Self Esteem หรือการเห็นคุณค่าในตัวเอง เป็นสิ่งสำคัญที่ช่วยส่งเสริมสุขภาพโดยรวมและคุณภาพชีวิต ซึ่งการเห็นคุณค่าในตัวเองต่ำอาจส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิต และอาจนำไปสู่ปัญหาสุขภาพจิตในระยะยาวได้ ดังนั้น การตระหนักถึงความสำคัญในการสร้าง Self Esteem จึงเป็นสิ่งที่ไม่ควรละเลย
Self Esteem คือ อะไร ?
Self Esteem คือ ความคิดเห็นที่มีต่อตัวเอง ซึ่งส่งผลต่อความกระตือรือร้นในการใช้ชีวิต รวมถึงการรับมือกับอารมณ์และสถานการณ์ต่าง ๆ ที่เกิดขึ้น โดยผู้ที่มี Self Esteem สูงนั้นจะมีทัศนคติที่ดีต่อตนเอง
ในทางกลับกัน การมี Self Esteem ต่ำจะส่งผลให้รู้สึกแย่และมีมุมมองความคิดต่อตัวเองในแง่ลบ ซึ่งเป็นเหตุให้ขาดความกระตือรือร้นในการทำสิ่งต่าง ๆ และรู้สึกว่าตนเองไม่มีความสามารถในการเผชิญหน้ากับปัญหาหรือความท้าทายในชีวิต
สาเหตุทำให้มี Self Esteem ต่ำ
การมี Self Esteem ต่ำเกิดขึ้นได้ตั้งแต่ในวัยเด็ก โดยมีอิทธิพลมาจากความคิดที่บุคคลใกล้ชิดหล่อหลอมเด็ก รวมถึงอาจมีปัจจัยอื่น ๆ ที่ทำให้เด็กมี Self Esteem ลดต่ำลงได้ด้วยเช่นกัน เช่น การถูกกลั่นแกล้งหรือทำร้ายร่างกาย ความเครียด ปัญหาสุขภาพร่างกายหรือจิตใจ ปัญหาเกี่ยวกับการเรียนการทำงาน และปัญหาด้านความสัมพันธ์อย่างการหย่าร้างของพ่อแม่ เป็นต้น
นอกจากนี้ บุคลิกภาพก็เป็นอีกสาเหตุหนึ่งที่ส่งผลให้มี Self Esteem ลดลงได้ เช่น บางรายอาจตั้งมาตรฐานของตัวเองไว้สูงจนเกินความสามารถ เมื่อทำไม่ได้จึงรู้สึกว่าตัวเองไม่ดีหรือโทษตัวเอง เป็นต้น
Self Esteem ต่ำ ส่งผลอย่างไร ?
การมี Self Esteem ที่ต่ำหรือลดต่ำลงอาจส่งผลกระทบต่อทั้งร่างกายและจิตใจ โดยอาการที่มักพบ ได้แก่ เกลียดตัวเอง รู้สึกไร้ค่าหรือรู้สึกเหมือนไม่มีใครชอบ มีปัญหาในการตัดสินใจ โทษตัวเอง ไม่มีความสุข ไม่ค่อยมีความมั่นใจ รู้สึกผิดเมื่อใช้เวลาหรือใช้จ่ายเงินเพื่อความสุขของตัวเอง ไม่เห็นข้อดีของตัวเอง ไม่เชื่อในคำชื่นชมของผู้อื่นที่มีต่อตนเอง เป็นต้น
ซึ่งเมื่อเวลาผ่านไป อาการเหล่านี้อาจนำไปสู่ปัญหาสุขภาพจิตอย่างโรคซึมเศร้าหรือโรควิตกกังวลได้ นอกจากนี้ การมี Self Esteem ต่ำยังส่งผลต่อคุณภาพชีวิตในหลาย ๆ ด้าน เช่น
- มีปัญหาด้านความสัมพันธ์ ผู้ที่มี Self Esteem ต่ำอาจพยายามอดทนต่อทุกการกระทำของคนรักหรือคนใกล้ชิด โดยไม่พูดหรือระบายความรู้สึกที่แท้จริงของตัวเองออกมา เพื่อรักษาความสัมพันธ์ไว้แม้ตนเองจะรู้สึกไม่ดีก็ตาม หรือมีความคิดว่าตัวเองไม่มีวันเป็นที่รัก ส่งผลให้ความสัมพันธ์ลดลงจนมีปัญหาร้ายแรงยิ่งขึ้นได้ นอกจากนี้ บางรายอาจแปรเปลี่ยนความรู้สึกดังกล่าวเป็นความโกรธและทำร้ายหรือกลั่นแกล้งผู้อื่นได้เช่นกัน
