ดนตรีมีประโยชน์และคุณค่าในการพัฒนาด้านใดบ้าง

ในปัจจุบันมีงานวิจัยจำนวนมากศึกษาถึงประโยชน์ของดนตรีต่อพัฒนาการของเด็กในด้านต่าง ๆ ส่วนใหญ่พบว่าการเลี้ยงลูกด้วยการให้ทำกิจกรรมทางดนตรีตั้งแต่ยังเล็ก อย่างการร้องเพลงหรือเล่นเครื่องดนตรี มีส่วนช่วยเสริมพัฒนาการและทักษะความสามารถด้านต่าง ๆ ของเด็กได้มาก 

ตามปกติแล้ว เด็กจะมีพัฒนาการด้านอารมณ์ สังคม และร่างกายไปตามลำดับ การส่งเสริมให้ลูกเติบโตและเรียนรู้อย่างสมวัยในแต่ละช่วงอายุ จึงมีผลต่อพัฒนาการและความสามารถของเด็ก และส่งผลมาจนถึงวัยผู้ใหญ่ได้ ซึ่งดนตรีนับเป็นอีกทางเลือกในการเสริมพัฒนาการเด็กที่พ่อแม่ยุคใหม่ให้ความสนใจอยู่ไม่น้อย

นอกจากดนตรีจะช่วยให้เด็กเพลิดเพลินแล้ว การที่เด็กได้ทำกิจกรรมทางดนตรีชื่นชอบ สนใจ หรือมีความถนัดอาจส่งผลดีต่อพัฒนาการทางด้านต่าง ๆ ต่อไปนี้

1. ความสามารถในการรับรู้และความสามารถทางภาษา

พ่อแม่ที่อยากให้ลูกมีพัฒนาการด้านการรับรู้สิ่งต่าง ๆ หรือทักษะทางภาษาและการสื่อสารที่รวดเร็ว ลองมองการเล่นดนตรีไว้เป็นทางเลือกได้เลย การใช้เวลากับการเล่นดนตรีสามารถช่วยเสริมความสามารถในการรับรู้ด้านภาษาและส่งผลไปถึงทักษะการอ่านที่ดี เนื่องจากเสียงดนตรีและคำพูดนั้นมีระบบการทำงานร่วมกัน 

การเล่นดนตรีบ่อย ๆ จึงช่วยฝึกการถอดเสียงและรูปแบบคำต่าง ๆ ให้ง่ายขึ้น ยิ่งเด็กใช้เวลากับดนตรีนานเท่าไหร่ก็ยิ่งทำให้สมองส่วนภาษาศาสตร์พัฒนาไปด้วย โดยจะสามารถจำคำศัพท์และมีการรับรู้ด้านการอ่านที่ดี

2. ทักษะคณิตศาสตร์

ทักษะการคิดคำนวณเป็นประโยชน์ดี ๆ ที่ได้มาจากการเล่นดนตรี งานวิจัยจากสหรัฐอเมริกาทดลองแบ่งเด็กชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ออกเป็น 2 กลุ่ม พบว่าเด็กกลุ่มที่มีประสบการณ์เล่นดนตรี 2 ปีขึ้นไป สามารถทำคะแนนทดสอบคณิตศาสตร์ขั้นพื้นฐานได้สูงกว่าเด็กกลุ่มที่ไม่เคยเล่นดนตรีมาก่อน 

นอกจากนี้ ในกลุ่มที่เคยเล่นดนตรีมาก่อน เด็กที่เล่นคีย์บอร์ดมีคะแนนการทดสอบสูงกว่าเด็กที่เล่นเปียโนและร้องเพลงมาก ดังนั้นหากลูกสนใจเล่นคีย์บอร์ดก็น่าสนับสนุนทีเดียว เพราะเป็นไปได้ว่าเขาจะมีทักษะการคิดคำนวณที่ยอดเยี่ยมตามมาด้วย

