|
|
|
|
| | เส้นทางศึกษาหุบเขาลำพญา
| |
|
|
| 10. ไทรนักบุญแห่งป่า นักฆ่าแห่งพงไพร
|
| |
|
|
| |
| หุบเขาลำพญาจัดว่าเป็นป่าที่อุดมสมบูรณ์ซึ่งวัดได้จากจำนวนของ“ต้นไทร” และการเพิ่มจำนวนขึ้นเรื่อยๆของกล้าไทรและเมื่อพูดถึง“ต้นไทร” ต้นไม้ชนิดนี้เป็นต้นไม้ชนิดหนึ่งที่แปลกประหลาดที่สุดในบรรดาต้นไม้ที่ขึ้นอยู่ในเขตร้อนชื้น ต้นไทรมีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า“Ficus spp.” วงศ์ MORACEAE ลักษณะเด่นของต้นไทร เช่น รากอากาศ ลำต้นอันคดเคี้ยวเต็มไปด้วยซอก รู และช่องว่างมากมาย ตลอดจนทรงพุ่มที่กว้างใหญ่ให้ความร่มรื่นโดยไทรจะขยายพันธุ์โดยใช้เมล็ด ผลของไทรเป็นอาหารของสัตว์ป่าหลายชนิด
ต้นไทรสามารถจะงอกและเติบโตจากข้างบนแล้วลงสู่พื้น และสามารถหาธาตุอาหารจากเศษดิน ฝุ่น ที่อยู่บนยอดไม้สูง จากนั้นไทรจะเติบโตบนต้นไม้ที่มันอาศัย และฆ่าต้นไม้นั้นในที่สุดชีวิตของต้นไทรแต่ละต้นอาจจะเริ่มจากชะนี นก และค้างคาว ซึ่งชอบกินลูกไทร แล้วถ่ายเมล็ดไทรทิ้งไว้ทั่วไปโดยไม่เจตนา โดยเฉพาะต้นไม้สูงซึ่งสัตว์ประเภทชะนี และนก มักอาศัยกินและถ่าย คุณสมบัติของเมล็ดไทรจะมีผิวหนาและเหนียว เมื่อเกาะติดอยู่บนเปลือกไม้ก็จะสัมผัสกับอินทรีย์วัตถุและความชื้นจากเปลือกไม้ ซึ่งจะมีบักเตรีช่วยย่อยสลายผิวเมล็ดไทร
ทำให้เมล็ดไทรงอกเป็นต้นไทรใหม่ ในช่วงแรกต้นอ่อนจะได้รับธาตุอาหารจากเศษดินเศษฝุ่นที่ลอยตามสายลมมาติดต้นไม้ที่มันอาศัย และได้รับความชื้นจากอากาศและน้ำที่ไหลตามเปลือกของต้นไม้ที่มันอาศัยเช่นกัน ทำให้ต้นไทรอยู่ได้และโตขึ้นเรื่อยๆจนสามารถแทงรากใหญ่ๆเพียงรากเดียวหรือหลายรากลงสู่พื้นดิน จากนั้นก็ส่งน้ำและอาหารขึ้นไปยังต้นที่อยู่ข้างบน จะเห็นว่าต้นไทรได้เปรียบจากต้นไม้ที่มันอาศัยอยู่มาก เพราะว่ามันเริ่มต้นจากข้างบนและเลี้ยวตัวเองด้วยรากเพียงหนึ่งราก แถมสามารถแผ่กิ่งก้านได้อย่างรวดเร็ว
ใบของมันก็สามารถปรับทิศทางเข้าหาแสงได้คล้ายๆดอกทานตะวัน ในไม่ช้าพุ่มไทรก็จะสามารถแย่งน้ำและแสงแดดได้อย่างเต็มที่ พร้อมๆกับการถึงวาระจุดจบของต้นไม้ที่มันอาศัยอยู่จนเจริญเติบโต
|
| |
|
|
| |
| ประโยชน์ที่เด่นชัดที่สุด คือ ลูกไทร จะเป็นอาหารของสัตว์ป่านานาชนิด พวกลิง ชะนี นก และค้างคาวมักมีสิทธิ์ที่จะได้กินก่อน เพราะอาศัยอยู่บนที่สูงอยู่แล้ว ซึ่งสัตว์พวกลิงดูเหมือนจะฟุ่มเฟือยมากที่สุด เพราะลิงชอบหักและเขย่ากิ่งไทรเพื่อขับไล่สัตว์ชนิดอื่น การเขย่ากิ่งไทรเพียงครั้งเดียว ลูกไทรก็จะร่วงหล่นทีละมากๆ แม้แต่นกยังสามารถทำให้ลูกไทรร่วงหล่นได้เช่นกัน ซึ่งลูกไทรที่ร่วงหล่นก็จะกลายเป็นอาหารของสัตว์จำพวกเก้ง กวาง กระจง สมเสร็จ และหมูป่าอีกต่อหนึ่ง
