ 2. ลกั ษณะของเทคโนโลยีในงานโลจิสติกส์ 8. ความสาคญั ของเคร่ืองมืออปุ กรณใ์ นงานโลจิสติกส์ 3. ประโยชน์ของเทคโนโลยีในงานโลจิสติกส์ 9. หลกั การใชเ้ คร่ืองมือและอุปกรณใ์ นงานโลจิสติกส์ 4. ความสาคญั ของเทคโนโลยีในงานโลจิสติกส์ 5. วิวฒั นาการของเทคโนโลยีในงานโลจิสติกส์ 6. ความหมายของเคร่ืองมืออุปกรณใ์ นงานโลจิสติกส์
เทคโนโลยี คืออะไร เทคโนโลยี หมายถึง สิ่งท่ีมนุษยพ์ ฒั นาข้ึน เพื่อช่วยในการทางานหรือแกป้ ัญหา ต่าง ๆ เช่น อุปกรณ,์ เครื่องมือ, เคร่ืองจกั ร, วสั ดุ หรือ แมก้ ระทงั่ ที่ไม่ไดเ้ ป็ นสิ่งของท่ีจบั ตอ้ งได้ เช่น กระบวนการต่าง ๆ นามาประยุกตใ์ ชใ้ นระบบงานเพื่อช่วยใหเ้ กิดการ เปล่ียนแปลงในการทางานใหด้ ียิ่งข้ึนและเพ่ือเพิ่มประสิทธิภาพและประสิทธิผลของงาน ใหม้ ีมากย่ิงข้ึน
ลกั ษณะของเทคโนโลยี สามารถจาแนกออกไดเ้ ป็ น 3 ลกั ษณะ คือ 1. เทคโนโลยีในลกั ษณะของกระบวนการ ( process) เป็นการใชอ้ ยา่ งเป็น ระบบของวิธีการทางวิทยาศาสตร์หรือความรูต้ า่ งๆท่ีไดร้ วบรวมไว้ เพ่ือนาไปสู่ ผลในทางปฏิบตั ิ โดยเช่ือวา่ เป็นกระบวนการท่ีเช่ือถือไดแ้ ละนาไปสูก่ าร แกป้ ัญหาตา่ ง ๆ 2. เทคโนโลยีในลกั ษณะของผลผลิต (product) หมายถึง วสั ดุและอุปกรณท์ ่ี เป็นผลมาจากการใชก้ ระบวนการทางเทคโนโลยี 3. เทคโนโลยีในลกั ษณะผสมของกระบวนการและผลผลิต (process and product) เชน่ ระบบคอมพิวเตอรซ์ ่ึงมีการทางานเป็นปฏิสมั พนั ธร์ ะหวา่ ง ตวั เคร่ืองกบั โปรแกรม
ความสาคญั ของเทคโนโลยี 1. เป็นพ้ืนฐานปจั จยั จาเป็นในการดาเนินชีวิตของมนุษย์ 2. เป็นปจั จยั หลกั ท่ีจะมีสว่ นร่วมในการพฒั นา 3. สรา้ งคุณภาพชีวิตท่ีดี 4. เกิดการส่ือสารไรพ้ รมแดน 5. การทางานรวดเร็วคลอ่ งตวั 6. ป้องกนั ความเสียหายของชีวิตและทรัพยส์ ิน 7. เป็นเร่ืองราวของมนุษย์ และธรรมชาติ
ประโยชนข์ องเทคโนโลยี ประกอบดว้ ย 1. ชว่ ยยกระดบั คุณภาพชีวิตของมนุษย์ แถมยงั ชว่ ยพฒั นาระบบอารายธรรมโดยทางออ้ มอีกดว้ ย 2. ชว่ ยใหม้ นุษยม์ ีความสะดวกสบายข้ึน 3. ชว่ ยใหเ้ ราทนั สมยั 4. ชว่ ยประหยดั เวลา 5. ชว่ ยในการทางาน