3. พัฒนาการทางสติปัญญา

ไม่มีพ่อแม่คนไหนไม่อยากเห็นลูกเติบโตเป็นเด็กฉลาด การเล่นดนตรีเป็นอีกทางที่ส่งเสริมพัฒนาการด้านนี้ได้ มหาวิทยาลัยโทรอนโตแห่งแคนาดาทดลองแบ่งเด็กออกเป็น 4 กลุ่ม โดย 2 กลุ่มแรกเรียนคีย์บอร์ดและร้องเพลง 5 วันต่อสัปดาห์ เป็นเวลา 7 เดือน 

ส่วน 2 กลุ่มหลังทำกิจกรรมอื่น ๆ ที่ไม่ใช่การเล่นดนตรี ปรากฏว่าทั้งกลุ่มที่เรียนดนตรีและไม่เรียนดนตรีมีไอคิวสูงขึ้นตามพัฒนาการ แต่ข้อแตกต่างคือ เด็กกลุ่มที่เรียนดนตรีมีไอคิวสูงขึ้นถึง 7 จุด ขณะที่อีกกลุ่มที่ไม่ได้เรียนดนตรีนั้นมีไอคิวเพิ่มขึ้น 4.3 จุด 

ทั้งนี้ยังพบว่าการเล่นเครื่องดนตรีประกอบจังหวะอย่างคีย์บอร์ด จะสร้างพัฒนาการทางสติปัญญาได้ดีกว่ามาก เมื่อเทียบกับการเล่นเปียโนหรือการร้องเพลง

4. การพัฒนาด้านร่างกาย และสุขภาพที่ดี

ไม่เพียงการพัฒนาทางสติปัญญาและจิตใจเท่านั้น ประโยชน์ของดนตรีที่สำคัญอีกอย่างหนึ่งคือ ช่วยเพิ่มทักษะการประสานงานของส่วนต่าง ๆ ในร่างกายได้ การทดสอบทางวิทยาศาสตร์พบว่า ในวัยก่อนเข้าเรียน การเล่นดนตรีมีประโยชน์พอ ๆ การเล่นพละด้วยซ้ำ 

นอกจากนี้งานวิจัยล่าสุดยังพบประโยชน์ของการร้องเพลงที่มีต่อระบบภูมิคุ้มกัน หัวใจ การหายใจและการทำงานของปอด ช่วยปรับท่าทางที่ดีขึ้นให้ร่างกาย ทำให้อารมณ์ดีขึ้น ลดความตึงเครียด เพิ่มความสุขสนุกสนาน ซึ่งแม้จะทดลองกับผู้ใหญ่แต่ประโยชน์เหล่านี้ก็น่าจะเกิดขึ้นกับเด็กได้เช่นกัน

5. การพัฒนาตนเองและทักษะด้านสังคม

แน่นอนว่าการเล่นดนตรีเป็นกิจกรรมที่มีประโยชน์ในด้านการพัฒนาตนเองและทักษะการเข้าสังคม ในด้านการพัฒนาตนเอง การเล่นดนตรีจะทำให้เด็กรู้สึกประสบความสำเร็จจากความมุ่งมั่นและอดทนที่เกิดจากการฝึกซ้อมจนทำได้ รวมถึงเป็นการสร้างวินัยให้ตัวเองไปในตัว เมื่อทำได้สำเร็จ จึงเกิดความนับถือและเชื่อมั่นในตัวเอง และยังส่งผลให้เติบโตเป็นคนที่กล้าแสดงออกอีกด้วย

ทักษะและการเรียนรู้ในการพัฒนาตนเองเหล่านี้ยังนำไปสู่พัฒนาการทางสังคม ความมั่นใจและเชื่อมั่นในตนเองจากการเล่นดนตรีส่งผลให้เด็กมีทักษะทางสังคมที่ดียิ่งขึ้น การเล่นดนตรีเป็นทีมหรือการเรียนรู้ร่วมกับเด็กคนอื่น ๆ ช่วยสร้างมิตรภาพและความรู้สึกในการเป็นส่วนหนึ่งของกลุ่ม ได้เรียนรู้การทำงานเป็นทีม ความมีระเบียบวินัยและความรับผิดชอบต่อส่วนรวมเพื่อไปสู่เป้าหมายร่วมกัน

