วันปิยมหาราช
วันที่ 23 ตุลาคม เป็นวันคล้ายวันสวรรคตของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 เนื่องด้วยพระองค์ทรงเป็นกษัตริย์ที่เป็นที่เคารพรักของทวยราษฎร์ ทรงมีพระมหากรุณาธิคุณอเนกประการ ทั้งในการปกครองบ้านเมืองและพระราชทานความร่มเย็นเป็นสุขแก่ชนทุกหมู่เหล่า ทวยราษฎร์ทั้งปวงจึงน้อมใจแสดงความจงรักภักดี ด้วยการถวายพระนามว่า "พระปิยมหาราช" หรือพระพุทธเจ้าหลวง
พระราชประวัติ
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวมีพระนามเดิมว่า สมเด็จเจ้าฟ้าจุฬาลงกรณ์ พระบรมราชสมภพ เมื่อวันที่ 20 กันยายน พ.ศ. 2396 เป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระนางเจ้าฟ้ารำเพยภมราภิรมย์ เสด็จขึ้นครองราชย์เมื่อวันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2411 และบรมราชาภิเษกครั้งแรกเมื่อวันที่ 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2411 ทรงพระนามว่า "พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาจุฬาลงกรณ์ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว"
พระราชกรณียกิจที่สำคัญ
1. การเลิกทาส เป็นพระราชกรณียกิจอันสำคัญยิ่ง ด้วยพระองค์ทรงเห็นว่ามีทาสในแผ่นดินเป็นจำนวนมากและลูกทาสในเรือนเบี้ยจะสืบต่อการเป็นทาสไปจนรุ่นลูกรุ่นหลานอย่างไม่มีที่สิ้นสุด ถ้าไม่มีเงินมาไถ่ตัวเองแล้วต้องเป็นทาสไปตลอดชีวิต พระองค์จึงทรงมีพระราชหฤทัยแน่วแน่ว่าจะต้องเลิกทาสให้สำเร็จแม้จะเป็นเรื่องยากลำบาก
2. การปฏิรูประบบราชการ ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ตราระเบียบการปกครองขึ้นใหม่ แยกหน่วยราชการออกเป็นกรมกองต่าง ๆ มีหน้าที่รับผิดชอบเฉพาะไม่ก้าวก่ายกันจากเดิมมี 6 กระทรวง คือ กระทรวงมหาดไทย, กระทรวงกลาโหม, กระทรวงนครบาล, กระทรวงวัง, กระทรวงการคลังและกระทรวงเกษตราธิการ ได้เพิ่มอีก 4 กระทรวง รวมเป็น 10 กระทรวง ได้แก่ กระทรวงธรรมการ มีหน้าที่ดูแลเกี่ยวกับกิจการของพระสงฆ์และการศึกษา, กระทรวงยุติธรรม มีหน้าที่ดูแลเกี่ยวกับคดีความที่ต้องตัดสินต่าง ๆ , กระทรวงโยธาธิการ มีหน้าที่ดูแลตรวจตราการก่อสร้าง การทำถนน ขุดลอกคูคลอง งานที่เกี่ยวกับการก่อสร้าง และกระทรวงการต่างประเทศ มีหน้าที่ดูแลงานที่เกี่ยวข้องกับการต่างประเทศ
