ประชากรที่อยู่ร่วมกันและมีปฏิสัมพันธ์ระหว่างกัน อาศัยในสิ่งแวดล้อมเดียวกัน บทบาทของแต่ละกลุ่มมีความสัมพันธ์กัน ทั้งทางตรงและทางอ้อม โดยแบ่งรูปแบบความสัมพันธ์ได้ดังนี้
1 ภาวะปรสิต (parasitism)
รูป ต้นฝอยทองกับต้นไม้ใหญ่
เป็นการอยู่ร่วมกันของสิ่งมีชีวิต 2 ชนิด โดยสิ่งมีชีวิตชนิดหนึ่งไปอาศัยอยู่กับสิ่งมีชีวิตอีกชนิดหนึ่ง โดยผู้อาศัย(parasite) ได้ประโยชน์ และผู้ถูกอาศัย (host) เสียประโยชน์ มีความสัมพันธ์แบบ +, -
เช่น เห็บกับสุนัข ต้นกาฝากบนต้นมะม่วง พยาธิกับคน ต้นฝอยทองกับต้นไม้ใหญ่
2 ภาวะอิงอาศัย หรือ ภาวะเกื้อกูล (commensalism)
รูป ปลาฉลามกับเหาฉลาม
เป็นการอยู่ร่วมกันของสิ่งมีชีวิต 2 ชนิด โดยฝ่ายหนึ่งได้ประโยชน์ ส่วนอีกฝ่ายไม่ได้หรือไม่เสียประโยชน์ มีความสัมพันธ์แบบ +, 0 เช่น กบบนใบบัว ปลาฉลามกับเหาฉลาม เฟินกับกล้วยไม้
3 ภาวะพึ่งพา (mutualism)
รูป ไลเคน
เป็นการอยู่อาศัยร่วมกันของสิ่งมีชีวิต 2 ชนิด โดยทั้งสองฝ่ายได้รับประโยชน์ร่วมกัน แต่ถ้าแยกออกจากกันแล้วไม่สามารถมีชีวิตต่อไปได้ มีความสัมพันธ์แบบ +, + เช่น ปลวกกับโพรโทซัวในลำไส้ปลวก รากับสาหร่ายในไลเคน
4 ภาวะล่าเหยื่อ (predation)
รูป สิงโตกับกวาง
เป็นการอยู่ร่วมกันของสิ่งมีชีวิต 2 ชนิด โดยมีฝ่ายหนึ่งเป็นผู้ล่า (predater) และอีกฝ่ายจะถูกผู้ล่ากินเป็นอาหาร เราจะเรียกผู้ถูกล่านั้นว่า เหยื่อ (prey) มีความสัมพันธ์แบบ
+, + เช่น สิงโตกับกวาง งูกับหนู วัวกับหญ้า
5 ภาวะได้ประโยชน์ร่วมกัน (protocooperation)
รูป นกเอี้ยงกับควาย
เป็นการอยู่ร่วมกันของสิ่งมีชีวิต 2 ชนิด โดยทั้งสองฝ่ายได้ประโยชน์ร่วมกัน ถ้าแยกจากกันก็สามารถมีชีวิตต่อไปได้ มีความสัมพันธ์แบบ +, + เช่น ดอกไม้กับแมลง นกเอี้ยงกับควาย
มดดำกับเพลี้ย
6 ภาวะเป็นกลาง (neutralism)
รูป กระต่ายกับกวาง
เป็นความสัมพันธ์ที่ทั้งสองฝ่ายไม่มีประโยชน์ต่อกัน มีความสัมพันธ์แบบ 0,0 เช่น ใบไม้กับเสือ กระต่ายกับกวาง
7 ภาวะแก่งแย่ง (competition)
รูป บัวกับผักตบชวาในคลอง
เป็นการอยู่ร่วมกันของสิ่งมีชีวิต 2 ชนิด โดยทั้งสองมีความต้องการปัจจัยในการดำเนินชีวิตเดียวกัน จึงเกิดการแย่งกันเกิดขึ้น เช่น สิงโตกับฮายีน่าแย่งฝูงกวาง บัวกับผักตบชวาในคลอง
8 ภาวะต่อต้าน (antibiosis)
| รูป รากับแบคทีเรีย |
การที่สิ่งมีชีวิตชนิดหนึ่งมีอิทธิพลกับอีกสิ่งมีชีวิตหนึ่ง มีความสัมพันธ์แบบ 0, - เช่น รา Penicillium ที่ปล่อยสารปฏิชีวนะ ออกมายับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรียในจานเพาะเชื้อ