บิลเบอร์รี่ (Bilberry) เป็นผลไม้ในตระกูลเบอร์รี่ มีลักษณะคล้ายบลูเบอร์รี่แต่มีขนาดเล็กกว่า แม้ว่าเบอร์รี่ชนิดนี้ไม่ค่อยเป็นที่รู้จักและคนไทยอาจยังไม่คุ้นเท่าไร แต่ประโยชน์ของบิลเบอร์รี่ต่อสุขภาพก็โดดเด่นไม่แพ้ผลไม้ชนิดอื่นในตระกูลเดียวกัน
ประโยชน์ของบิลเบอร์รี่ครอบคลุมสุขภาพหลายด้าน เช่น บำรุงหัวใจ บำรุงสายตา และต้านการอักเสบที่เป็นปัจจัยเสี่ยงของโรคหลายโรค แต่บิลเบอร์รี่สดอาจหาได้ยากในประเทศไทย เพราะเป็นผลไม้ท้องถิ่นของยุโรปตอนเหนือ บิลเบอร์รี่ที่พบในไทยจึงมักมาในรูปแบบของอาหารเสริมมากกว่า โดยบทความนี้จะให้ข้อมูลเบื้องต้นเกี่ยวกับประโยชน์ของบิลเบอร์รี่และวิธีการเลือกซื้ออาหารเสริมบิลเบอร์รี่อย่างปลอดภัย
คุณประโยชน์ของบิลเบอร์รี่ต่อสุขภาพ
บิลเบอร์รี่มีสารอาหารที่จำเป็นหลายชนิดจึงอาจช่วยเสริมความแข็งแรงให้กับร่างกายในด้านต่อไปนี้
1. ต้านอนุมูลอิสระ
อนุมูลอิสระ หรือ Free Radicals เป็นสารชนิดหนึ่งที่เกิดขึ้นภายในร่างกายตามธรรมชาติ เมื่อมีจำนวนมากขึ้นอาจทำให้ร่างกายขาดสมดุลจนนำไปสู่การอักเสบและการเสื่อมของร่างกาย ซึ่งอาจเพิ่มความเสี่ยงของโรคบางอย่าง
บิลเบอร์รี่เป็นผลไม้ที่มีสารต้านอนุมูลอิสระ (Antioxidants) สูง คุณสมบัติของสารต้านอนุมูลอิสระ คือ การเข้าไปจัดการและควบคุมอนุมูลอิสระให้อยู่สภาวะที่สมดุลและไม่สร้างความเสียหายต่อเซลล์ภายในร่างกาย ดังนั้นการได้รับสารต้านอนุมูลอิสระอย่างเพียงพอและสม่ำเสมอก็อาจช่วยยับยั้งกระบวนการเสื่อมและอักเสบของเซลล์ภายในร่างกายได้
บิลเบอร์รี่ไม่เพียงมีสารต้านอนุมูลอิสระสูง แต่ยังมีสารต้านอนุมูลอิสระหลายชนิด เช่น
- วิตามินซีหรือกรดแอสเคอร์บิก (Ascorbic Acid)
- กรดฟีโนลิก (Phenolic Acid)
- สารแอนโทไซยานิน (Antocyanin) ซึ่งเป็นสารที่ทำให้เกิดสีในผักผลไม้
รายงานทางวิทยาศาสตร์จำนวนไม่น้อยชี้ว่าการได้รับสารต้านอนุมูลอิสระอย่างเหมาะสมเป็นประจำอาจช่วยลดความเสี่ยงของโรคเรื้อรังหลายโรค เช่น โรคหัวใจ โรคตับ โรคเบาหวาน และโรคมะเร็ง อย่างไรก็ตาม การได้รับสารต้านอนุมูลอิสระจากการรับประทานอาหารที่มีประโยชน์เป็นเพียงส่วนหนึ่งของการมีสุขภาพดีและลดความเสี่ยงของโรคเท่านั้น
2. บำรุงหัวใจและหลอดเลือดให้แข็งแรง
