Ikpko พระเวสส นดรชาดก ก ณฑ ม ทร

มหาเวสสันดรชาดก กัณฑมัทรี หนา ๓๘ กิจกรรมเสริมการเรียนรู มหาเวสสันดรชาดก กัณฑมัทรี ๑. ใหนักเรียนแสดงบทบาทสมมุติเรื่องมหาเวสสันดรชาดก ในกัณฑที่นักเรียนสนใจ ๒. ใหนักเรียนศึกษาเรื่องมหาเวสสันดรชาดก กัณฑอื่นๆ แลวอภิปรายหนาชั้นเรียน หรือจัด นิทรรศการ

รายยาวมหาเวสสันดรชาดก กัณฑมัทร

มหาชาต

เปนชาตท ย งใหญของพระโพธสัตวท  ไดเสวยพระชาตเปนพระเวสสันดรและเปนพระชาตสดทายกอน จะตรัสรเปนพระสัมมาสัมพทธเจา คนไทยรจักและคยเคยกับมหาชาตมาตังแตสมัยสโขทัย ดังท ปรากฏในหลักฐานในจารกนครชม และในสมัยอยธยากไดมการแตงและสวดมหาชาตคหลวงในวันธรรมสวนะ สวนการเทศนมหาชาตเปนประเพณท สคัญในทกทองถ นและมความเช อกันวา การฟงเทศนมหาชาตจบภายในวันเดยวจะ ไดรับอานสงสมาก

ผ แตง

เจาพระยาพระคลัง(หน)

ลักษณะการแตง

ความเรยงรอยแกว รายยาว กลบท กลอนพ นบาน

ความยอ

กลาวถงพระนางมัทรเขาปาหาผลไม แลวเจอเหตการณมหัศจรรยตาง ๆ จงเดนทางกลับอาศรม กเกดพาย ใหญ มด ครมไปทัวบรเวณ อกทังยังมสงหสาราสัตวราย มาขวางทางไว เมอมาถงอาศรมไดทราบความ ทใหพระองคเสย พระทัยมาก จนสลบไป หลังจากฟ นคนสตกลับมา พระนางกอน โมทนากับพระเวสสันดรดวย

เน อเร อง

ร งเชาพระนางมัทร เขาปาหาผลไม "เกดเหตแปลกประหลาดมหัศจรรย ผลไมเผอกมันชางหายากท สด ไม วาจะเปนมะมวงมัน ลกจันทน ล นจ  นอยหนา สาล  ละมด พทรา ไมม ใหเกบเหมอนดังกับวันกอน นางรบยอนกลับ เคหา กเกดพาย ใหญ จนมดคร มไปทั วทั งปา ทองฟาสแดงปานเลอดละเลง ทั งแปดทศปรากฎมดมนไปหมดอยางไม เคยม พระนางทรงหวงหนาพะวงหลัง เกรงจะมภัยแตพระเวสสันดรา กัณหาและชาล

พระนางมัทรรบยกหาบใสบารบเดนทาง พอถงชองแคบระหวางเขาคร เปนตรอกนอยรอยวถทางท เฉพาะ จะตองเสดจผาน กพบกับสองเสอสามสัตวมานอนสกัดหนา เทวดาสามองคแปลงรางเปนราชสห เสอเหลอง เสอ โครงสกัดทางนางไวเพอมใหพระนางมัทรตดตามกัณหา ชาลไดทัน แตถงกระนัน เมอยามทกขเขาบบคัน ความรัก ลก ความหวงพระภัสดา พระนางจงกมกราบวงวอน ขอหนทางตอพญาสัตวทังสาม เมอไดหนทางแลว พระนางกรบเสดจกลับอาศรม เม อมาถงอาศรม ไมพบกัณหา ชาล พระนางกรองเรยกหาวา