โทษของเทคโนโลยี เทคโนโลยีถือไดว้ า่ มีความจาเป็นตอ่ การดารงชีวิตประจาวนั ของมนุษยม์ ากไมว่ า่ จะเป็น ดา้ นการเรียนการสอน การทางานตา่ งๆ และการติดตอ่ ส่ือสารซ่ึงถือไดว้ า่ มีความสาคญั เป็นอยา่ งย่ิง แตถ่ า้ มนุษยไ์ มร่ ูจ้ กั ใชก้ ็จะมีโทษตอ่ มนุษยเ์ ชน่ กนั เชน่ มีผลทาลายธรรมชาติส่ิงแวดลอ้ ม และอาจ ทาใหม้ นุษยข์ ้ีเกียจทางานมากข้ึน เพราะอนั เน่ืองมาจากความสะดวก สบายรวดเร็วเกินไป
วิวฒั นาการของเทคโนโลยี วิวฒั นาการของเทคโนโลยี หมายถึง การพฒั นาวิธีการ ส่ิงของเคร่ืองใช้ หรือผลิตภณั ฑใ์ หม่ ๆ เพ่ือ แกป้ ัญหาสนองความตอ้ งการ หรือเพ่ิมความสามารถในการทางานของมนุษยโ์ ดยมีการปรับปรุง กระบวนการผลิตลกั ษณะทางกายภาพ วสั ดุ หนา้ ท่ีใชส้ อย การใชง้ าน รวมถึงประสิทธิภาพของวิธีการ ส่ิงของเคร่ืองใชห้ รือผลิตภณั ฑน์ ั้นอยา่ งตอ่ เน่ือง
เทคโนโลยีสาหรบั โลจิสติกส์ นวตั กรรมหรือเทคโนโลยีไดเ้ ขา้ มามีบทบาทสาคญั ตอ่ การสรา้ งตลาดและมูลคา่ ใหก้ บั ตวั ผลิตภณั ฑท์ ่ีใช้ เทคโนโลยี และสง่ ผลกระทบอยา่ งรุนแรงจนเกิดดิสรปั ชน่ั ตอ่ ตลาดของผลิตภณั ฑเ์ ดิม หรือท่ีเราเรียกวา่ “Disruptive Technology” เชน่ น้ี อาจทาใหเ้ กมธุรกิจเปล่ียนจากหนา้ มือเป็นหลงั มือไดห้ ากเราตามไมท่ นั อุตสาหกรรมโลจิสติกสก์ ็ อยูท่ า่ มกลางสถานการณน์ ้ีเชน่ กนั ซ่ึงเทคโนโลยีท่ีจะเขา้ มามีบทบาทในการยกระดบั ซพั พลายเชนใหม้ ีประสิทธิภาพมาก ข้ึนในแตล่ ะขน้ั ตอน ทาใหก้ ารบริหารจดั การ คลงั สินคา้ การขนสง่ และอ่ืน ๆ มีความสะดวกสบาย ทง้ั ตอ่ ผูใ้ ช้ และผู้ ใหบ้ ริการ ดว้ ยเวลาท่ีรวดเร็วและตน้ ทุนท่ีแขง่ ขนั ได้ ซ่ึงอปั เกรด Logistics ใหเ้ ป็น Smart Logistics หรือ Intelligent Logistics ไดน้ ั้น เทคโนโลยีสาคญั ท่ีวนั น้ีจาเป็นตอ้ งนามาพิจารณา ไดแ้ ก่ RFID, เซนเซอรด์ ิจิทลั (Digital Sensors), คลงั สินคา้ อจั ฉริยะ (Smart Warehouse), ระบบบริหารจดั การคลงั สินคา้ (Warehouse Management System), โดรน (Drone), หุน่ ยนตส์ ง่ สินคา้ (Delivery Robot), และระบบขบั ข่ีอตั โนมตั ิ (Autonomous Driving)
การนาเทคโนโลยีท่ีเหมาะสมมาใชใ้ นงานดา้ นโลจิสติกส์ มนุษยไ์ ดม้ ีการนาเทคโนโลยีมาใชจ้ ะเร่ิมจากการแปลงทรัพยากรท่ีมีอยูใ่ นธรรมชาติไปเป็น เคร่ืองมือท่ีเรียบงา่ ยในการอานวยความสะดวกโดยชว่ ยใหเ้ กิดความกา้ วหนา้ ทางดา้ นเศรษฐกิจและ อุตสาหกรรมในทางดา้ นโลจิสติกสเ์ ทคโนโลยีก็เขา้ มามีสว่ นเก่ียวขอ้ งอยา่ งมากจนถือวา่ เป็นปัจจยั ท่ี สาคญั ท่ีสุดตวั หน่ึงในการแขง่ ขนั ระบบสารสนเทศ ระบบส่ือสารร่วมกบั ฮารดแ์ วร์ท่ีเก่ียวขอ้ ง ท่ีถูก นามาใชใ้ นการจดั การโซ่อุปทานจะชว่ ยในหลายบทบาทดว้ ยกนั อาจจะชว่ ยเหลือกระบวนการ ตดั สินใจ ชว่ ยปฏิบตั ิการติดตามควบคุมจดั เก็บและประมวลผลขอ้ มูล และชว่ ยเหลือในการส่ือสาร ระหวา่ งบุคคล บริษทั และ เคร่ืองจกั ร
บทบาทของเทคโนโลยีในโซ่อุปทานและโลจิสติกส์ การดาเนินงานในโซอ่ ุปทานสามารถท่ีจะแบง่ เป็น 3 กระบวนการสาคญั อนั ไดแ้ ก่ 1.กระบวนการจดั ซ้ือวสั ดุ (Sourcing) 2.กระบวนการผลิตสินคา้ (Make) 3.กระบวนการจดั สง่ สินคา้ (Deliver) โดยในแตล่ ะกระบวนการน้ีมีการดาเนินงานยอ่ ยไดแ้ ก่ (1) การตดั สินใจ (Decision) (2) การสง่ ตอ่ ขอ้ มูล(Data and Information) (3) การขนถา่ ยและการเก็บรกั ษาผลิตภณั ฑ์ (Material Handling and Storage
การนาเทคโนโลยีมาใชใ้ นการเคลื่อนยา้ ยวสั ดแุ ละผลิตภณั ฑ์ การนาเทคโนโลยีมาใชใ้ นการเคล่ือนยา้ ยวสั ดุและผลิตภณั ฑ์ ประเภทของอปุ กรณจ์ ดั เก็บและขนถา่ ยท่ีมีใชส้ าหรบั สินคา้ ท่ีอยูบ่ นพาเลท 1. การเคล่ือนยา้ ยพาเลท 2. ระบบจดั เก็บและหยิบเลือกอตั โนมตั ิ 3. เทคโนโลยีในการบง่ บอกและติดตามสินคา้ - บารโ์ คด้ - RFID - GPS
การนาเทคโนโลยีมาใชใ้ นกิจกรรมการตดั สินใจและวางแผนเชิงโลจิสติกส์ ระบบจดั การโซอ่ ุปทานโดยทว่ั ไปแลว้ จะเป็นเคร่ืองมือสนับสนุนและวางแผนปฏิบตั ิการระบบเหลา่ น้ีจะชว่ ยให้ บริษทั วางแผนและจดั การปฏิบตั ิการโลจิสติกสผ์ า่ นทางการใชช้ ุดซอฟทแ์ วรท์ ่ีบูรณาการอยูท่ ว่ั ทง้ั ระบบ ซ่ึงชว่ ยใหเ้ กิด ความกา้ วหนา้ ทางดา้ นเศรษฐกิจและอุตสาหกรรม ในทางโลจิสติกสเ์ ทคโนโลยีก็เขา้ มามีสว่ นเก่ียวขอ้ งอยา่ งมากจนถือ วา่ เป็นปัจจยั ท่ีสาคญั ท่ีสุดตวั หน่ึงในการแขง่ ขนั โดยแบง่ ตามกระบวนการได้ 6 ระบบดงั น้ี 1. ระบบการวางแผนและการจดั ตารางอยา่ งกา้ วหนา้ (APS) 2. ระบบการวางยุทธศาสตรเ์ ครือขา่ ยโซอ่ ุปทาน 3. ระบบการจดั การคลงั สินคา้ 4. ระบบพยากรณแ์ ละจดั การคลงั สินคา้ 5. ระบบการวางแผนและควบคุมการผลิต 6. ระบบการวางแผนการขนสง่ และการกระจายสินคา้
