คำพูด Show
พระราชดำรัส, พระราชกระแส พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว กระแสพระราชดำรัส สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช สยามมกุฎราชกุมาร สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี พระดำรัส พระราชวงศ์ พูด รับสั่ง, ตรัส พระราชวงศ์ คำสั่ง พระบรมราชโองการ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว (ที่ทรงรับพระบรมราชาภิเษกแล้ว) พระราชโองการ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว (ที่ยังมิได้ทรงรับพระบรมราชาภิเษก) พระราชเสาวนีย์ สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ พระราชบัณฑูร, พระราชดำรัสสั่ง สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช สยามมกุฎราชกุมาร พระราชบัญชา, พระราชดำรัสสั่ง สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี พระดำรัสสั่ง พระราชวงศ์ชั้นเจ้าฟ้า พระองค์เจ้า รับสั่ง หม่อมเจ้า คำสอน พระบรมราโชวาท พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว (ที่ทรงรับพระบรมราชาภิเษกแล้ว) พระราโชวาท พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว (ที่ยังมิได้ทรงรับพระบรมราชาภิเษก) สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช สยามมกุฎราชกุมาร สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี พระโอวาท พระราชวงศ์ชั้นเจ้าฟ้า พระองค์เจ้า โอวาท หม่อมเจ้า คำราชาศัพท์ คือ คำสุภาพที่ใช้ให้เหมาะสมกับฐานะของบุคคลต่างๆ คำราชาศัพท์เป็นการกำหนดคำและภาษาที่สะท้อนให้เห็นถึงวัฒนธรรมอันดีงามของ ไทย แม้คำราชาศัพท์จะมีโอกาสใช้ในชีวิตน้อย แต่เป็นสิ่งที่แสดงถึงความละเอียดอ่อนของภาษาไทยที่มีคำหลายรูปหลายเสียงใน ความหมายเดียวกัน และเป็น ลักษณะพิเศษของภาษาไทย โดยเฉพาะ ซึ่งใช้กับบุคคลกลุ่มต่างๆ ดังต่อไปนี้
บุคคลในกลุ่มที่ 1 และ 2 จะใช้ราชาศัพท์ชุดเดียวกัน เช่นเดียวกับบุคคลในกลุ่มที่ 4 และ 5 ก็ใช้คำราชาศัพท์ในชุดเดียวกันและเป็นคำราชาศัพท์ที่เราใช้อยู่เป็นประจำใน สังคมมนุษย์เราถือว่าการให้เกียรติแก่บุคคลที่เป็นหัวหน้าชุมชน หรือผู้ที่ชุมชนเคารพนับถือนั้น เป็นวัฒนธรรมอย่างหนึ่งของมนุษยชาติ ทุกชาติ ทุกภาษา ต่างยกย่องให้เกียรติแก่ผู้เ ป็นประมุขของชุมชนด้วยกันทั้งสิ้น ดังนั้นแทบทุกชาติ ทุกภาษาจึงต่างก็มีคำสุภาพสำหรับใช้กับประมุขหรือผู้ที่เขาเคารพนับถือ จะมากน้อยย่อมสุดแต่ขนบประเพณีของชาติ และจิตใจของประชาชนในชาติว่ามีความเคารพในผู้เป็นประมุขเพียงใด เมืองไทยเราก็มีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุขของชาติ และพระประมุขของเรา แต่ละพระองค์ทรงพระปรีชาสามารถ จึงทำให้ประชาชนส่วนใหญ่มีความ เคารพสักการะอย่างสูงสุดและมีความจงรกภักดีอย่างแนบแน่นตลอดมานับตั้งแต่ โบราณกาลจนถึงปัจจุบันคำราชาศัพท์เริ่มมีมาตั้งแต่สมัยใด ในแหล่งอ้างอิงบางฉบับได้ให้ข้อสันนิษฐานไว้ว่า คนไทยเริ่มใช้คำราชาศัพท์ในรัชสมัยพระธรรมราชาลิไท พระร่วงองค์ที่ 5 แห่งสุโขทัย เพราะศิลาจารึกต่างในแผ่นดินนั้น รวมทั้งบทพระราชนิพนธ์ของท่าน คือไตรภูมิพระร่วงปรากฏว่ามีคำราชาศัพท์อยู่หลายคำ เช่น ราชอาสน์ พระสหาย สมเด็จ ราชกุมาร เสด็จ บังคม เสวยราชย์ ราชาภิเศก เป็นต้น บางท่านกล่าวว่า คำราชาศัพท์นั้นเริ่มใช้ในสมัยกรุงศรีอยุธยาเพราะพระปฐมบรมกษัตริย์ที่ทรงสร้างกรุงศรีอยุธยา ทรงนิยมเขมร ถึงกับเอาลัทธิและภาษาเขมรมาใช้ เช่น เอาคำว่า "สมเด็จ" ซึ่งเขมรใช้เป็นคำนำพระนามพระเจ้าแผ่นดินมาเป็นคำนำพระนามของพระองค์ และใช้ภาษาเขมรเป็นราชาศัพท์ และจากหลักฐานที่พบข้อความในศิลาจารึกวัดศรีชุม กล่าวถึงเรื่องตั้งราชวงศ์และเมืองสุโขทัยตอนหนึ่งมีความว่า "พ่อขุนผาเมืองจึงอภิเสกพ่ขุนบางกลางหาวใหเมืองสุโขไท" คำว่า "อภิเษก" นี้เป็นภาษาสันสกฤต ไทยเรารับมาใช้สำหรับพิธีการแต่งตั้งตำแหน่งชั้นสูง จึงอยู่ในประเภทราชาศัพท์ และพิธีนี้มีมาตั้งแต่ราชวงศ์สุโขทัย จึงน่าสงสัยว่าในสมัยนั้นอาณาจักรสุโขทัยนี้ ก็คงจะมีการใช้คำราชาศัพท์บางคำกันแล้ว ภาษาที่ใช้คำราชาศัพท์ คำราชาศัพท์มิได้มีที่มาจากภาษาไทยภาษาเดียว ด้วยว่าการใช้คำราชาศัพท์เป็นการใช้ด้วยตั้งใจ จะทำให้เกิดความรู้สึกยกย่อง เทิดทูน จึงได้เจาะจงรับคำในภาษาต่างๆ ที่มีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับไทยมาใช้เป็นพิเศษ โดยเฉพาะภาษาที่นับถือกันว่าเป็นภาษาสูงและศักดิ์สิทธิ์ คำราชาศัพท์ส่วนใหญ่จึงมีที่มาจากภาษาต่างประเทศมากมาย อย่างไรก็ตามก็ยังมีคำราชาศัพท์จำนวนไม่น้อยที่ใช้คำภาษาไทยแท้ ซึ่งเป็นคำสามัญยกระดับขึ้นเป็นคำราชาศัพท์ ดังนั้นจึงอาจกล่าวได้ว่าคำราชาศัพท์นั้นมีที่มาจากทั้งภาษาต่างประเทศและ ภาษาไทยของเราเอง ดังจะได้พิจารณาต่อไปนี้จากภาษาต่างประเทศ ตั้งแต่สมัยโบราณมา คนไทยได้ติดต่อกับคนต่างชาติต่างภาษามากมาย