ประโยชน์ของดนตรีต่อพัฒนาการของเด็กนั้นมีไม่น้อยเลย การส่งเสริมให้ลูกเล่นดนตรีตั้งแต่ยังเล็กนับเป็นอีกตัวช่วยของพ่อแม่ในการเพิ่มพัฒนาการหลาย ๆ ด้านของลูกได้อย่างยอดเยี่ยม นอกจากนี้ยังเป็นกิจกรรมที่ช่วยให้ลูกได้ผ่อนคลายจากเสียงดนตรีและพบปะเพื่อนใหม่ไปในตัว หากลูกของคุณมีความสนใจทางด้านดนตรีก็ถือเป็นเรื่องที่ดีและควรสนับสนุนมากเลยทีเดียว

การเล่นดนตรีนั้นมีคุณประโยชน์หลายอย่าง สำหรับใครที่กำลังมองหากิจกรรมยามว่างซึ่งสามารถเสริมสร้างทักษะทางร่ายกายและจิตใจหลายด้าน การเลือกดนตรีเข้ามาป็นสิ่งจรรโลงใจนั้นอาจทำให้วิถีชีวิตเดิม ๆ ของคุณเปลี่ยนไป ทั้งความสุขทางใจที่ได้รับ วินัยจากการฝึกฝนและพัฒนาการของสมอง เหล่านี้ล้วนเป็นผลลัพธ์ที่สามารถเห็นได้จริงไม่ว่าคุณจะอยู่ในช่วงวัยไหน ไม่มีคำว่าสายสำหรับการเริ่มเล่นเครื่องดนตรีซักชิ้นแน่นอน

1. การเล่นดนตรีช่วยให้ผ่อนคลาย

การฟังดนตรีสามารถสร้างความผ่อนคลาย เช่นเดียวกับการลงมีบรรเลงดนตรีด้วยตัวเอง ไม่ว่าจะเป็นจังหวะช้า จังหวะเร็ว หรือการเล่นบทเพลงแนวเศร้าโศก ทุกแนวทางล้วนเป็นการระบายสิ่งที่อาจอัดอั้นอยู่ในความคิดของคุณออกมา นี่คือการปลดปล่อยในทางหนึ่ง ทำให้ความตึงเครียดของคุณลดลง มีอารมณ์ที่ดีขึ้น มีแนวคิดในด้านบวกมากขึ้น

2. การเล่นดนตรีช่วยให้มีสมาธิ

ถ้าคุณพบว่าช่วงหลัง ๆ คุณมีอาการคล้ายกับสมาธิสั้น โฟกัสกับเรื่องใดเรื่องหนึ่งนาน ๆ ไม่ค่อยได้ ดนตรีเป็นอีกกิจกรรมที่ช่วยเสริมสร้างความสนใจและจดจ่อของทั้งสมองและร่างกายได้ดี ไม่ว่าคุณจะเล่นเครื่องดนตรีประเภทไหนก็แล้วแต่ คุณจะพบว่าคุณมีสมาธิและความสนใจอยู่กับสิ่งนั้นเป็นอย่างมาก เพราะในระหว่างนั้นคุณต้องเรียนรู้ทั้งบทเพลง ทั้งวิธีการบรรเลง และท่วงทำนองต่าง ๆ จนกว่าจะจบ

3. การเล่นดนตรีช่วยฝึกการตอบสนองของร่างกาย

การเล่นดนตรีหมือนเป็นแบบฝึกหัดสำหรับการทำงานสัมพันธ์ระหว่างสมองและร่างกายเป็นอย่างดี เพราะนอกจากที่คุณจะต้องจดจำ เรียนรู้วิธีการเล่นเครื่องดนตรีแล้ว คุณยังต้องปล่อยให้ร่างกายตอบสนองด้วยการบรรเลงไปตามบทเพลงนั้น ๆ อีกด้วย ดังนั้นการเล่นดนตรีจึงลดอาการเฉื่อยชา ตอบสนองช้าได้เป็นอย่างดี