7 เทคโนโลยีเพ่ิมประสิทธิภาพโลจิสติกส์ งานดา้ น logistics มีการเปล่ียนแปลง และ พฒั นาอยูต่ ลอดเวลา การท่ีเราจะตามเทรนดใ์ หท้ นั หรือ นาเอา เทคโนโลยีเพ่ิม ประสิทธิภาพโลจิสติกส์ เขา้ มาปรบั ใชท้ ุก ๆ อยา่ งน้ันเป็นเร่ืองยาก มาก บริษทั ขนสง่ ตา่ ง ๆ จึงจาเป็นตอ้ งมีความยืดหยุน่ มากกวา่ เม่ือกอ่ นมาก เร่ืองน้ีเป็นเร่ืองสาคญั มากเพราะ ผูน้ าเองก็ตอ้ งเอา ขอ้ มูลมาใชใ้ นการตดั สินใจ และ พฒั นาคุณภาพของานขนสง่ ใน ระยะยาว เทคโนโลยีในตอนน้ีไปไกลกวา่ ความสามารถของคนเรา มาก ฉะนั้นการจะเอา เทคโนโลยีเพ่ิมประสิทธิภาพ โลจิสติกสอ์ ะไรมาใช้ ตอ้ งคิดใหด้ ีกอ่ น
Dynamic Route Planning Systems การบริหาร Fleet รถในโลจิสติกสน์ ้ันเป็นกระบวนการท่ีกินตน้ ทุนสว่ นใหญ่ การวางแผนท่ีดี และมีการทา Optimization จะทาใหก้ ารบริหารตน้ ทุนมีประสิทธิภาพมากข้ึน ในขณะเดียวกนั ระบบ Dynamic Route Planning Systems ก็สามารถทาใหร้ ะยะเวลาในการ จดั สง่ สินคา้ สนั้ ลงได้ ชว่ ยลงทง้ั ตน้ ทุน และ เพ่ิมประสิทธิภาพในการสง่ สินคา้ ในระบบเดียว ขอ้ ดี การใชร้ ะบบอีกอยา่ งหน่ึงก็คือระยะเวลาท่ีใชใ้ นการประมวลผมนั้นสน้ั กวา่ การใชค้ นมาก เพียง ไมก่ ่ีนาที ก็สามารถออกแบบเสน้ ทางการขนสง่ ไดแ้ ลว้ โดยหลกั การของระบบ Dynamic Route Planning Systems ก็คือ การทาใหส้ ินคา้ ไปถึงปลายทางท่ีถูกตอ้ ง และ ถูกเวลา ซ่ึงเป็นปัจจยั ท่ี จะทาใหล้ ูกคา้ มีความพึงพอใจมากข้ึน
Artificial Intelligence ( AI ) Artificial Intelligence หรือ AI ท่ีเราคุน้ เคยกนั คือ เทคโนโลยีท่ีใช้ โรบอทเขา้ มาควบคุมการทางาน โดย AI ไดเ้ ขา้ มามีบทบาทอยา่ งมาก โดยเฉพาะในงานดา้ นโลจิสติกส์ ถึงแมว้ า่ เราอาจไมพ่ อใจอยูบ่ า้ ง ท่ี AI จะเขา้ มาแทนท่ีคน แตก่ ็ปฏิเสธไมไ่ ดว้ า่ เทคโนโลยีน้ีไดเ้ ขา้ มาปฏิวตั ิการ ทางานในหลาย ๆ ดา้ นตง้ั แตก่ ารวางแผนกาลงั การจดั การคลงั สินคา้ รวมไปถึงกระบวนการอ่ืน ๆ ใน Supply Chain โดยอยา่ งแรกท่ีเราพบ บอ่ ยก็คือ AI จะเขา้ มาทางานท่ีมีความน่าเบ่ือ ลกั ษณะงานซา้ ๆ ไม่ เปล่ียนแปลงบอ่ ย เชน่ งานคียข์ อ้ มูล เป็นตน้ ซ่ึงหากเราใชค้ น การคีย์ ขอ้ มูลจะใชเ้ วลานานกวา่ ซ่ึงเวลาท่ีลดลงตรงน้ี สง่ ผลใหท้ งั้ กระบวนการ ใน Supply Chain ดีข้ึน และ ชว่ ยใหล้ ูกคา้ มีความพึงพอใจมากข้ึนตาม