ในบรรดาภาษาทั้งหลายเหล่านั้น มีบางภาษาที่เรายกย่องกันว่าเป็นภาษาสูงและศักดิ์สิทธิ์ ซึ่งก็ได้แก่ ภาษาเขมร บาลี และสันกฤต ภาษาอื่นๆก็นำมาใช้เป็นคำราชาศัพท์บ้าง แต่ก็ไม่มากและสังเกตได้ชัดเจนเท่า 3 ภาษาที่กล่าวแล้ว การเรียนรู้เรื่องคำราชาศัพท์ตามที่หลายคนคิดว่าคำราชาศัพท์เป็นเรื่องของในรั้วในวัง เป็นเรื่องของผู้ใกล้ชิดเบื้องพระยุคคลบาทนั้น ทำให้คิดต่อไปอีกว่า คำราชาศัพท์เป็นเรื่องยากซึ่งเมื่อก่อนอาจเป็นจริง แต่ปัจจุบันคำราชาศัพท์เป็นเรื่องในชีวิตประจำวันไปเสียแล้ว แม้มิได้ใช้มากเท่ากับภาษาสามัญที่ใช้อยู่ในการดำรงชีวิตประจำวันแต่ทุกคน โดยเฉพาะผู้มีการศึกษาก็ต้องมีโอกาสที่จะสัมผัสกับคำราชาศัพท์ทุกวัน ไม่โดยตรงก็โดยทางอ้อม โดยเฉพาะทางสื่อมวลชน การเรียนรู้วิธีใช้คำราชาศัพท์นั้น กล่าวโดยสรุป ต้องเรียนรู้ใน 2 ประการ คือ เรียนรู้คำ ประการหนึ่งกับ เรียนรู้วิธี อีกประการหนึ่ง
ประโยชน์ของการเรียนรู้คำราชาศัพท์เพราะเหตุที่ว่าสถาบันพระมหากษัตริย์เป็นสถาบันที่สูงสุดของ ประเทศมาแต่โบราณ พระเจ้าแผ่นดินทรงใกล้ชิดกับประชาชนอย่างแนบแน่นประการหนึ่ง คำราชาศัพท์นั้นเป็นแบบอย่างวัฒนธรรมอันดีทางด้านการใช้ภาษาไทยประการหนึง และการอ่านหรือศึกษาวรรณคดีก็ดี การรับสารสื่อมวลชนในปัจจุบันก็ดี เหล่านี้ล้วนต้องมีคำราชาศัพท์เกี่ยวข้องอยู่ด้วยเสมออีกประการหนึ่ง ดังนั้นการเรียนรู้คำราชาศัพท์จึงเป็นสิ่งที่มีประโยชน์ทั้งทางตรงและทาง อ้อมมากมาย ดังจะเห็นได้ดังต่อไปนี้ ประโยชน์ทางตรงเป็นประโยชน์ที่เกิดจากการตั้งเป้าหมายไว้ล่วงหน้า อันได้แก่ 1. ประโยชน์จากการใช้คำราชาศัพท์ถูกต้อง ที่เรียกว่าใช้คำราชาศัพท์ถูกต้องนั้น คือ ถูกต้องตามบุคคลที่ใช้ว่าบุคคลใดควรใช้ราชาศัพท์ขั้นไหน อย่างไร ประการหนึ่ง ถูกต้องตามโอกาส คือ โอกาสใดใชคำราชาศัพท์หรือไม่เพียงใด ประการหนึ่ง และถูกต้องตามวิธีการใช้คือ ใช้ถูกต้องตามแบบแผนที่นิยมนั้นก็อีกประการหนึ่ง การใช้ราชาศัพท์ต้องใช้ทั้งความรุ้และประสบการณ์เป็นดุลยพินิจให้ถูกต้อง 2. ประโยชน์จากการเข้าใจที่ถูกต้อง ไม่ว่าจากการอ่านหนังสือประเภทต่างๆ เช่น วรรณกรรมทั่วไป วรรณคดี หนังสือพิมพ์ สิ่งพิมพ์ทั้งหลาย โทรทัศน์ วิทยุ ตลอดจนสิ่งบันเทิงทั้งหลาย มีภาพยนต์ ละคร โขน ลิเก เป็นต้น เพราะการรับรู้ รับฟัง บางครั้งต้องมีสิ่งที่เรียกว่า คำราชาศัพท์ร่วมอยู่ด้วยเสมอ ทั้งที่ตั้งใจและไม่ตั้งใจ ประโยชน์โดยทางอ้อมเป็นประโยชน์ผลพลอยได้ แม้ตั้งเป้าหมายไว้ล่วงหน้าหรือไม่ตั้งเป้าหมายไว้ก็ตาม คือ เมื่อรู้คำราชาศัพท์ดี ถูกต้อง ฟังหรืออ่านเรื่องราวที่มีคำราชาศัพท์เข้าใจผลประโยชน์พลอยได้ ก็จะเกิดขึ้นเสมอ ดังนี้ 1. ธำรงรักษาวัฒนธรรมอันดีงานของชาติไว้ คือ รักษาให้คงอยู่ไม่เสื่อมสูญ ถือเป็นการธำรงรักษาวัฒนธรรมและความมั่นคงของประเทศชาติ 2. เพิ่มความมีเสน่ห์ในตัวบุคคล คือ บุคคลผู้รู้และใช้คำราชาศัพท์ได้อย่างถูกต้อง เป็นการแสดงออกซึ่งความมีวัฒนธรรมอันดีงามทางภาษา คำราชาศัพท์สำหรับพระมหากษัตริย์ และพระบรมวงศานุวงศ์ลำดับ และพระอิสริยศักดิ์พระบรมราชวงศ์
มูลเหตุที่ทำให้เกิดมีคำราชาศัพท์ คือ ต้องการยกย่องให้เกียรติดังนั้นการศึกษาเรื่องคำราชศัพท์ นี้ จึงแบ่งเป็น 2 ตอน ใหญ่ๆคือ ตอนที่ 1 ศัพท์สำหรับพระมหากษัตริย์ และพระบรมวงศานุวงศ์ ตอนที่ 2 ศัพท์สำหรับพระภิกษุสงฆ์ ราชาศัพท์สำหรับพระมหากษัตริย์
ศัพท์สำหรับเจ้านายหรือพระบรมวงศานุวงศ์ คือตั้งแต่สมเด็จพระบรมราชินีลงไปถึงหม่อมเจ้า
คำราชาศัพท์ที่ควรทราบ คำราชาศัพท์ที่ใช้เป็นคำนามคำสามัญ คำราชาศัพท์ คำสามัญ คำราชาศัพท์ หัว(พระมหากษัตริย์)พระเจ้าหัวพระเศียรผม(พระมหากษัตริย์)เส้นพระเจ้าผมพระเกศา,พระเกศ,พระศกหน้าผากพระนลาฎคิวพระขนง,พระภมูขนระหว่างคิวพระอุณาโลมดวงตาพระจักษุ,พระนัยนา,พระเนตรจมูกพระนาสา,พระนาสิกแก้มพระปรางปากพระโอษฐ์ฟันพระทนต์ลิ้นพระชิวหาคางพระหนุหูพระกรรณคอพระศอดวงตาพระพักตร์หนวดพระมัสสุบ่า,ไหล่พระอังสาต้นแขนพระพาหา,พระพาหุปลายแขนพระกรมือพระหัตถ์นิ้วมือพระองคุลีเล็บพระนขาห้องพระอุทรเอวพระกฤษฎี,บั้นพระเอวขา,ตักพระเพลาแข้งพระชงฆ์เท้าพระบาทขนพระโลมาปอดพระปัปผาสะกระดูกพระอัฐิคำสามัญคำราชาศัพท์คำสามัญคำราชาศัพท์ปู่,ตาพระอัยกาย่า,ยายพระอัยยิกา,พระอัยกีลุง,อา(พี่-น้องชาย ของพ่อพระปิตุลาป้า,อา(พี่-น้องสาวของ พ่อ)พระมาตุจฉาพ่อพระชนก,พระบิดาแม่พระชนนี,พระมารดาพี่ชายพระเชษฐา,พระเชษฐภาตาน้องสาวพระราชธิดา,พระธิดาหลานพระนัดดาแหลนพระปนัดดาลูกเขยพระชามาดาลูกสะใภ้พระสุณิสา
คำสามัญ คำราชาศัพท์ คำสามัญ คำราชาศัพท์ คำสามัญ คำราชาศัพท์ ยาพระโอสถแว่นตาฉลองพระเนตรหวีพระสางกระจกพระฉายน้ำหอมพระสุคนธ์หมวกพระมาลาตุ้มหูพระกุณฑลแหวนพระธำมรงค์ร่มพระกลดประตูพระทวารหน้าต่างพระบัญชรอาวุธพระแสงฟูกพระบรรจถรณ์เตียงนอนพระแท่นบรรทมมุ้งพระวิสูตรผ้าห่มนอนผ้าคลุมบรรทมผ้านุ่งพระภูษาทรงผ้าเช็ดหน้าผ้าชับพระพักตร์น้ำพระสุธารสเหล้าน้ำจัณฑ์ของกินเครื่องช้อนพระหัตถ์ ช้อนข้าวพระกระยาเสวยหมากพระศรี