- เก็บตัว หลีกเลี่ยงกิจกรรมที่ต้องพบปะกับผู้อื่น เพราะคิดว่าผู้อื่นอาจรู้สึกไม่ชอบตนเอง
- กลัวการเริ่มต้นใหม่ โดยอาจขาดความสามารถในการริเริ่มหรือทำในสิ่งที่ท้าทาย หรือทำสิ่งที่เป็นความท้าทายไม่ได้ เพราะเชื่อว่าพวกเขาไม่มีความสามารถพอ
- ไม่กล้าตัดสินใจ หรือพยายามหลีกเลี่ยงสถานการณ์ที่ต้องตัดสินใจ เพราะกลัวว่าจะตัดสินใจผิดพลาด
- นิยมความสมบูรณ์แบบ บางคนอาจกดดันตัวเองหรือผู้อื่นให้ทำในสิ่งที่สมบูรณ์แบบ
- มีพฤติกรรมที่เสี่ยงต่อปัญหาสุขภาพ ผู้ที่มี Self Esteem ต่ำมักละเลยการดูแลตัวเอง และเสี่ยงมีพฤติกรรมทำร้ายสุขภาพมากขึ้นด้วย เช่น ติดยาเสพติด ติดสุรา มีความผิดปกติในการรับประทานอาหาร และบางรายอาจถึงขั้นคิดทำร้ายตัวเองหรือฆ่าตัวตาย เป็นต้น
Self Esteem สร้างได้อย่างไร ?
การเห็นคุณค่าในตัวเองเป็นสิ่งที่ฝึกฝนให้เกิดขึ้นได้ โดยเริ่มจากตัวเองหรือการสนับสนุนจากคนรอบข้าง เพียงปฏิบัติตามคำแนะนำ ดังต่อไปนี้
ในบางวันคุณอาจจะเจอเรื่องหนัก ๆ ที่คอยบั่นทอนความมั่นใจในตัวเอง การรักตัวเอง และการเห็นคุณค่าในตัวเอง หรือที่เรียกว่า Self-esteem แวนอยากฝากข้อคิดทั้ง 10 ข้อด้านล่างนี้ให้คุณไว้ เผื่อข้อไหนจะช่วยสร้างกำลังใจให้คุณกลับมามีพลังสู้ต่อค่ะ1. ความสำเร็จและความล้มเหลวไม่ใช่ชีวิตทั้งชีวิต อย่าเอามาตัดสินคุณค่าของตัวเอง เวลาคุณทำผิดพลาดล้มเหลว ไม่ได้แปลว่า คุณเป็นคนไร้ค่า
2. อย่าตัดสินตัวเองจากชีวิตแค่บางช่วง เพราะมันคือการเดินทางตลอดชีวิต จังหวะของแต่ละคนไม่เหมือนกัน อย่าวัดจังหวะของตัวเองเทียบกับจังหวะชีวิตของคนอื่น
3. เวลาที่อนุญาตให้คนอื่นมาตัดสินคุณค่าในตัวคุณ คุณจะสูญเสียอำนาจควบคุมความสุขไป การยอมรับตัวเองของคุณจะเปราะบางมาก เพราะมันจะแกว่งไปมาและขึ้นลงตลอดเวลา ตามคำพูดและปฏิกิริยาจากคนอื่น
4. คนปฏิเสธ คนไม่รัก มาจากหลายเหตุผลมาก ๆ เขาอาจไม่ชอบเพียงบางด้านของคุณ อาจไม่เข้ากัน หรือเป็นเพราะเหตุผลส่วนตัว แต่ไม่ได้แปลว่าคุณจะไม่มีค่า ไม่มีใครปฏิเสธคนอื่นด้วยเหตุผลว่า คนนั้นไร้คุณค่า และการที่ใครซักคนหันไปเลือกคนอื่นที่ไม่ใช่คุณ นั่นไม่ใช่การเลือกที่มองว่าสมบูรณ์แบบ แต่เลือกสิ่งที่คิดว่าเข้ากับตัวเขาได้มากที่สุด
5. คนบางคนปฏิเสธคนที่ดีหรือสิ่งที่ดี เพราะลึก ๆ แล้วคิดว่าตัวเองไม่คู่ควร และมองว่าสิ่งนั้นหรือคนนั้นดีเกินไปสำหรับตัวเอง แล้วหันไปเลือกสิ่งที่ดีรองลงมา เพราะคิดว่านั่นเหมาะสมกับคุณค่าเขาที่สุด
