ตัวแปร ในงานวิจัยเชิงคุณภาพ

ตัวแปร หมายถึง คุณลักษณะหรือคุณสมบัติของเฉพาะของสิ่งที่ได้จากการสังเกต วัด สอบถามจากหน่วยที่ศึกษาที่มีค่าได้หลายค่าและเปลี่ยนแปลงได้ ซึ่งอาจเป็นสิ่งที่มีชีวิตหรือสิ่งที่ไม่มีชีวิตก็ได้ เช่น อายุ เพศ ระดับการศึกษา อาชีพ ตำแหน่งงาน เป็นต้น

เมื่อหน่วยศึกษาแตกต่างกัน ข้อมูลที่ได้ก็แตกต่างกันออกไป  เช่น ตัวแปร คือ อายุ ข้อมูลที่ได้จากหน่วยที่ศึกษาอาจมีอายุเป็น 18, 20, 30 เป็นต้น หรือ ตัวแปรคือระดับการศึกษา ข้อมูลที่ได้จากหน่วยศึกษาอาจเป็นระดับมัธยมศึกษา  ปริญญาตรี  ปริญญาโท เป็นต้น หากหน่วยที่ได้ศึกษาใดก็ตามให้ข้อมูลเหมือนกันหมดหรืออย่างเดียวจะไม่เรียกหน่วยศึกษานั้นว่าตัวแปร เช่น ความเร็วของเครื่องคอมพิวเตอร์ในหน่วยงานเท่ากันหมด ความเร็วของเครื่องคอมพิวเตอร์ก็ไม่จัดว่าเป็นตัวแปร เป็นต้น  สำหรับตัวแปรทางด้านรัฐประศาสนศาสตร์ ส่วนใหญ่จะเป็นเรื่องความคิดเห็น  ความพึงพอใจ  การมีส่วนร่วม เป็นต้น

ประเภทของตัวแปร

                โดยทั่วไปตัวแปรจะแบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่

1. ตัวแปรเชิงคุณภาพ (Qualitative Variable)

2. ตัวแปรเชิงปริมาณ (Quantitative Variable)

ตัวแปรเชิงปริมาณ คือตัวแปรที่ประกอบด้วยข้อมูลที่เป็นตัวเลข เกี่ยวข้องกับสิ่งที่เป็นรูปธรรมสามารถวัดข้อมูลสามารถแสดงออกมาในรูปสถิติได้ ใช้แทนขนาดหรือปริมาณ เช่น อายุ ประกอบด้วยอายุต่าง ๆ หน่วยเป็นปี เป็นต้น

ตัวแปรเชิงคุณภาพ หรืออาจเรียกว่าตัวแปรเชิงกลุ่ม คือ ตัวแปรที่ประกอบด้วยข้อมูลที่ไม่สามารถวัดออกมาเป็นตัวเลขได้ เช่น เพศ อายุ รายได้ เชื้อชาติ ความคิดเห็น เจตคติ ความคิดเห็น การมีส่วนร่วม ความเป็นผู้นำ ทัศนคติ ตัวอย่าง เพศ จะประกอบด้วยเพศต่าง ๆ ไม่มีหน่วยวัด แต่สามารถแทนค่าเป็นตัวเลขได้โดยไม่สามารถนำมาคำนวณแทนได้ เช่น เพศชายให้แทนค่าเป็นหมายเลข 1 เพศหญิงให้แทนค่าเป็นหมายเลข 2 เป็นต้น เกี่ยวข้องกับสิ่งที่เป็นนามธรรม

ลักษณะและชนิดของตัวแปร

          ในการวิจัยผู้วิจัยจำเป็นต้องจำแนกตัวแปรตามการวิเคราะห์ว่าตัวแปรทั้งหมดกี่ตัว มีอะไรบ้าง และเป็นตัวแปรชนิดใดบ้าง ซึ่งสามารถจำแนกตัวแปรได้ ดังนี้

          1. ตัวแปรต้นหรือ ตัวแปรอิสระ (Independent Variable) คือตัวแปรที่เกิดขึ้นก่อนหรือเป็นตัวแปรที่เป็นเหตุ ทำให้เกิดผลตามมา

          2. ตัวแปรตาม (Dependent Variable) คือตัวแปรที่เกิดขึ้นเนื่องจากตัวแปรต้น หรือเป็นตัวแปรผล อันเกิดจากเหตุ

                ตัวอย่างของตัวแปรอิสระกับตัวแปรตาม  เช่น การศึกษาเปรียบเทียบพฤติกรรมเชิงจริยธรรมของผู้นำท้องถิ่น

                ตัวแปรอิสระ ประกอบด้วย

                                 1) เพศ มี 1 เพศ   คือ  เพศชาย     เพศหญิง

                                 2) ตำแหน่ง มี 3 ตำแหน่ง  คือ  นายก อบต.  ประธานสภา อบต.   ส.อบต.