แนะนำอ่าน : หมวดหมู่ดูหนัง/ฟังเพลง/หนังสือ

4. การเล่นดนตรีช่วยกล่อมเกลาจิตใจ

“ชนใดไม่มีดนตรีกาล ในสันดานเป็นคนชอบกลนัก” บทกวีนี้คือความจริงที่ยังคงใช้ได้ทุกยุคทุกสมัย นั่นเพราะดนตรีสามารถสะท้อนได้ถึงวัฒนธรรม จิตใจ และอารมณ์ ทุกความสุนทรีย์ที่สามารถสื่อออกมาโดยผ่านท่วงทำนอง สะท้อนเอาตัวตนของผู้บรรเลงออกมา อีกทั้งยังช่วยจัดการระบบความคิดในสมอง ทำให้คุณใจเย็นลงได้ ปรับลำดับความคิดและบุคลิกภาพได้อีกด้วย

5. การเล่นดนตรีช่วยพัฒนาความจำ

ข้อนี้เป็นผลลัพธ์ที่เห็นได้ชัดเจน ไม่ว่าคุณจะเล่นดนตรีโดยมีกระดาษโน้ตหรือไม่มีก็แล้วแต่ ทุกขั้นตอนล้วนต้องดึงความจำออกมาจากสมอง ตั้งแต่วิธีการเล่นเครื่องดนตรี การใช้เทคนิคต่าง ๆ แม้กระทั่งการอ่านตัวโน้ตก็ต้องใช้ความจำ หรือบางคนอาจอาศัยจำตัวโน้ตของบทเพลงในใจ สิ่งเหล่านี้ล้วนพึ่งพาสมองทั้งสิ้น

6. การเล่นดนตรีช่วยสร้างปฏิสัมพันธ์ที่ดี

ไม่ว่าคุณจะมีเชื้อชาติ ภาษา หรือศาสนาใด ดนตรีคือสื่อกลางแห่งการสื่อสารที่ไร้ซึ่งกำแพงใด ๆ เป็นสิ่งที่มนุษย์ทุกคนสามารถเข้าใจได้ รับรู้ได้ถึงคลื่นอารมณ์อันสื่อผ่านบทเพลงนั้น ๆ โดยที่ไม่จำเป็นต้องมีเนื้อร้องเสียด้วยซ้ำ ดนตรีสามารถเป็นสื่อกลางในการสร้างความสุขรอบ ๆ ตัวคุณได้ สร้างเพื่อนใหม่ได้ ถ้าเปรียบเทียบกับอาหาร ก็เปรียบเสมือนเป็นอาหารชั้นดีต่อจิตวิญญาณ สามารถทำให้คนที่ต่างกันมาร่วมซาบซึ้งในสิ่งเดียวกัน ณ ช่วงเวลาเดียวกันได้ แบ่งปันความทรงจำที่ดีให้แก่กันได้อย่างน่าทึ่ง

7. การเล่นดนตรีช่วยสร้างเป้าหมายในชีวิต

เมื่อเรามีอายุมากขึ้น พบอะไรหลายอย่างในชีวิตมากขึ้น แน่นอนว่าอาจเกิดความรู้สึกหมดไฟ ซึ่งความรู้สึกนี้ไม่ว่าใครก็เป็นกันได้ทั้งนั้น ไม่ต้องอายไป ลองหาสิ่งที่ตัวเองชอบจริง ๆ อีกครั้ง คุณอาจได้พลังในการใช้ชีวิตกลับมา การเล่นดนตรีคือสิ่งที่สะท้อนให้เห็นถึงคุณค่าของความเป็นมนุษย์ เป็นความภาคภูมิใจที่เราเท่านั้นจึงจะสามารถสร้างสรรค์สิ่งสวยงามเช่นนี้ได้ ทั้งในแง่ของจิตใจและร่างกาย

เรียบเรียงโดย : กองบรรณาธิการ
แหล่งที่มา : www.effectivemusicteaching.com, www.takelessons.com
ภาพประกอบจาก : www.freepik.com

ดนตรีพัฒนาด้านใดบ้าง

ดนตรีมีคุณค่าในด้านใด

ดนตรีช่วยพัฒนาทางด้านสังคมอย่างไร

ดนตรีมีประโยชน์กับเราอย่างไร