ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการตั้งถิ่นฐานของมนุษย์ในดินแดนไทย
1.ปัจจัยทางกายภาพ
1) ภูมิอากาศ ดินแดนในไทยมีลมมรสุม 2 ชนิด คือ ลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ ซึ่งนำความชุ่มชื้นมาจากมหาสมุทรอินเดีย และลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือนำความหนาวเย็นมาจากมาจากประเทศจีน ทำให้บริเวณนี้มีสภาพเหมาะสมแก่การเพาะปลูก
2) ลักษณะภูมิประเทศ
3) ดินและน้ำ
4) ป่าไม้และแร่ธาตุ
2. ปัจจัยทางสังคม สภาพความมั่นคงปลอดภัยในชีวิต ความคิด ความเชื่อ การประกอบพิธีกรรมทางศาสนา ขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรม การดำเนินชีวิต ด้านภาษา มีกติกาควบคุมสมาชิกในสังคม ก่อให้เกิดระบบจารีตประเพณี กฎหมาย ปัจจัยทางสังคม ซึ่งมีอิทธิพลต่อการตั้งถิ่นฐานของมนุษย์
ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการตั้งถิ่นฐานของมนุษย์ในดินแดนประเทศไทย
การตั้งถิ่นฐานและการดำเนินชีวิตของผู้คน จะขึ้นอยู่กับปัจจัยพื้นฐานสำคัญ คือ
1. ปัจจัยทางภูมิศาสตร์ ที่มีผลต่อการพัฒนาการการตั้งถิ่นฐานและการดำเนินชีวิตของผู้คน มีดังนี้
1) ลักษณะภูมิประเทศ หมายถึง สภาพที่ตั้งและลักษณะของพื้นที่ของแต่ละภูมิภาคที่แตกต่างกัน เช่น บริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำ ที่ราบสูง ภูเขา เป็นต้น โดยลักษณะภูมิประเทศที่เหมาะสมในการตั้งถิ่นฐานของ ผู้คนมักจะเป็นที่ราบ ที่ราบลุ่มแม่น้ำต่างๆ นอกจากจะเหมาะสมในการเพาะปลูก เลี้ยงสัตว์แล้ว แม่น้ำยังเป็นเส้นทางการคมนาคมสำหรับติดต่อกับชุมชนอื่นๆ อีกด้วย
2) ลักษณะภูมิอากาศ หมายถึง สภาพอากาศและปริมาณของน้ำฝนที่มีผลต่อความอุดมสมบูรณ์ของพื้นที่ในภูมิภคต่างๆ ที่มีความแตกต่างกัน เช่น บริเวณที่มีภูมิอากาศไม่ร้อนจัดหรือหนาวจัดเกินไป และอยู่ในบริเวณทีฝนตกมากพอสำหรับการเพาะปลูก ก็จะมีผู้คนเข้ามาอาศัยอยู่มากและประกอบอาชีพเกษตรกรรม เป็นต้น
3) ทรัพยากรธรรมชาติ หมายถึง สิ่งที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติและมนุษย์นำมาใช้ให้เกิดประโยชน์ในการดำรงชีวิต เช่น ป่าไม้ สัตว์ป่า แร่ ดิน เป็นต้น หากพื้นที่ใดที่มีความอุดมสมบูรณ์เหมาะแก่การเพาะปลูกและอยู่ใกล้แหล่งน้ำ จะเป็นพื้นที่ที่ผู้คนจำนวนมากเลือกตั้งถิ่นฐานเป็นที่อยู่อาศัย
2. ปัจจัยทางสังคม ที่มีผลต่อการตั้งถิ่นฐานและการดำเนินชีวิตของผู้คนในภูมิภาคต่างๆ ได้แก่
1) ความปลอดภัย มนุษย์ทุกคนย่อมต้องการความปลอดภัยทั้งทางด้านร่างกาย จิตใจ และทรัพย์สิน ดังนั้นการเลือกตั้งถิ่นฐานจึงต้องคำนึงถึงการอยู่ร่วมกันกับกลุ่มคนที่มีความสัมพันธ์ใกล้ชิดสนิทสนม คุ้นเคยกัน
2) วัฒนธรรม ความเชื่อ และประเพณี กลุ่มคนที่มีความคิด ความเชื่อแบบเดียวกันหรือมีการใช้ภาษาพูด การแต่งกาย การนับถือศาสนาเดียวกัน ย่อมจะตั้งถิ่นฐานอยู่ในพื้นที่เดียวกันและมีวิถีชีวิต วัฒนธรรม ประเพณีที่คล้ายคลึงกัน เหมือนกัน
สาระสำคัญ/ความคิดรวมยอด
ปัจจัยทางภูมิศาสตร์ ที่มีอิทธิพลต่อการตั้งถิ่นฐานในชุมชนประกอบไปด้วยสภาพภูมิประเทศและสภาพภูมิอากาศ ทรัพยากรธรรมชาติ การตั้งถิ่นฐานบริเวณที่ราบลุ่มใกล้แหล่งน้ำ อากาศอบอุ่น และทรัพยากรต่างๆที่เอื้อต่อการตั้งถิ่นฐาน การประกอบอาชีพ การสร้างสรรค์วัฒนธรรมประเพณี และการดำรงชีวิต
ตัวชี้วัด/จุดประสงค์การเรียนรู้
ตัวชี้วัด
มฐ ส4.2 ป.3/1 ระบุปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการตั้งถิ่นฐานและพัฒนาการของชุมชน
จุดประสงค์การเรียนรู้
1. ระบุปัจจัยทางภูมิศาสตร์ที่มีอิทธิพลต่อการตั้งถิ่นฐานได้
2. การวิเคราะห์ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการตั้งถิ่นฐาน
3. เห็นความสำคัญของปัจจัยทางภูมิศาสตร์ที่มีอิทธิพลต่อการตั้งถิ่นฐาน
การวัดผลและประเมินผล
1. ใบงาน เรื่อง ปัจจัยทางภูมิศาสตร์ที่มีอิทธิพลต่อการตั้งถิ่นฐาน
2. การถาม-ตอบ
3. การเล่นเกม