3. การสาธารณูปโภค พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จพระราชดำเนินไปขุดดินก่อพระฤกษ์เพื่อประเดิมการสร้างทางรถไฟไปนครราชสีมา แต่ทรงเปิดทางรถไฟกรุงเทพฯ-พระนครศรีอยุธยาก่อน จึงนับว่าเส้นทางรถไฟสายนี้เป็นทางรถไฟแห่งแรกของไทย นอกจากนี้ได้โปรดเกล้าฯ ให้สร้างสะพานและถนนอีกมากมาย คือ ถนนเยาวราช ถนนราชดำเนินกลาง ถนนราชดำเนินนอก ถนนดินสอ ถนนบูรพา ถนนอุณากรรณ เป็นต้น และโปรดให้ขุดคลองต่าง ๆ เพื่อใช้เป็นแนวทางคมนาคมและส่งเสริมการเพาะปลูก การสาธารณสุขเนื่องจากการรักษาแบบยากลางบ้านไม่สามารถช่วยคนได้อย่างทันท่วงที จึงพระราชทานพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์จำนวน 200 ชั่ง โปรดเกล้าฯ ให้สร้างโรงพยาบาลวังหลังต่อมาได้เปลี่ยนชื่อเป็น "โรงพยาบาลศิริราช" เปิดทำการรักษาประชาชนเป็นครั้งแรกเมื่อวันที่ 26 เมษายน พ.ศ. 2431 การไฟฟ้าพระองค์ทรงมอบหมายให้กรมหมื่นไวยวรนาถ เป็นแม่งานในการก่อสร้างโรงไฟฟ้าเพื่อผลิตกระแสไฟฟ้าและสามารถจ่ายกระแสไฟฟ้าให้กับประชาชนครั้งแรกเมื่อปี พ.ศ. 2433 การไปรษณีย์โปรดให้เริ่มจัดขึ้นในปี พ.ศ. 2424 รวมอยู่ในกรมโทรเลขซึ่งได้จัดขึ้นตั้งแต่ พ.ศ. 2412 โดยโทรเลขสายแรกคือ ระหว่างจังหวัดพระนคร (กรุงเทพมหานคร) กับจังหวัดสมุทรปราการ
4. การเสด็จประพาส การเสด็จประพาสเป็นพระราชกรณียกิจที่สำคัญอย่างหนึ่งของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยหลังจากเกิดกรณีพิพาทกับฝรั่งเศสแล้ว ก็ได้เสด็จประพาสยุโรป 2 ครั้ง ในปี พ.ศ. 2440 ครั้งหนึ่งและในปี พ.ศ. 2450 อีกครั้งหนึ่ง ทั้งนี้เพื่อเชื่อมสัมพันธไมตรีกับประเทศต่าง ๆ ในยุโรปตลอดจนประเทศฝรั่งเศสด้วย อีกทั้งยังได้ทรงเลือกสรรเอาแบบแผนขนบธรรมเนียมอันดีในดินแดนเหล่านั้นมาปรับปรุงในประเทศให้เจริญขึ้น ในการเสด็จประพาสครั้งแรกนี้ได้ทรงมีพระราชหัตถเลขาตลอดระยะทางถึงสมเด็จพระนางเจ้าเสาวภาผ่องศรีพระบรมราชินีนาถ (ซึ่งต่อมาได้รับสถาปนาเป็น สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชเทวี) ผู้สำเร็จราชการแผ่นดิน พระราชหัตถเลขานี้ต่อมาได้รวมเป็นหนังสือเล่มชื่อ "พระราชนิพนธ์เรื่องไกลบ้าน" ให้ความรู้อย่างมากมายเกี่ยวกับสถานที่ต่าง ๆ ที่เสด็จฯ
5. การศึกษา พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเห็นความสำคัญของการศึกษา จึงโปรดให้สร้างโรงเรียนหลวงขึ้นในพระบรมมหาราชวัง คือ "โรงเรียนนายทหารมหาดเล็ก" ก่อนจะเปลี่ยนชื่อเป็น "โรงเรียนพระตำหนักสวนกุหลาบ" ต่อมาโปรดให้ตั้งโรงเรียนหลวงสำหรับราษฎรขึ้นเป็นแห่งแรก คือ "โรงเรียนวัดมหรรณพาราม" และในที่สุดได้โปรดให้จัดตั้งกระทรวงธรรมการขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2435 (ปัจจุบันคือกระทรวงศึกษาธิการ) เพื่อดูแลเรื่องการศึกษาและการศาสนา