"ชาล กัณหา แมมาถงแลว เหตไฉนไยพระลกแกว จงไมมารับเลาหลากแกใจ แตกอนรอนชะไรสพรอมเพรยง เจาเคยว งระร เรยงเคยงแขงกันมารับพระมารดา เคยแยมสรวลสรวจรา ระร นเรงรบรับเอาขอคาน แลวกพากัน

กราบกรานพระชนน พอชาล กจะรับเอาผลไม แมกัณหากจะออนวอนไหวจะเสวยนม ผทมเหนอพระเพลาพลาง เจาเคยฉอเลาะแมตาง ๆ ตามประสาทารกเจรญใจฯ"

บัดน ลกรักทังคไปไหนเสย จงมมารับแมเลา ครันเขาไปถามพระเวสสันดรกถกตัดพอตอวาตาง ๆ จนพระ นางมัทรถงวสัญญภาพสลบลง พระเวสสันดรทรงปฐมพยาบาลจนพระนางมัทรฟน แลวจงแจงความจรงวา พระองค ไดทรงยกลกรักชายหญงทั งสอง มอบใหแกชชกไปแลวตั งแตเม อวาน พระนางกอน โมทนาซ งทานนั นดวย

ตัวละคร

๑. พระเวสสันดร

พระเวสสันดร

เปนตัวละครท มบทบาทสคัญอย ในวรรณคดเร องรายยาวมหาเวสสันดรชาดก มช อเรยก ตางๆกัน เชน หนอพระชนศร โมล โลก สมเดจพระบรมนราพสทธ พทธางกร พระบรมราชพทธพงศ หนอพระชน ศร สมเดจพระบรมโพธสัตว บรมนราธบดนทรปนสกลอาณาจักรจอมพภพสพ สมเดจพระบาทบรมบพตรพชต โมล หนอพระพชตมาร สมเดจพระวสทธพงศภวนาถ สมเดจพระบรมโพธสัตวบรษรัตนพเศษเพสสันดร สมเดจ พระปรโสดมบรมโพธสัตว สมเดจพระมหาวสทธสมมตเทพพงศสมเดจพระบรมหนอนรารัตนภเษก สมเดจพระ บรมปนเกลาเจาธรณธรรมมกธเบศ พระราชษสววรนเรศเวสสันดร บพตรพทธพงศทชากร สมเดจบรมบาทบพตรพชตพชัยเฉลมชาวเชตดรราชธาน องคสมเดจพระชนวงศวรราช พระบรมราชษ พระมหาบรษราชชาตอาชาไนยเชอชนวงศ สมเดจพระราชสมภาร สมเดจพระมงโมลโลกตมาภเษกเอกอัครมกฎวสทธสรรเพชญพงศ สมเดจพระบรมหนอสรรเพชญ สมเดจพระบรมโพธสัตวศรวสทธเทพวงศ พระบรมหนอสรรเพชญโพธพงศ สมเดจบรมขัตตยาธบดนทรอสัมภนวงศเวสสันดรมหาราช เปนตน

พระเวสสันดรเปนพระโอรสของพระเจากรงสัญชัยและพระนางผสดแหงเมองสพมอปนสัยและพฤตกรรม ท สคัญคอ การบรจาคทานพระราชกมารเวสสันดรทรงบรจาคทานตั งแต เกด ครั นพระชนมาย ได ๔-๕ ชันษาทรง ปลดปนทองคและเครองประดับเงนทองแกวเพชรใหแกนางสนมกนัลทัวทกคนถง ๙ ครังเพอมงหวังพระ โพธญาณในภายภาคหนา ครันเจรญชันษาได ๘ ปกทรงตังจตอธษฐานวาจะบรจาคเลอดเน อและดวงหทัยเพอม ง พระโพธญาณในกาลขางหนาอยางแนวแน

เม อมพระชนมาย ๑๖ พรรษากแตกฉานในศลปวทยา ๑๘ แขนงไดเสวยราชสมบัตและอภเษกกับพระมัทรตระกล มาตลราชวงศมพระราชโอรสและพระราชธดาคอพระชาลกมารและพระกัณหากมารพระองคยนด ในการใหทาน