ซึ่งสัตว์เหล่านี้จะช่วยแพร่กระจายเมล็ดไทรไปทั่วป่า โดยการขับถ่ายของเสียออกมา ซึ่งก็หนีไม่พ้นเมล็ดไทรสุก
|
| |
|
|
| |
| รูปร่างลักษณะของต้นไทรที่คดเคี้ยว และเต็มไปด้วยซอกรูน้อยใหญ่มากมาย เหมาะที่จะเป็นที่ซ่อนตัวหรือที่อยู่อาศัยของสัตว์และแมลงสารพัดชนิด เช่น จักจั่น ตุ๊กแก แตน ผึ้ง ปลวก มด แมงป่อง ชะมด อีเห็น และนกบางชนิด ซึ่งสัตว์บางชนิดอาจจะมาอาศัยอยู่เพียงชั่งครั้งชั่วคราว แต่บางชนิดจะเกิดและตายในต้นไทรเลยก็มี ตลอดจนเป็นที่หากินของสัตว์บางชนิดที่มาหา
กินสัตว์ที่อาศัยอยู่ที่ต้นไทร โดยคุณค่าทางระบบนิเวศของต้นไทร
ซึ่งเป็นที่อยู่ของสัตว์และแมลงที่มีความสำคัญยิ่งต่อระบบป่า
|
| |
|
|
| |
| “ไทรกำเนิด..และดำรงชีวิต..โดยอาศัยความตายของต้นไม้อื่น แต่เพื่อสร้างและหล่อเลี้ยงวงจรชีวิตของป่า” ที่สำคัญ“ไทร” เป็นต้นไม้ที่บ่งบอกถึงความอุดมสมบูรณ์ของป่าและสัตว์ป่า
|
| |
|
|
| |
| ประมวลภาพกิจกรรมเส้นทางศึกษาธรรมชาติหุบเขาลำพญา
|
| |
|
|
|
|
|
ต้นไทรขึ้นอยู่บนต้นไม้มีความสัมพันธ์แบบใด
2. ความสัมพันธ์แบบต้องพึ่งพาอาศัยกัน ความสัมพันธ์แบบต้องพึ่งพากัน เป็นความสัมพันธ์ที่สิ่งมีชีวิตทั้ง 2 ชนิดได้ประโยชน์โดยที่ต้องอาศัยอยู่ร่วมกันตลอดชีวิต เช่น - ต่อไทรกับลูกไทร ต่อไทรเป็นแมลงชนิดหนึ่งอาศัยอยู่ในลูกไทรตลอดชีวิต ส่วนต้นไทรสืบพันธ์ต่อไปได้เพราะต่อไทรทำหน้าที่ผสมเกสร
ต่อไทรกับต้นไทรเป็นคู่สิ่งมีชีวิตที่มีความสัมพันธ์แบบใด
ความสัมพันธ์แบบพึ่งพากัน เป็นความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตที่ต้องอาศัยอยู่ ร่วมกัน ไม่สามารถแยกจากกันได้ และต่างฝ่ายต่างได้รับ ประโยชน์จากการอยู่ร่วมกัน เช่น รากับสาหร่าย , ต่อไทร กับต้นไทร
ไลเคน เป็นความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตแบบใด
ไลเคน (Lichen) คือการดำรงชีวิตร่วมกันของรากับสาหร่าย ซึ่งเป็นการอยู่แบบที่ สิ่งมีชีวิตทั้ง 2 ชนิด ต่างก็ได้รับประโยชน์ สาหร่ายมีสีเขียวสร้างอาหารเองได้โดย กระบวนการสังเคราห์ด้วยแสงแต่ต้องอาศัยความชื้นจากเชื้อรา ส่วนราได้รับธาตุ
พยาธิในตัวคนมีความสัมพันธ์แบบใด
ข. ภาวะปรสิต (parasitism) เป็นความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตที่มีฝ่ายหนึ่งเป็นผู้เบียดเบียน เรียกว่า ปรสิต (parasite) และอีกฝ่ายหนึ่งเป็นเจ้าของบ้าน (host) ต้นกาฝากเช่น ฝอยทองที่ขึ้นอยู่บนต้นไม้ใหญ่ จะดูดน้ำและอาหารจากต้นไม้ใหญ่ หมัด เห็บ ไร พยาธิต่าง ๆ ที่อาศัยอยู่กับร่างกายคนและสัตว์