6. ประสบการณ์ที่เลวร้ายในอดีตอาจทำให้คุณรู้สึกอ่อนแอจนถึงปัจจุบัน และคนทุกคนย่อมมีหลุมแห่งความทรงจำที่เจ็บปวดด้วยกันทั้งนั้น แต่คนที่แข็งแกร่ง คือคนที่เลือกจะเพิกเฉย ฟื้นตัวลุกขึ้นมา รักตัวเอง และเดินหน้าเติบโตอย่างมั่นใจ
7. สิ่งหนึ่งที่จะช่วยให้คุณรักและยอมรับในตัวตนมากขึ้น คือ เลิกตำหนิตัวเองซะ ไม่มีใครสร้างความมั่นใจหรือความภาคภูมิใจในตัวเองจากคำตำหนิ ตัวคุณเองก็เช่นกัน
8. การแสร้งชมตัวเองในสิ่งที่ยังไม่มี ไม่ได้ช่วยให้อะไรดีขึ้น เพราะคุณรู้อยู่เต็มอกว่ามันไม่ใช่เรื่องจริง การจะชมตัวเองหรือพูด positive self-talk ที่ได้ผล คือ การพูดบนพื้นฐานของความเป็นจริง หรือสิ่งที่เกิดขึ้นจากหลักฐานที่คุณเองก็มองเห็น ลองเริ่มจากคิดว่า คุณมีข้อดีอะไรอยู่บ้าง หรือในตอนที่ผ่านพ้นปัญหาล่าสุดมาได้ คุณใช้คุณสมบัติ นิสัย ทักษะ หรือความสามารถข้อไหนมาแก้ปัญหา
9. คนที่ชอบมองตัวเองในแง่ร้าย หากลองสังเกตความคิดตัวเองดี ๆ จะเห็นว่ามีแต่คำตัดสิน และมีความคิดที่มักถูกครอบด้วยอคติในรูปแบบต่าง ๆ (เช่น ทำผิดพลาดครั้งเดียวก็ตัดสินตัวเองว่าเป็นคนไม่เอาไหน แบบนี้คืออคติ)
10. การคาดหวังให้ตัวเองสมบูรณ์แบบนั้น ถือว่าใจร้ายมาก เพราะคุณจะไม่มีทางไต่ขึ้นถึงเพดานความคาดหวังของตัวเอง เพราะจริง ๆ แล้วเพดานที่ว่านั้นไม่เคยมีอยู่จริง ปล่อยให้ตัวเองเป็นคนธรรมดาที่มีดีมีแย่ มีสำเร็จมีล้มเหลว มีคนรักมีคนเกลียดขี้หน้า แล้วคุณจะตัวเบาสบาย และมีความสุขขึ้นอีกมากทีเดียว
จำไว้ว่า คนที่มีคุณค่า อยู่เฉย ๆ ก็มีคุณค่า สำเร็จหรือไม่สำเร็จ จะร่ำรวยหรือไม่ จะมีคนมารักหรือไม่ จะมีคนชื่นชมหรือไม่ ก็ยังเป็นคนที่มีคุณค่า หากนึกภาพไม่ออก ลองนึกถึงแมว วัน ๆ เอาแต่นอน อ้อนแค่ตอนหิว ไม่ต้องดิ้นรนเอาใจใคร ไม่ต้องทำงานหนักเพื่อประสบความสำเร็จ หรือสร้างความประทับใจให้ใครใด ๆ แต่กลับมีคุณค่าต่อใจมนุษย์ โดยเฉพาะทาสแมวซะจริง ๆ
หากต้องการทำให้ตัวเองหลงรักตัวเอง และเห็นคุณค่าในตัวเองมากขึ้น ลองดูโปรแกรมพัฒนา Self-esteem ที่//www.bypichawee.co/self-esteem-course ซึ่งจะค่อย ๆ ทำให้ผู้เรียนได้เรียนรู้คุณค่าของตัวเอง เปลี่ยนมุมมองต่อเรื่องราวในอดีตใหม่ และกลายเป็นคนที่มีคุณค่าและมีความสุขกับตัวเองอีกครั้ง นอกจากจะได้เรียนรู้ด้วยตัวเองแล้วยังจะได้ปรึกษาทีมผู้สอนอย่างใกล้ชิดอีกด้วย
การเห็นคุณค่าในตนเองคืออะไร
การเห็นคุณค่าในตนเองมีความสำคัญกับการดำเนินชีวิตของบุคคลอย่างไร
เราจะพัฒนาการเห็นคุณค่าของตัวเองได้อย่างไร
ลักษณะของผู้ที่เห็นคุณค่าของตนเองเป็นอย่างไร