โรคหัวใจและหลอดเลือดเป็นโรคเรื้อรัง โรคนี้เกิดได้จากหลายปัจจัย ซึ่งการอักเสบของหลอดเลือดและกล้ามเนื้อหัวใจก็อาจทำให้ความเสี่ยงของโรคเพิ่มขึ้น ส่วนสาเหตุของการอักเสบอาจมาจากอนุมูลอิสระที่เพิ่มขึ้น ไม่ใช่เฉพาะที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ แต่การสูบบุหรี่ การรับประทานอาหารที่ไม่มีประโยชน์ และโรคประจำตัวอื่น ๆ อาจกระตุ้นให้เกิดการอักเสบและเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด
ประโยชน์ของบิลเบอร์รี่อาจครอบคลุมถึงการปกป้องหัวใจให้ห่างไกลจากโรคหัวใจได้ด้วย เนื่องจากปริมาณสารต้านอนุมูลอิสระที่ค่อนข้างสูงและหลากหลายจึงอาจลดความเสียหายจากการอักเสบได้
การศึกษาชิ้นหนึ่งศึกษาเกี่ยวกับประสิทธิภาพของวิตามินซีกับสรรพคุณลดความเสี่ยงของโรคหลอดเลือดหัวใจ โดยให้ผู้เข้ารับการทดลองส่วนหนึ่งรับประทานวิตามินซีอย่างน้อย 700 มิลลิกรัมต่อวันและคนอีกส่วนหนึ่งเป็นกลุ่มที่ไม่ได้รับวิตามินซี
ภายหลังพบว่ากลุ่มที่ได้รับวิตามินซีมีความเสี่ยงของโรคหลอดเลือดหัวใจน้อยกว่ากลุ่มคนที่ไม่ได้รับ อย่างไรก็ตาม การศึกษานี้ไม่ได้พูดถึงผลข้างเคียงจากการใช้วิตามินซีในปริมาณดังกล่าวติดต่อกันนาน อีกทั้งการศึกษายังใช้เวลานานหลายปีจึงอาจมีปัจจัยอื่นที่ส่งผลต่อการศึกษาได้
หลักฐานทางวิทยาศาสตร์จำนวนหนึ่งชี้ว่าการได้รับแอนโทไซยานินที่พบได้ในบิลเบอร์รี่และผลไม้ในตระกูลเบอร์รี่ติดต่อกันหลายสัปดาห์อาจช่วยลดระดับของคอเลสเตอรอลชนิดไม่ดี (LDL: Low-Density Lipoproteins) และเพิ่มปริมาณของคอเลสเตอรอลชนิดดี (HDL: High-Density Lipoproteins)
คอเลสเตอรอลเป็นคำที่ใช้เรียกไขมันในเลือดชนิดหนึ่ง คอเลสเตอรอลส่งผลต่อสุขภาพได้ไม่น้อย โดยเฉพาะสุขภาพหัวใจ หากปริมาณคอเลสเตอรอลชนิดไม่ดีสูงติดต่อกันอาจเพิ่มความเสี่ยงของการสะสมของไขมันในผนังหลอดเลือดทำให้เกิดโรคความดันโลหิตสูงและทำให้หลอดเลือดหัวใจตีบตันได้ ดังนั้นการได้รับแอนโทไซยานินจากบิลเบอร์รี่จึงอาจช่วยลดปัจจัยเสี่ยงของโรคหัวใจในข้อนี้ได้ แต่การศึกษาในสัตว์บางส่วนไม่พบความแตกต่างระหว่างกลุ่มตัวอย่างที่ได้รับและไม่ได้รับแอนโทไซยานิน
บิลเบอร์รี่ยังมีวิตามินเคที่มีส่วนรักษาการทำงานของระบบไหลเวียนของเลือดและการควบคุมการแข็งตัวของเลือดจึงอาจช่วยลดความเสี่ยงของภาวะหัวใจขาดเลือดและโรคหลอดเลือดสมองที่เกิดจากการอุดตันของหลอดเลือด
3. บำรุงสายตาและลดความเสี่ยงของโรคต้อหิน