ไดตังโรงทานถง ๖ แหงในพระนครและเสดจออกทอดพระเนตรการใหทานอยเปนเนองนจครังหนงทตของกลงคราษฎรมาทลขอชางปจจัยนาเคนทรชางเผอกค บารม ซ งเปนชางมงคลถาไปอย ท ใด ท นั นฝนจะตกตองตามฤดกาล พระองคกทรงบรจาคให ชาวเมองสพพากันโกรธเคองตางมาชมนมกันท หนาพระลานรองทกขตอพระเจากรงสัญชัย วา พระเวสสันดรยกพระยาคชสารค บานค เมองใหคนอ นผดราชประเพณ เกรงวาตอไปภายหนาอาจยกเมองใหคน อ นก ไดขอใหเนรเทศพระเวสสันดรออกไปเสยจากเมอง พระเจากรงสัญชัยมร จะทประการใดจงตองยอมทตามค เรยกรองของประชาชน กอนท พระเวสสันดรพระนางมัทร พระชาล และพระกัณหาจะเดนทาง ก ไดบรจาคสัตตสด กมหาทาน คอการใหทานชาง มา โคนม รถมา นาร ทาส ทาส รวม ๗ สง สงละ ๗๐๐ แลวทรงรถเทยมมาเสดจออกนอกเมอง ระหวางทางมพราหมณมาดักรอขอราชรถ พระเวสสันดรกบรจาคใหแลวทกพระองคกเสดจโดยพระบาทเดนทางม งเขาปาจนกระทั งถงสระบัวใหญเชงเขาวงกตซ งเทวดาเนรมตไวแลวผนวชเปนษบเพญภาวนา อย ท นั น เม อพระเวสสันดรบเพญพรตอย ท เขาวงกตชชกไดเดนทางไปขอสองกมารไปเปนทาส พระเวสสันดรกทรง บรจาคให พระอนทรแปลงเปนพราหมณไปทลขอพระมัทรกทรงบรจาคใหซงนอกจากจะทรงบรจาคทานทแสดงถงการเสยสละอันเปนพฤตกรรมสคัญในเรองแลว พระองคยังมความเมตตา มความมานะอดทนตอความยากลบากตางๆในทสดพระเจากรงสัญชัย พระนางผสดพระชาลและพระกัณหากเสดจยกกองทัพมารับ พระเวสสันดรและพระมัทรกลับไปครอบครองบานเมองดังเดม การทพระเวสสันดรบเพญบารม โดยการบรจาค ทานอย เปนนจแสดงถงความเปนผ มจตใจดงาม มความเมตตากรณาและการอดทนอดกลั นอารมณ โกรธไดซ งสงผล ดตอตนเองคอทให ไมวาว นใจแตถงอยางไรพระองคกยังคงมความปรารถนาเหมอนกับบคคลทั วไปเชนกัน

๒. พระนางมัทร

พระนางมัทร เปนตัวละครประกอบอยในวรรณคดเรองรายยาวมหาเวสสันดรชาดกมชอเรยกตางๆกัน เชน พระสณสาศรสะใภ นางแกวกัลยาณ พระยอดเยาวอนงคองคอัคเรศราชนาร องคสมเดจพระชนนศรสนทรราช สณสา พระยพยงเยาวด เปนตน

พระนางมัทร เปนพระราชธดาแหงกษัตรยมัทราช อภเษกสมรสกับพระเวสสันดร มพระโอรสช อพระชา ลและมพระธดาชอพระกัณหาพระนางตามเสดจพระเวสสันดรไปยังเขาวงกต แมจะถกพระเจากรงสญชัยทัดทาน แตดวยความจงรักภักดตอพระสวามพระนางกไมทรงยนยอม เมอพระนางมัทรตามเสดจไปเขาวงกต พระนางไดปฏบัตตอพระสวามและสองกมาร คอลกขนแตเชา กวาดพนบรเวณอาศรม ตังนดม จัดนสรงพระพักตรจัด