3 Conversational systems ระบบการสนทนา (conversational systems) หรือ แชทบอท ( Chat bot ) ท่ีเรารูจ้ กั กนั คือ บอทท่ีชว่ ยตอบคาถามตา่ ง ๆ ของลูกคา้ รวมถึงเรียนรูเ้ องไดเ้ ร่ือย ๆ ย่ิงมีลูกคา้ เขา้ มาคุยดว้ ยมากเทา่ ไหร่ บอทตวั น้ีย่ิงฉลาด และ ตอบคาถามลูกคา้ ไดแ้ มน่ ยามากข้ึน ชว่ ยเพ่ิมความพึง พอใจ และ ความภกั ดีตอ่ แบรนดข์ องลูกคา้ แตไ่ มไ่ ดห้ มดเพียงแคน่ ้ัน แค่ บอทเองยงั สามารถทางานร่วมกบั เทคโนโลยีอ่ืน ๆ ไดอ้ ีกดว้ ย เชน่ การ ชาระคา่ สินคา้ หรือบริการ การตรวจสอบสถานะสินคา้ การยืนยนั คาสง่ั ซ้ือ หรือ แมแ้ ตก่ ารคียข์ อ้ มูลโดยอตั โนมตั ิ ชว่ ยลดภาระของคนไดม้ าก
4 Internet of Things ( IoT ) Internet of Things (IoT) นั้นมีบทบาทอยา่ งมากในสมยั น้ี ดว้ ยคอนเซปท่ีเอาอุปกรณต์ า่ ง ๆ เช่ือมตอ่ ถึงกนั ผา่ นระบบ internet ซ่ึงจะทาใหเ้ กิดการส่ือสารกนั การแลกเปล่ียนขอ้ มูลกนั ระหวา่ งอุปกรณ์ โดยจะเขา้ มามีบทบาทในโลจิสติกส์ ยกตวั อยา่ ง เชน่ IoT น้ันจะเปล่ียนใหค้ ลงั สินคา้ ธรรมดา กลายเป็นคลงั สินคา้ อจั ฉริยะ ท่ีคนในคลงั สินคา้ สามารถเขา้ ใจเง่ือนไข และ ขอ้ จากดั ของสินคา้ ไดต้ ลอดเวลา ในขณะเดียวกนั ยงั สามารถรวมรวบขอ้ มูล ท่ีเก่ียวขอ้ งกบั สินคา้ และ คน้ หาสถานะของสินคา้ หรือ ออเดอร์ น้ัน ๆ ไดต้ ลอดเวลา
5 Augmented Reality ( AR ) Augmented Reality หรือ AR ท่ีเราคุน้ เคย คือ เทคโนโลยีท่ีจะเขา้ มาเปล่ียนวิธีการทา โลจิสติกส์ เป็นเคร่ืองมือท่ีมีความสาคญั ตอ่ การวางแผน และ การสง่ มอบท่ีตรงเวลา โดยทว่ั ไปแลว้ มี คุณสมบตั ิหลกั ของ AR ในโลจิสติกสอ์ ยู่ 4 อยา่ ง - Warehousing operations: แมว้ า่ จะยงั เป็นเทคโนโลยีใหม้ แต่ AR ก็ไดพ้ ิสูจน์แลว้ วา่ สามารถพฒั นา กระบวนการหยิบสินคา้ ได้ - Transportation optimization: นอกจากน้ียงั ชว่ ยเพ่ิมประสิทธิภาพการขนสง่ ในแงข่ องการนาทาง พนักงานขบั รถ การตรวจสอบความถูกตอ้ ง การโหลดสินคา้ และ การคา้ ระหวา่ งประเทศ - Drop-offs optimization: แทนท่ีจะตอ้ งใชค้ วามจาวา่ กลอ่ งไหนเป็นกลอ่ งไหน ของออเดอรอ์ ะไร และ ของลูกคา้ คนไหน อุปกรณ์ AR สามารถรุบะตาแหน่งของสินคา้ ในรถขนสง่ ไดอ้ ยา่ งรวดเร็ว - Enhanced value-added services: แทนท่ีจะสนใจแตเ่ ร่ืองการขนสง่ เพียงอยา่ งเดียว บริษทั โลจิสติกส์ ยงั สามารถใช้ AR ในการออกแบบบริการใหม่ ๆ เชน่ บริการซอ่ มบารุง หรือ บริการประกอบติดตงั้ สินคา้ ไดด้ ว้ ย
