แหล่งโบราณคดีสมัยก่อนประวัติศาสตร์ใน ประเทศไทย

12 ก.ค.63-ที่บ้านเลขที่ 2หมู่ 5 ตำบลสีบัวทอง อำเภอแสวงหา จังหวัดอ่างทอง  นายพงษ์พันธ์ วิเชียรสมุทร. รองผู้ว่าราชการจังหวัดอ่างทอง พร้อมด้วยผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.รัศมี ชูทรงเดช หรืออาจารย์ “อิ๋ว” นักโบราณคดี  และเจ้าหน้าที่กรมศิลปากร ได้เข้าตรวจสอบวัตถุโบราณ  มีภาชนะดินเผาบรรจุอาหาร เครื่องมือหินและเครื่องประดับจากหิน กระดูกหรืองาช้าง หลุมศพด้วย และยังพบวัตถุโบราณ และ ภาชนะเครื่องปั้นดินเผา ขวานสำริดที่พบนั้น ใช้เพื่อในการล่าสัตว์ จำนวนมาก ที่บ้านของนายสมเกียรติ บริบูรณ์  อายุ 54ปี

หลังจากที่นายสมเกียรติได้ขุดพื้นที่นาจำนวน17ไร่ บริเวณกลางทุ่งนาด้านข้างองค์การบริหารส่วนตำบลสีบัวทอง เพื่อทำการขายหน้าดิน โดยขุดลึกไปประมาณ 1.50เมตร ก็พบโครงกระดูกมนุษย์  ฟอสซิลสัตว์ รูปร่างคล้ายมีด ขวานหิน  เครื่องปั้นดินเผา จำนวนมาก จึงหยุดการขุดดินขาย และนำวัตถุโบราณมาเก็บไว้ที่บ้าน พร้อมได้แจ้งไปยังจังหวัดอ่างทอง เพื่อดำเนินการตามขั้นตอนเพื่อตรวจสอบ

ด้านผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.รัศมี ได้ตรวจสอบเบื้องต้นแจ้งว่าให้ทราบว่า แหล่งโบราณคดีสมัยก่อนประวัติศาสตร์อายุราว 3,000ปี และทางด้านเจ้าหน้าที่กรมศิลปากร พร้อมเตรียมนำข้อมูลเสนอไปตามขั้นตอนเพื่อสืบค้นหาแหล่งโบราณคดีสมัยก่อนประวัติศาสตร์ในประเทศไทย ส่วนทางด้าน นายพงษ์พันธ์  กล่าว มีแนวความคิดว่า หากเป็นแหล่งโบราณคดีสมัยก่อนประวัติศาสตร์ จริงก็เตรียมร่วมมือกับทางศิลปากร ทำเป็นแหล่งเรียนรู้และสถานที่ท่องเที่ยว ในอนาคตต่อไป

แหล่งโบราณคดีบ้านก้านเหลือง จังหวัดอุบลราชธานี ตั้งอยู่ที่บ้านก้านเหลือง หมู่บ้านที่มีไม้ยืนต้นประเภทไม้เนื้อแข็งแก่นของลำต้นมีสีเหลืองขึ้นอยู่เป็นจำนวนมาก เป็นแหล่งโบราณคดีสมัยก่อนประวัติศาสตร์ที่มีหลักฐานพฤติกรรมของมนุษย์ในอดีตสมัยก่อนที่จะมีตัวหนังสือใช้ในแถบนี้ มีอายุประมาณ 1500-2500 ปีมาแล้ว โดยสำรวจพบโบราณวัตถุเศษภาชนะดินเผาจำนวนมากกระจัดกระจายบนเนินดินด้านทิศตะวันออกของวัดบ้านก้านเหลือง และเมื่อขุดค้นทางโบราณคดีแล้ว ได้จัดทำเป็นพิพิธภัณฑสถานประจำแหล่งโบราณคดีขึ้น เพื่อจัดแสดงเรื่องราวพฤติกรรมของมนุษย์และคติความเชื่อในการฝังศพสมัยโบราณ ให้ผู้ที่สนใจได้ศึกษาเรียนรู้

ประวัติการค้นพบแหล่งโบราณคดีบ้านก้านเหลือง อุบลราชธานี

เริ่มตั้งแต่ พ.ศ.2534 เป็นต้นมา ได้ปรากฏข่าวการค้นพบโบราณวัตถุจากการขุดไถปรับพื้นที่เพื่อทำบ้านจัดสรรในบริเวณบ้านก้านเหลือง และเมื่อมีข่าวแพร่กระจายออกไป ได้มีกลุ่มชาวบ้านพากันมาขุดหาโบราณวัตถุเพื่อไปจำหน่าย จนหลักฐานต่าง ๆ ทางโบราณคดีถูกทำลายเสียหายเป็นจำนวนมาก

กรมศิลปากร จึงจัดทำโครงการเพื่อหางบประมาณมาทำการสำรวจ ศึกษา และเก็บข้อมูลทางวิชาการไว้ และในปี พ.ศ. 2535 หน่วยศิลปากรที่ 6 พิมาย กองโบราณคดีซึ่งรับผิดชอบพื้นที่เขตอีสานล่างในขณะนั้น ปัจจุบันอยู่ในความดูแลของสำนักงานโบราณคดีและพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติที่ 8 อุบลราชธานี ซึ่งได้ทำการสำรวจขุดค้นทางโบราณคดีและศึกษาหลักฐานต่าง ๆ พร้อมกับจัดตั้งเป็นพิพิธภัณฑสถานประจำแหล่งโบราณคดี

การเก็บหลักฐานและข้อมูลวิชาการตามแนวทางโบราณคดีวิทยา ในแหล่งโบราณคดีบ้านก้านเหลือง

กรมศิลปากร ได้วางแนวทางการอนุรักษ์แหล่งโบราณคดีบ้านก้านเหลืองไว้โดยการสำรวจหลักฐานที่พบบนผิวดินและเก็บข้อมูลวิชาการ เพื่อศึกษาวิเคราะห์ทางโบราณคดีจึงต้องขุดค้นหาหลักฐานที่อยู่ในชั้นดินที่ลึกลงไปกว่าชั้นดินปัจจุบัน โดยได้เลือกบริเวณที่ไม่ถูกรบกวนเป็นหลุมขุดค้นทางโบราณคดีขึ้น 2 หลุม ขุดลงไปทีละชั้นจนกระทั่งถึงชั้นดินที่ปราศจากการกระทำของมนุษย์

ความสำคัญของแหล่งโบราณคดรบ้านก้านเหลือง

ผลของการขุดค้นศึกษาและวิเคราะห์หลักฐานต่าง ๆ สรุปได้ว่าบริเวณบ้านก้านเหลืองในอดีตมีคนเข้ามาใช้พื้นที่นี้ตั้งแต่เมื่อ 1500-2500 ปีมาแล้ว เป็นคนในยุคสมัยก่อนประวัติศาสตร์ตอนปลายต่อกับระยะเริ่มต้นประวัติศาสตร์

หลักฐานที่พบในระดับลึกที่สุด จัดให้อยู่ในสมัยของคนก่อนประวัติศาสตร์ตอนปลาย (ยุคโลหะตอนปลาย) พบหลักฐานเครื่องมือเหล็ก ขี้แร่ที่เหลือจากการถลุง แกลบข้าว เศษภาชนะดินเผา เครื่องมือช่วยปั้นหม้อที่เรียกว่า หินดุ แท่งดินเผาไฟ เป็นต้น

