วิธีการดูแล คอนแทคเลนส์ ที่ถูกต้อง
บทความโดย
นพ. มานะชัย นนท์ภาษโสภณ
จักษุแพทย์ด้านกระจกตา และการผ่าตัดแก้ไขสายตา รพ. ตา หู คอ จมูก
กล่องเก็บคอนแทคเลนส์ (lens case)
- ควรเปลี่ยนทุกเดือน
- กรณีที่เปลี่ยนไม่ได้ควรทำความสะอาดให้สม่ำเสมอ เพื่อลดการสะสมของเชื้อโรคครับ
- เอาน้ำยาแช่ contact lens เก่าออกให้หมด
- ชะล้างตัว case ด้วย multipurpose contact lens solution (น้ำยาล้างเลนส์) ถูในตัว case ด้วยนิ้วมือ (ล้างมือให้สะอาดและเช็ดให้แห้งก่อนด้วยน่ะครับ) ชะล้างด้วยน้ำยาอีกครั้ง
- เป่า case ให้แห้งหรือคว่ำ case ไว้จนแห้งสนิท
- หมั่นเอา case มาต้มในน้ำร้อนเป็นเวลา 4-5 นาที เนื่องจากเชื้อโรคบางตัวทนต่อน้ำยาล้างเลนส์
- Cleaning ; ส่วนนี้ช่วยกำจัดเชื้อโรคได้ 90% คือ การทำความสะอาดหลังจากถอดเลนส์ ทำโดยนำเลนส์วางบนฝ่ามือหลังจากนั้นหยดน้ำยาล้างเลนส์ 2-3 หยด ถูเลนส์ด้วยนิ้วมือ (เหมือนเคยครับ มือต้องสะอาดและเช็ดให้แห้ง) 20-30 วินาที ทำทั้ง 2 ด้าน แนะนำว่าควรถูเลนส์ครับแม้ว่าจะเป็นน้ำยาที่ระบุว่าไม่จำเป็นต้องถู
- Rinsing ; ส่วนนี้จะกำจัดเชื้อโรคไปอีก 9% ครับ คือการรินน้ำยาล้างเลนส์ผ่านตัวคอนแทคเลนส์ เพื่อชะล้างสิ่งสกปรกและเชื้อโรคออกไป อาจใช้น้ำยาล้างเลนส์ หรือน้ำเกลือ
- Disinfection ; ส่วนนี้ช่วยกำจัดเชื้อโรคในอีก 1% ที่เหลือครับ วิธีที่ง่ายที่สุดคือแช่คอนแทคเลนส์ใน lens case ที่ทำความสะอาดไว้แล้วด้วยน้ำยา multipurpose solution โดยทิ้งไว้ประมาณ 4-6 ชั่วโมง ขึ้นกับชนิดของน้ำยา หลังจากนั้นเมื่อต้องการนำคอนแทคเลนส์มาใส่อาจรินล้างน้ำยาล้างเลนส์อีกครั้งด้วยน้ำยาล้างเลนส์หรือน้ำเกลือก็ได้ครับ
เพียงทำตามขั้นตอนเท่านี้ด้วยความมีวินัยผู้ใช้ก็จะสามารถใช้ contact lens ได้อย่างปลอดภัยขึ้นมากครับ
ในกรณีที่ใส่คอนแทคเลนส์แล้วมีอาการผิดปรกติ เช่น ตาแดง เคืองตา ตามัวลง หรือเห็นจุดขาวที่กระจกตาควรรีบมาพบจักษุแพทย์ เนื่องจากถ้าเป็นการติดเชื้อการรักษาโดยเร็วจะช่วยให้พยากรณ์โรคดีขึ้นมากครับ
Photo Credited: Proper Care of Contact Lenses. JAMA. 2015;314(14):1534