ดวงตาเป็นอวัยวะที่สำคัญต่อการใช้ชีวิตอย่างขาดไม่ได้ แต่อายุที่เพิ่มขึ้นและปัจจัยอื่น ๆ อาจส่งผลให้ดวงตาเสื่อมลงและเสี่ยงต่อโรคตาบางชนิดมากขึ้นได้ การทดลองทางวิทยาศาสตร์จำนวนหนึ่งพบประโยชน์ของบิลเบอร์รี่ต่อสุขภาพดวงตา เช่น
- ลดอาการตาล้า ตาแห้ง ปวดศีรษะ และตาพร่า
- ลดความเสี่ยงของโรคต้อหิน ซึ่งเป็นโรคที่อาจส่งผลต่อการมองเห็นได้ หากไม่ได้รับการรักษา
แต่ประโยชน์ของบิลเบอร์รี่ในรูปแบบอาหารเสริมกับการบำรุงสายตายังจำเป็นต้องได้รับการศึกษาเพิ่มเติมอีกมากเพื่อยืนยันถึงประโยชน์ดังกล่าว
นอกจากสรรพคุณเหล่านี้ บิลเบอร์รี่และอาหารเสริมบิลเบอร์รี่ยังได้รับการศึกษาเกี่ยวกับประโยชน์ต่อสุขภาพอื่น ๆ อีกมาก แต่ก็ล้วนอยู่ในช่วงของการทดลองและยังไม่ได้รับการยืนยันถึงประโยชน์ที่แน่ชัด ดังนั้นหากต้องการใช้อาหารเสริมบิลเบอร์รี่ ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้และไม่ควรใช้เพื่อหวังผลในการรักษาหรือป้องกันโรค หากเจ็บป่วย ควรไปพบแพทย์เพื่อตรวจและรับการรักษาที่เหมาะสม
ความเสี่ยงจากการได้รับบิลเบอร์รี่
บิลเบอร์รี่สดสามารถรับประทานได้อย่างปลอดภัย แต่อย่างที่ได้บอกไปว่าในประเทศไทยพบบิลเบอร์รี่ในรูปแบบอาหารเสริมมากกว่า โดยอาหารเสริมบิลเบอร์รี่ส่วนใหญ่มักอ้างสรรพคุณในการบำรุงสายตา ซึ่งจากข้อมูลข้างต้นก็ชี้ว่าประโยชน์ของบิลเบอร์รี่ต่อการบำรุงสายตายังไม่มีข้อมูลยืนยันที่แน่ชัด แต่หากสนใจหรือต้องการใช้อาหารเสริมชนิดนี้ วิธีต่อไปนี้อาจช่วยให้เลือกและใช้อาหารเสริมบิลเบอร์รี่ได้ปลอดภัยขึ้น
- ปรึกษาแพทย์ก่อนใช้อาหารเสริมทุกชนิดถึงประโยชน์ ความเสี่ยง และความจำเป็นในการใช้ โดยเฉพาะในกลุ่มผู้สูงอายุ เด็ก คนท้อง คุณแม่ที่กำลังให้นม ผู้ที่มีโรคประจำตัว และผู้ที่กำลังใช้ยาโรคเบาหวานและยาต้านการแข็งตัวของเลือด
- เลือกซื้อผลิตภัณฑ์ที่ได้มาตรฐานและจัดจำหน่ายโดยบริษัทที่น่าเชื่อถือ
- ใช้อาหารเสริมตามที่ผู้เชี่ยวชาญแนะนำ หากมีคำถามเกี่ยวกับการใช้ ควรปรึกษาแพทย์หรือผู้จัดจำหน่าย
แม้ว่าประโยชน์ของบิลเบอร์รี่จะน่าสนใจ แต่ก็ยังต้องการการศึกษาในแง่มุมอื่นอีกมาก รวมทั้งการได้รับอาหารเสริมในปริมาณที่มากกว่าปกติหรือได้รับติดต่อกันเป็นเวลานานอาจเพิ่มความเสี่ยงของผิดปกติได้ สำหรับคนท้อง ผู้ป่วยเบาหวาน และผู้ที่กำลังจะเข้ารับการผ่าตัด ควรหลีกเลี่ยงการใช้บิลเบอร์รี่สกัดหรืออาหารเสริมบิลเบอร์รี่เพราะอาจเสี่ยงต่อผลข้างเคียงอันตรายมากกว่ากลุ่มอื่น และหากพบความผิดปกติหลังใช้อาหารเสริม ควรหยุดใช้และไปพบแพทย์