                ตัวแปรตาม ประกอบด้วย

                                 1)    พฤติกรรมด้านการเสียสละ

                                 2)   พฤติกรรมด้านการมีวินัย

                                 3)   พฤติกรรมด้านความขยันหมั่นเพียร

  4)   พฤติกรรมด้านความซื่อสัตย์

                                 5)   พฤติกรรมด้านความมีน้ำใจนักกีฬา

                                 6)    พฤติกรรมด้านการให้ความร่วมมือ

                                 7)   พฤติกรรมด้านการรู้จักช่วยตนเอง

               ตัวอย่างการวิจัยเรื่อง การเปรียบเทียบการมีวินัยแห่งตนและผลสัมฤทธิ์ทางการอบรมผู้นำ ของ ส.อบต.ตำบลสะเดียง อำเภอเมือง จังหวัดเพชรบูรณ์ ระหว่างวิธีการอบรมแบบกระบวนการกลุ่มสัมพันธ์กับการอบรมแบบบรรยาย

ตัวแปรต้น คือ วิธีการอบรม ซึ่งมี 1 วิธี คือ

1)    วิธีอบรมแบบกระบวนการกลุ่มสัมพันธ์

2)   วิธีอบรมแบบบรรยาย

ตัวแปรตาม คือ

1)    ผลสัมฤทธิ์ทางการอบรมผู้นำ

2)   ความมีวินัยแห่งตน

          3. ตัวแปรควบคุม (Control Variable) เป็นตัวแปร คือ  ตัวแปรที่เราต้องจัดให้เหมือนกันทั้งหมดในชุดทดลอง

          4. ตัวแปรแทรกซ้อนหรือเรียกว่าตัวแปรเกิน (Extraneous Variable) เป็นตัวแปรที่ไม่ต้องการศึกษาของงานวิจัยเรื่อง หนึ่ง ๆ ในขณะนั้น  มีลักษณะเหมือนตัวแปรอิสระ ตัวแปรแทรกซ้อนนี้จะส่งผลมารบกวนตัวแปรอิสระที่ศึกษา ทำให้ผลการวัดค่าตัวแปรคลาดเคลื่อนไปได้ ตัวแปรชนิดนี้จึงต้องทำการควบคุมให้เกิดขึ้นน้อยที่สุด ตัวแปรชนิดนี้ผู้วิจัยคาดการณ์ได้ว่าจะมีอะไรบ้าง จึงสามารถทำการควบคุมได้ล่วงหน้า ตัวอย่างเช่น ในการทดลองการอบรมที่กล่าวมาแล้ว เพื่อจะศึกษาว่า ผู้นำจะมีผลสัมฤทธิ์ทางการอบรมแตกต่างกันหรือไม่ สิ่งที่เป็นตัวแปรแทรกซ้อนจะได้แก่ วิทยากร ถ้าใช้วิทยากรคนละคนอาจจะมีผลทำให้ผลสัมฤทธิ์ทางการอบรมของผู้นำต่างกันได้ ดังนั้นจึงต้องควบคุมโดยใช้วิทยากรคนเดียวกัน นอกจากนั้น พื้นฐานของผู้เข้าอบรม  ทัศนคติและความสนใจของผู้เข้าอบรมที่มีต่อวิธีการอบรมกระบวนการวิชาที่ใช้อบรม เพศของผู้เข้าอบรม  เป็นต้น   สิ่งเหล่านี้เป็นตัวแปรแทรกซ้อน  ผู้วิจัยต้องทำการควบคุมตัวแปรเหล่านี้ให้เกิดมีขึ้นน้อยที่สุด  เพื่อให้ตัวแปรตามที่วัด เกิดจากการกระทำของตัวแปรอิสระแต่เพียงอย่างเดียว ผลการวิจัยจึงจะถูกต้องมากที่สุด

ตัวอย่างเรื่อง ตัวแปร

ตัวอย่างที่ 1  เด็กชายบอยต้องการศึกษาว่าดินต่างชนิดกันมีผลต่อความสูงของต้นพืชหรือไม่