คำถามที่ลูกค้าในร้านยาชอบถามเภสัชกร คำถามหนึ่งคือ สามารถใช้น้ำเกลือมาแช่คอนแทคเลนส์แทนน้ำยาแช่คอนแทคเลนส์ได้ไหม ราคาถูกกว่ากันตั้งเยอะเลย วันนี้เราจะมาไขข้อสงสัยกันว่าสามารถใช้แทนกันได้จริงไหม เนื่องจากประเด็นนี้เป็นเรื่องที่ควรใส่ใจเพราะคอนแทคเลนส์เป็นสิ่งที่ใช้กับดวงตาของเรา การไม่ดูแลให้ดีจะนำมาสู่โรคตาอักเสบ ตาติดเชื้อ หรือหากเป็นร้ายแรงก็อาจทำให้สูญเสียการมองเห็นได้เลย
น้ำเกลือคืออะไร
น้ำเกลือแบบขวดที่หาซื้อได้ทั่วไปตามร้านขายยา ส่วนใหญ่จะมีส่วนประกอบเป็นเพียงเกลือ Sodium Chloride กับน้ำเท่านั้น โดยจะมีความเข้มข้นที่ 0.9% ซึ่งเป็นความเข้มข้นที่เหมาะกับร่างกาย เวลานำมาล้างแผลจึงไม่แสบแผล หรือไม่แสบตา แต่น้ำเกลือแบบขวดนี้ ไม่มีสารใด ๆ ที่มีคุณสมบัติช่วยทำความสะอาดคอนแทคเลนส์เลย
น้ำยาแช่คอนแทคเลนส์
ส่วนน้ำยาแช่คอนแทคเลนส์นั้นถูกผลิตขึ้นมาเพื่อแช่และทำความสะอาดคอนแทคเลนส์โดยเฉพาะ ซึ่งตัวน้ำยาจะมีสารที่ช่วยทำความสะอาดสิ่งสกปรกที่ติดอยู่บนคอนแทคเลนส์ เช่น คราบโปรตีน และเชื้อโรคต่าง ๆ โดยน้ำยาแช่คอนแทคเลนส์นั้นมีค่าความกรด-เบส เหมาะสมกับดวงตา
น้ำเกลือใช้แช่คอนแทคเลนส์ได้ไหม ?
จากที่เล่ากันไปข้างต้นสรุปได้ว่า น้ำเกลือให้แค่ความชุ่มชื้นเพียงอย่างเดียว แต่ไม่มีสารทำความสะอาดใด ๆ เลย การนำคอนแทคเลนส์ไปแช่จึงไม่ได้ทำให้คอนแทคเลนส์สะอาด ไม่สามารถขจัดคราบโปรตีนและเชื้อโรคต่างๆ ที่สะสมบนผิวเลนส์ได้ ดังนั้นในทางที่ดี เราควรแช่คอนแทคเลนส์ในน้ำยาแช่คอนแทคเลนส์เท่านั้น เพื่อให้เราใส่คอนแทคเลนส์ได้อย่างสบายตา และปลอดภัยจากเชื้อโรค
ผู้เขียน
จิตริน ฟองสถาพร
ภ.45055
หนึ่งในคำถามยอดฮิตของคนใส่คอนแทคเลนส์ก็คือ น้ำเกลือแช่คอนแทคเลนส์ได้หรือไม่ เพราะหลายคนมักคิดว่าน้ำเกลือล้างคอนแทคเลนส์ได้ก็น่าจะแช่คอนแทคเลนส์ได้ด้วย ทั้งที่ความจริงแล้วน้ำเกลือไม่สามารถแช่คอนแทคเลนส์ได้ การทำความเข้าใจให้ถูกต้องนั้นสำคัญมาก เพราะถ้าใช้ผิดวิธีอาจทำให้ตาแดง ระคายเคือง และอักเสบรุนแรงได้
น้ำเกลือผลิตจากไหน