หลักฐานที่สำคัญที่สุด คือ การค้นพบภาชนะบรรจุกระดูกขนาดใหญ่จำนวน 11 ใบ 7 แบบ โดยภาชนะในกลุ่มรูปทรงรีพบอยู่ในชั้นดินลึกที่สุด ต่อมาพัฒนาเปลี่ยนแปลงรูปทรงภาชนะเป็นทรงกลมแทน จึงได้พบรูปทรงกลมอยู่ในชั้นดินที่สูงกว่า ภาชนะทั้งสองทรงเป็นภาชนะที่มีฝาปิดเสมอ

แม้ในการขุดค้นภาชนะขนาดใหญ่ดังกล่าว จะไม่พบร่องรอบของชิ้นกระดูกอยู่ภายในเลยก็ตาม แต่ได้นำตัวอย่างดินที่พบในภาชนะนั้นไปให้นักวิทยาศาสตร์ของกรมศิลปากรวิเคราะห์องค์ประกอบทางเคมีของดิน พบว่าดินในภาชนะมีปริมาณของฟอสเฟตและแคลเซียมในปริมาณที่มากกว่าดินทั่วไป ทำให้เชื่อว่าน่าจะเกิดมาจากองค์ประกอบหลักทางเคมีของกระดูกที่อยู่ในรูปของฟอสเฟตและคาร์บอเนตของแคลเซียม ซึ่งถูกย่อยสลายไปหมดเนื่องจากความเป็นกรดของฝนซะในเวลานานหลายร้อยปี

ในภาคอีสานบริเวณลุ่มน้ำมูลและชี ได้ค้นพบภาชนะบรรจุกระดูกอยู่โดยทั่วไปด้วยเหมือนกัน ซึ่งส่วนใหญ่มีกระดูกหักรวมกันอยู่ภายในภาชนะดินเผา หรือที่เรียกกันว่าเป็นการฝังศพครั้งที่ 2 ภายหลังจากการทำศพครั้งแรกแล้วทิ้งระยะเวลาไปช่วงหนึ่ง จึงนำกระดูกมาใส่รวมกันในภาชนะมีเครื่องเซ่นศพฝังรวมกันไปด้วย ประเพณีการฝังศพครั้งที่ 2 ในภาชนะ พบว่ามีการแพร่กระจายเข้าไปดินแดนลาวที่เรียกว่าทุ่งไหหิน และในประเทศเวียดนามด้วย

แหล่งโบราณคดีบ้านก้านเหลืองจึงอาจแสดงหลักฐานการฝังศพครั้งที่ 2 ของคนในสังคมสมัยก่อนประวัติศาสตร์ตอนปลาย อันเป็นสังคมที่รู้จักการเพาะปลูก (ข้าว) รู้จักการถลุงโลหะ และทำเครื่องมือเครื่องใช้จากโลหะเหล็กและสำริด รู้จักการปั้นภาชนะดินเผา อายุของชุมชนนี้อยู่ระหว่าง 1500 – 2500 ปีมาแล้ว

หลักฐานที่พบจากชั้นดินระดับบน ๆ น่าจะมีอายุอยู่ในระยะเริ่มต้นสมัยประวัติศาสตร์ หรือเรียกว่าวัฒนธรรมทวารวดี โบราณวัตถุที่พบมีพวยกาดินเผา แวดินเผา เศษเหล็ก ขี้แร่ แท่งดินเผา ลูกปัดดินเผา กระพรวนสำริด และขวานเหล็ก เปรียบเทียบอายุสมัยของโบราณวัตถุเหล่านี้ กับหลักฐานที่พบในแถบอีสานโดยทั่วไปมีอายุราวพุทธศตวรรษที่ 11-16

แหล่งโบราณคดีที่มีการขุดค้นสมัยก่อนประวัติศาสตร์ในประเทศไทยมีอะไรบ้าง

แหล่งโบราณคดีของไทยที่เก่าแก่ที่สุดคือข้อใด *

แหล่งโบราณคดีในประเทศไทย มีอะไรบ้าง

แหล่งโบราณคดีที่มีการขุดค้นอย่างเป็นระบบเป็นครั้งแรกคือที่ใด