6 Autonomous vehicles เทคโนโลยีน้ีอาจจะดูเหมือนในหนังไปสกั หน่อย แต่ Autonomous vehicles หรือ ท่ีเราเรียก ๆ กนั วา่ รถยนตไ์ รค้ นขบั นน้ั มีจริง และ เร่ิมเอาเขา้ มาใชใ้ นงานโลจิสติกสแ์ ลว้ บางสว่ น โดยเจา้ เทคโนโลยีน้ีเขา้ มาทาใหธ้ ุรกิจมีประสิทธิภาพมากข้ึน มาสว่ นชว่ ยในการเก็บรวบรวมขอ้ มูล และ ลด การเกิด downtime
7 Big data for predictive analytics Big data กาลงั กา้ วหนา้ ไปอกี ขนั้ ในในดา้ นโลจิสติกสอ์ นั เน่ืองมาจากการวิเคราะหเ์ ชิง พยากรณ์ (Predictive Analytics) เน่ืองจากปัจจุบนั ขอ้ มูลนัน้ มีมากมาย เราเพียงตอ้ งการแพลตฟอรม์ ท่ีชว่ ยจดั การขอ้ มูล ระบุขอ้ มูลท่ีเก่ียวขอ้ ง สรา้ งขอ้ สรุปท่ีมีคุณคา่ และ เก่ยี วขอ้ งกบั ธุรกิจ ดว้ ยวิธีน้ี บริษัท โลจิสติกสส์ ามารถลดขอ้ ผิดพลาด และ มองหาโอกาส ไดเ้ ร็วกวา่ คูแ่ ขง่ ท่ีมี ไมจ่ าเป็นตอ้ งพ่ึงพา การตดั สินใจของคนหรือสญั ชาตญาณอีกตอ่ ไป เน่ืองจากมีเคร่ืองมือวิเคราะหข์ อ้ มูลท่ีมีวตั ถุประสงค์ ชดั เจน ในการ ประสิทธิภาพของ Supply Chain ประสิทธิภาพการทางานแบบ end-to-end การ จดั การสินคา้ คงคลงั และ อ่ืน ๆ
อตุ สาหกรรมขนสง่ และโลจิสติกส์ เป็นอตุ สาหกรรมท่ีมีการแขง่ ขนั ของผูป้ ระกอบการอยา่ ง เขม้ ขน้ และยงั มีการนาเทคโนโลยี เชน่ หุน่ ยนต์ ระบบอตั โนมตั ิ ปัญญาประดิษฐ์ โมบายลแ์ อปพลิเค ชนั แบบเรียลไทม์ มาเป็นตวั ชว่ ยบริการจดั การเพ่ิมประสิทธิภาพงานขนสง่ และโลจิสติกส์ ใหส้ อดคลอ้ ง กบั กระแสการปรบั เปล่ียนสูส่ งั คมเศรษฐกิจดิจิทลั ส่ิงสาคญั ท่ีจาเป็นตอ้ งตระหนกั เพ่ือรับความเปล่ียนแปลงหรือเรียกไดว้ า่ เป็นหวั ใจสาคญั ของ ธุรกิจขนสง่ และโลจิสติกส์ น่นั คือ “บริหารตน้ ทุนใหต้ ่า ทาใหเ้ ร็วกวา่ เดิม เพ่ิมการลงทุนเทคโนโลยี”
กิจกรรมทา้ ยบทที่ 1 เทคโนโลยีในงานโลจิสติกส์ 1. ใหน้ ักศึกษาแบง่ กลุม่ กลุม่ ละ 3-5 คน ศึกษาและคน้ ควา้ เทคโนโลยีดิจิทลั ทนั สมยั ชว่ ยบริหารจดั การระบบโลจิสติกสไ์ ดอ้ ยา่ งไร 2.ใหย้ กตวั อยา่ งเทคโนโลยีท่ีใชใ้ นงานโลจิสติกส์ 3.เทคโนโลยีโลจิสติกสย์ ุค 4.0 ตอ้ งมีลกั ษณะอยา่ งไร