น้ำเกลือทำจากเกลือแร่หลากหลายชนิดที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย ไม่ว่าจะเป็นโซเดียมคลอไรด์ ไบคาร์บอเนต ฟอสเฟต โพแทสเซียม และน้ำตาลหลายชนิด โดยสัดส่วนต่าง ๆ จะอยู่ในปริมาณที่เหมาะสมขึ้นอยู่กับชนิดของน้ำเกลือ สำหรับน้ำเกลือที่สามารถนำมาล้างคอนแทคเลนส์ได้นั้นเป็นน้ำเกลือปราศจากเชื้อที่มีความสมดุลกับน้ำในเซลล์ของร่างกาย ไม่มีสารเคมีและวัตถุกันเสียใด ๆ ช่วยล้างสารเคมีบนคอนแทคเลนส์ได้ แต่ไม่สามารถฆ่าเชื้อโรคได้ แนะนำให้สังเกตฉลากบนขวดน้ำเกลือจะต้องระบุว่าสามารถใช้ได้กับคอนแทคเลนส์จึงจะนำมาใช้ได้อย่างปลอดภัย
น้ำเกลือแช่คอนแทคเลนส์ไม่ได้
แม้น้ำเกลือล้างคอนแทคเลนส์ได้ แต่น้ำเกลือแช่คอนแทคเลนส์ไม่ได้โดยเด็ดขาด เพราะน้ำเกลือไม่สามารถฆ่าเชื้อโรคกำจัดคราบโปรตีนและไบโอฟิล์มที่อยู่บนคอนแทคเลนส์ได้ และอาจทำให้เกิดการปนเปื้อนของเชื้อโรคที่ลงไปบนคอนแทคเลนส์ เร่งการเติบโตของเชื้อโรค ทำให้เสี่ยงต่อการติดเชื้อในดวงตา อาจรุนแรงถึงขั้นตาบอดได้ การใช้น้ำเกลือล้างคอนแทคเลนส์สามารถทำได้คือ แต่ต้องใช้
น้ำยาล้างคอนแทคเลนส์แช่ซ้ำอีกครั้ง ก่อนใส่คอนแทคเลนส์
ผลเสียเมื่อใช้น้ำเกลือแช่คอนแทคเลนส์
- แสบตา
- ตาแดง
- ตาแห้ง
- ระคายเคืองตา
- ตาอักเสบ
- ตาติดเชื้อรุนแรง
- คอนแทคเลนส์เสื่อมคุณภาพ
***จำไว้เสมอว่าหากเกิดความผิดปกติกับดวงตาต้องหยุดใส่คอนแทคเลนส์และรีบพบจักษุแพทย์ทันที
น้ำยาคอนแทคเลนส์ดีที่สุด
น้ำยาที่ถูกออกแบบมาโดยเฉพาะเพื่อคอนแทคเลนส์คือน้ำยาที่เหมาะสมและดีที่สุด ไม่ว่าจะเป็นน้ำยาล้างคอนแทคเลนส์ น้ำยาแช่คอนแทคเลนส์ น้ำยาล้างและแช่คอนแทคเลนส์ เพราะจะมีสารเฉพาะที่ช่วยทำความสะอาดคอนแทคเลนส์ อาทิ สารที่ช่วยกำจัดคราบโปรตีน สารฆ่าเชื้อโรค ฯลฯ จึงมั่นใจได้ว่าล้างและแช่คอนแทคเลนส์ได้สะอาด มีคุณภาพ ปลอดภัยกับดวงตา อย่างน้ำยาล้างคอนแทคเลนส์และน้ำยาแช่คอนแทคเลนส์ ของบอช แอนด์ ลอมบ์ นอกจากใช้ได้ทั้งล้างและแช่คอนแทคเลนส์ ยังฆ่าเชื้อโรคบนคอนแทคเลนส์ได้ดี ทั้งยังช่วยให้ชุ่มชื้นสบายตา ด้วยค่า pH ใกล้เคียงน้ำตา จึงสวมใส่คอนแทคเลนส์ได้มั่นใจตลอดทั้งวัน
ถ้ามีอาการแพ้ความเข้มข้นของน้ำยาแช่คอนแทคเลนส์ แนะนำให้เปลี่ยนผลิตภัณฑ์เพื่อให้เหมาะสมกับคอนแทคเลนส์และดวงตาของเรา แต่ห้ามใช้น้ำเกลือแช่คอนแทคเลนส์เด็ดขาด เพราะผลเสียที่ตามมาอาจร้ายแรงกว่าที่คิด