สรรพนาม ผู้พูด ผู้ฟัง ข้าพระพุทธเจ้าบุคคลทั่วไปพระมหากษัตริย์,เจ้านายชั้นสูงเกล้ากระหม่อมฉันบุคคลทั่วไป(หญิง)เจ้านายชั้นรองลงมาเกล้ากระหม่อมบุคคลทั่วไป(ชาย)เกล้ากระผมบุคคลทั่วไป
สรรพนาม ผู้พูด ผู้ฟัง ใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาทเจ้านายหรือบุคคลทั่วไปพระมหากษัตริย์,พระบรมราชินีนาถใต้ฝ่าละอองพระบาทเจ้านายหรือบุคคลทั่วไปพระบรมโอรสาธิราช,พระบรมราชกุมารีใต้ฝ่าพระบาทเจ้านายหรือบุคคลทั่วไปเจ้านายชั้นสูงฝ่าพระบาทเจ้านายที่เสมอกันเหรือผู้น้อยเจ้านายชั้นหม่อมเจ้าถึงพระเจ้าวรวงศ์เธอ
สรรพนาม ผู้พูด ใช้กับ
คำ ผุ้ใช้ ใช้กับ พระพุทธเจ้าข้าขอรับใส่เกล้าใส่กระหม่อมชายพระมหากษัตริย์เพคะใส่เกล้าใส่กระหม่อมหรือเพคะหญิงพะมหากษัตริย์พระพุทธเจ้าข้าขอรับ,พระพุทธเจ้าข้าชายเจ้านายชั้นสูงเพค่ะกระหม่อมหญิงเจ้านายชั้นสูง
กริยา ราชาศัพท์ ชั้นบุคคล เกิดพระราชสมภพพระมหากษัตริย์,พระบรมราชินีประสูติเจ้านายตายสวรรคตพระมหากษัตริย์,พระบรมราชินีทิวงคตพระยุพราชหรือเทียบเท่าสิ้นพระชนม์พระองค์เจ้าหรือเจ้านายชั้นสูถึงชีพิตักษัย,สิ้นชีพิตักษัยหม่อมเจ้าถึงแก่อสัญกรรมนายกรัฐมนตรีถึงแก่อนิจกรรมรัฐมนตรี
ฐานันดรของผู้ฟัง คำขึ้นต้น คำลงท้าย พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว , สมเด็จพระบรมราชินีนาถขอเดชะฝ่าละอองธุลีพระบาทปกเกล้าปกกระหม่อมด้วยเกล้าด้วยกระหม่อมขอเดชะสมเด็จพระบรมราชินี , สมเด็จพระบรมราชชนนี , สมเด็จพระยุพราช , สมเด็จพระสยามบรมราชกุมารีขอพระราชทานกราบบังคมทูลทราบฝ่าละอองพระบาทด้วยเกล้าด้วยกระหม่อม ควรมีควรแล้วแต่จะทรงพิจารณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมสมเด็จเจ้าฟ้าขอพระราชทานกราบทูลทราบฝ่าพระบาทควรมีควรแล้วแต่จะทรงพิจารณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าขอประทานกราบทูลทราบฝ่าพระบาทควรมีควรแล้วแต่จะทรงพิจารณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้า พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากราบทูลฝ่าพระบาทควรมีควรแล้วแต่จะโปรดหม่อมเจ้าทูลฝ่าพระบาททรงทราบแล้วแต่จะโปรด
|
คําสั่ง คําราชาศัพท์ กษัตริย์
ลิขสิทธิ์ © 2024 ihoctot Inc.