6. การปกป้องประเทศจากการสงครามและเสียดินแดน เนื่องจากลัทธิจักรวรรดินิยมได้แผ่อิทธิพลเข้ามาตั้งแต่ปลายรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จนถึงรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงใช้พระปรีชาสามารถอย่างสุดพระกำลังที่จะรักษาประเทศชาติให้รอดพ้นจากวิกฤตการณ์
�.�. ����
��кҷ���稾�Ш�����������������ʴ����ä�
�� ��Ȩԡ�¹ ��ô����;��ǧ����Тع�ҧ�ѭ�ԭ ����ع�ԪԵ��ЪҹҶ ��鹤�ͧ�Ҫ���ѵ����Ѫ��ŷ�� � ����Ҫǧ��ѡ�� ������й����� ��кҷ���稾�Ш�Ũ����������������
���ͧ�ҡ�ѧ���ç����عԵ����� ����Ъ���֧�����Ҿ������������ǧ���繼��������Ҫ���᷹���֧ �.�. ����
ʶһ�Ҿ��ͧ���������� �������㹾�кҷ���稾�л������������������ �������Ҫ�ѧ������ªҭ �������ػ�Ҫ
�.�. ����
�չҤ� ����Ҫ�Ըն��¾����ԧ��к��Ⱦ��кҷ���稾�Ш����������������
����
������ҧ�Ѵ�Ҫ��ԸʶԵ�����������������Ѻ���Ѵ��Ш��Ѫ���
�.�. ����
�ʴ稻�о���ԧ������Ъ���繤����á
¡��ԡ��������ç��Ҵ��
�ʴ稻�о�� �Թ��� (���»� �.�. ���� ��ͻ� �.�. ����)
�.�. ����
����ç���¹��ǧ���㹾�к������Ҫ�ѧ ����Ѻ��ص���ҹ�ͧ��ҹ����Тع�ҧ
�.�. ����
�������Ѻ��ا��÷��ä����˭�
�������������Ҫ���ᵹ
�.�. ����
�ç�վ�Ъ����ؤú �� ����� ����ö����ͧ�蹴Թ�¾��ͧ���ͧ
�ç��Ǫ
�� ���Ҥ�
����Ҫ�Ըպ���Ҫ����ɡ���駷�� �
ʶһ�� ��Ҿ������������ǧ�� �� ������Ҿ���Һ�������������ǧ��
�ô����� �����ԡ���ླ���ͺ��ҹ ����������
�ô����� ���������ɮҡþԾѲ��
�.�. ����
�ô����� �������ҷ���֡���Ҫ����蹴Թ ���� �Ѱ�����������ͧ���������
�ѹ��� �� �ԧ�Ҥ� �.�. ���� �ը� �͡����Ҫ�ѭ�ѵԾԡѴ���³�����١��� �١�
���Դ�ç���¹ʵ���ѧ��ѧ
���Թ�Ѱ��д�� ᷹�����ͧᴧ
��駾ԾԸ�ѳ�ʶҹ
�.�. ����
ʧ������Һ��� �����á
�����������Ţ�����á�����ҧ��ا - ��طû�ҡ��
�.�. ����
�������ا�ѵ���Թ���ú ��� ��
�.�. ����
��駡����ɳ��� ������Դ��ԡ����ɳ�������á㹾�й��
��駡�����Ţ
ʧ������Һ��� ���駷�� �
�.�. ����
�ô����� ������ç���¹����Ѻ��ɮ÷���� � ����Ѵ��ҧ� ���������á����Ѵ���ó�����
�.�. ����
�ô����� �����ԡ���˹觾������ػ�Ҫ �������Ҫ�ѧ���ʶҹ����
�ç��С�ȵ�駵��˹�������خ�Ҫ����� ��� ��зçʶһ����ҿ�����Ǫ��س��� ��������خ�Ҫ������繾��ͧ���á
ʧ������Һ��� ���駷�� �
����Ѥ�������Ҥ����Ҿ��ɳ����ҡ�
�.�. ����
��駡���ط��Ҹԡ�÷��� (��з�ǧ������)
����ç���¹������·��ú� ����� � �ԧ�Ҥ� �.�. ����
��駡�з�ǧ�������
ʧ������Һ��� ���駷�� �
�.�. ����
�ç�������÷��ͧ�Ѵ��û���ͧ��ǹ��ҧἹ����
��������Թ��þ�������ûԮ��繤����á ������͡�� �� ���� ����ͻ� �.�. ����
���ѵ���Թ���ȡ (�.�.) ���ѡ�Ҫ��Ҫ���
��駡����Һ�� �Դ�ç��Һ�������Ҫ
��Ҿ���Ҫ�ѭ�ѵ� ��ԡ�ԸվԨ�ó��ɵ��Ẻ���յ��ú��
���´Թᴹ ����Ժ�ͧ������������
�.�. ����
��������ѹ�ҧ����¤����Ҫ���
�.�. ����
���½�觫�������������Թ ���Ѻ������ѧ��� �繡���٭���¤�������˭�ҧ��ҹ�Ѱ��ʵ�� ���ɰ�Ԩ��з�Ѿ�ҡ� �ѹ�ش����´Թᴹ�����ѹ�ش�����ó����
�.�. ����
��駡�з�ǧ�صԸ���
��駡��ö� ��������������ҧ�ҧö���¡�ا - ����Ҫ����
�.�. ����
�ô����� ����С�ȵ�駡�з�ǧ������â���繷ҧ��� ������ѹ��� � ����¹ �.�. ����
������������ (����ǧ)
�觹ѡ���¹��֡���Ԫҷ�������û ����á
����
����С�ȵ�� �ç���¹�֡�Ѵ��� �Ѩ�غѹ������Է������Ҫ�ѯ��й��������ѹ��� 12 ���Ҥ� �.�. ����
�.�. ����
����͡���Դ�Թö���»ҡ��� ����� �� ����¹ �.�. ����
��ͧ����ûԮ���Ѻ���������á
��������خ�Ҫ�Է�����
�������س����ᴧ (��ҡҪҴ��)
���´Թᴹ��觫��������⢧���������
����ç���¹�Ѵ��ù��������� �� ����Ҿѹ�� ����
�.�. ����
�çʶһ����ҿ�����Ǫ����ظ ��������خ�Ҫ�����
������Ѵ�����������Ժ��
����ç俿�� ������Ԩ���ö�ҧ 俿�����ҧ���ԧ����������������ö�ҧ俿������� �
����Ҿѹ�� �.�. ���� (�Ѻ���ҧ��ҵ�ͧ �.�. ��� ���� �.�. ����) �·����ҿ�����Ǫ��س������ʴ稾���Ҫ���Թ�ʹ��������� �� ����Ҿѹ�� �.�.���
�.�. ����
�ô����� �������ǧ�����仨Ѵ�����ŵ��������ͧ
�Ѵ�ӧ�����ҳ�蹴Թ�����á
����ç���¹�֡�Ѵ�Ԫ�ᾷ�� ��м�ا�����
�.�. ����
�ô����� ����С�ȵ���ç���¹�Ҫ�Է����¢�鹻�ҡ���������´��Ҫ�Ԩ�ҹ�ມ�� ���� 13 ˹�� 269 ŧ�ѹ��� 5 ����¹ 2439 (��. ���)
���稾�йҧ��������Ҽ�ͧ��� ��к���ҪԹչҶ �ʴ��Դ�ç���¹��ѹ��� 23 ����Ҥ� �.�. 2440 ( ��.��� )
�.�.
����
�ʴ稻�о�����û�����á ���С�
��Ң�ͺѧ�Ѻ�ѡɳл���ͧ������ͧ
����ç���¹��Ԫҡ�����
���������ͺ�ԧ�ع�������¹��ǧ����¹����û ���� � �ع
�.�. ����
��駡���ʹҸԡ�÷��ú�
��������ɳ�����С�����Ţ�繡�����ǡѹ
���Դ���� "ʵҧ��" ����á ����ͧ��� (�ԡ���� �Ҥ� �� ʵҧ�� �� ʵҧ�� � ʵҧ�� ��� � �/� ʵҧ�� ������繷������������ҡ
�.�. ����
������Ѵ��駡ͧ���õ��������ͧ
��������ҧ�Ѵອ����Ե�
���к�������ԡ�ҵبҡ�Թ���
��ʹ���ѭ�ҡ�˹��Է�Ԩ�����¹��㹺ѧ�Ѻ�ѧ���
�.�. ����
����ç���¹������µ��Ǩ��蹤��Ҫ����
�Դ����Թö���ǧ ��¡�ا - ����Ҫ���� ����� �� �ѹ�Ҥ� �.�. ����
���;�оط��Թ�Ҫ���ͧ
����ѷ����俿�� ���Ѻ�����ҹ��˹���俿�� ������ش��俵�������ǧ
�Դ�������Ƿ�����ͧ��� �պح����غ��Ҫ�ҹ� ��� ���ᢡ � ������ͧ���ѵ�ҹ� ���͵�͵�ҹ��û���ͧẺ����Ժ��
�.�. ����
��駡�����ѵ� ������鸹�ѵä����á
��Ҿ���Ҫ�ѭ�ѵԸ��ѵ� �.�. ���
������Ѥ�Ҩ������Ҥ�
�����ʶ����
��Һ�������Ƿ�����ͧ���
��Һ�պح�غ��Ҫ�ҹ� ��� ���ᢡ � ������ͧ�ѵ�ҹ� ����� ������ա�ûŴ������ͧ��� ������ͧ�ѵ�ҹ� ˹ͧ�ԡ ���ѹ ��º��� ���� ���� �͡�ҡ���˹� �������仨ͧ��������ͧ�ѵ�ҹ����������ɳ��š �����ѧ�����µ���͡仵���ç���ѹ�ͧ�ѧ���
�.�. ����
�Դ����Թö���ǧ����� �����ҧ��ا-ྪú��� ����� �� �Զع�¹ �.�. ����
�.�. ����
���´Թᴹ�ҧ��觢�������⢧��������� �ç������ͧ�ӻ��ѡ��� (�ç�������ͧ�ҡ�) ���
������ͧ�º��� - �ҡ��� (�ç������ǧ��кҧ)
�.�. ����
�ʴ稻�о�ʵ鹤����á
����ѭ�ҡ�˹��Է�ԡ�è�����¹��㹺ѧ�Ѻ�������
�.�. ����
��Ҿ���Ҫ�ѭ�ѵԷ�� �ѵ���Թ���ȡ ���
��С������١�����䷷����� ���¾���Ҫ�ѭ�ѵ��ѡɳз�� �ѵ���Թ���ȡ ��� ��觵ç�Ѻ�ѹ��� �� ���Ҥ� �.�. ���� ������ѹ����������鹨ҡ�Ҫ�ҳҨѡ���
�������ش����Ѻ��й��
��Ҿ���Ҫ�ѭ�ѵ�ࡳ����� ��Ѻ�á
����ѭ�ҡ�˹��Է�ԡ�è�����¹��㹺ѧ�Ѻഹ���� ����Ե���
���ͧ�Ѵ�آ��Ժ�ŷ��Ӻŷ�ҩ��� �ѧ��Ѵ��ط��Ҥ�
�.�. ����
�ʴ稻�о�ʵ鹤�����ѧ
�Դ�ç���¹������� ������Ҫ�ѧ��� ����� �� ��Ȩԡ�¹ �.�. ����
�������ź�þ� (������Ұ
��екͧ �������) ��������� ����� �� �չҤ� �.�. ���� �����š�Ѻ�ѹ�������д�ҹ���¤��
�.�. ����
�ʴ稻�о�����û���駷�� � ������ �����ѡ�Ҿ���ä�ѡ�оԡ��
�Ѵ����ա�û�СǴ�ѹ�����Ǥ����á
�Դ����Թö���ǧ ��¡�ا - ���ԧ��� ����� �� ���Ҥ� �.�. ���� (�Ѻ���ҧ�����ͧ �.�. ����)
��кҷ���稾�Ш�Ũ���������������Ǿ.�. ����
�Ѵ����آ��Ժ�ŵ��������ͧ�����
��С���顮�����ѡɳ��ҭ� �.�. ���
��ԡ���Թ����ǧ
��Ҿ���Ҫ�ѭ�ѵԷͧ�� �.�. ��� ��ͧ�����ҵðҹ�Թ���Ẻ�ҡ� ���������Թ��ҵ�ҧ����ȷ������ҵðҹ�ͧ��᷹���**
�͡���� �� �ҷ�ͧ�ӵ�Ҥ�ر
���ҧ��к���ٻ�ç��� ���ͧ��͡����ԧ�������Ҫ���ѵ� �� �� �ѹ��� �� ��Ȩԡ�¹ �.�. ���� �ç�Ѻ�ѹ����Ҫ�Ը��Ѫ�ѧ������ɡ �¨�ҧ��ҧ����ا����� ����Ƚ������ �繼��� ���ʹ������Ъ�Դ�ͧ���ķ������ �Դ�Ѻ�ͧ���ķ��������ѹ˹һ���ҳ �� ૹ������ �繷������ ����������ѧ��ا� ����� �վ.�. ���� ������д�ɰҹ�����Թ�� �ѹ�����ͧ �٧����ҳ � ���� ���ҧ � ���ä��� ��� � ����
�.�. ����
��ԡ���Թ���ͧ �ա �������Ѱ ����
������Ԩ��û�л�
�.�. ����
�ա���ʴ���ԡ�����оҳԪ¡����繤����á
�ʴ����ä� ������ѹ�ҷԵ�� �� �� ��� � ��� �ը� �ç�Ѻ�ѹ��� �� ���Ҥ� �.�. ���� ��������� � ��� �� �ҷ� (� ���ԡ� �� �ҷ�) ����з���������ʶҹ ����Ҫ�ѧ���Ե ���¾���ä�ѡ�оԡ�ë���ʴ��ҡ������� �.�. ���� - ���� ��Ъ������� �� ����� �����ͧ�Ҫ���ѵ� �� ��