               ทำการทดลองโดยปลูกต้นถั่วเขียว ลงในกระถางที่มีขนาดเท่าๆกัน โดยกระถางแต่ละใบใส่ดิน 3 ชนิด คือ     ดินเหนียว ดินร่วน ดินทราย          รดน้ำปกติ ทำการทดลองเป็นเวลาสามสัปดาห์

          ตัวแปรต้น คือ ชนิดของดินที่เราใช้ปลูกต้นถั่วเขียวนั่นเอง (เปลี่ยนชนิดของดิน เพื่อดูความสูงของต้นถั่วเขียวว่าเหมือนกันหรือไม่)

ตัวแปรตาม คือ ความสูงของต้นถั่วเขียว (เป็นผลของการทดลอง เป็นสิ่งที่เราต้องเก็บค่า)

ตัวแปรควบคุม คือ พันธุ์ของถั่วเขียวที่ปลูก, ปริมาณน้ำที่รด, ปริมาณแสง, ขนาดกระถาง เป็นต้น (เป็นสิ่งที่เราต้องทำให้เหมือนกัน เป็นสิ่งที่เราต้องควบคุม เพราะส่งผลต่อการทดลอง สมมติว่าถ้ากระถางหนึ่งรดน้ำ อีกกระถางหนึ่งไม่ได้รด ก็อาจทำให้ความสูงของต้นถั่วเขียวแตกต่างกันก็ได้ )

ตัวอย่างที่ 2  การสร้างแบบฝึกทักษะการอ่านคำที่ใช้อักษร  ร  ล  ว  ควบกล้ำ  สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่  6

ตัวแปรต้น คือ แบบฝึกทักษะการอ่านคำที่ใช้อักษร  ร  ล  ว  ควบกล้ำ

ตัวแปรตาม คือ  ความสามารถในการอ่านคำที่ใช้อักษร  ร  ล  ว 

ตัวแปรควบคุม คือ พื้นฐานของนักเรียนประถมศึกษาปีที่  6

ตัวอย่างที่ 3  การสร้างความรับผิดชอบต่อสังคมของนักเรียนชั้นมัธยมปลาย โรงเรียนราชวินิต ในการใช้เครื่องคอมพิวเตอร์ที่หน้าศูนย์ปฏิบัติการคอมพิวเตอร์โดยใช้สื่อป้ายนิเทศแบบอินโฟกราฟฟิก

           ตัวแปรต้น คือ สื่อป้ายนิเทศแบบอินโฟกราฟฟิก

ตัวแปรตาม คือ ความรับผิดชอบต่อสังคมของนักเรียนชั้นมัธยมปลาย โรงเรียนราชวินิต

ตัวแปรควบคุม คือ ทัศนคติความรู้สึกรับผิดชอบต่อสังคมของนักเรียน

ตัวอย่างที่ 4 ปัจจัยทางเศรษฐกิจที่ไม่ดีที่มีอิทธิพลต่อลักษณะของการประกอบอาชีพในสังคมของคนชนบท

           ตัวแปรต้น คือ ปัจจัยทางเศรษฐกิจที่ไม่ดี

ตัวแปรตาม คือ ลักษณะของการประกอบอาชีพในสังคมของคนชนบท

ตัวแปรควบคุม คือ เจตคติของคนที่อยู่ในสังคมชนบท

ตัวอย่างที่ 5 การสำรวจความคิดเห็นเรื่อง นักเรียนที่ผู้ปกครองรับราชการ และนักเรียนที่ผู้ปกครองประกอบอาชีพเกษตรกรรมมีพฤติกรรมความเป็นผู้นำแตกต่างกัน

          ตัวแปรต้น คือ นักเรียนที่ผู้ปกครองรับราชการ และนักเรียนที่ผู้ปกครองประกอบอาชีพเกษตรกรรม

ตัวแปรตาม คือ พฤติกรรมความเป็นผู้นำ

ตัวแปรควบคุม คือ ความคิดเห็นเกี่ยวกับเรื่องความมีผู้นำของนักเรียน, การปลูกฝังทัศนะคติของนักเรียนจากทางบ้าน

ตัวแปรในงานวิจัยคืออะไร

ตัวแปรเชิงคุณภาพ มีอะไรบ้าง

ตัวแปรการวิจัย มีกี่ประเภท

ตัวแปร 3 ประเภทมีอะไรบ้าง