การจัดเก็บภาษีอากรในสมัยกรุงศรีอยุธยา (พ.ศ. 1893 - พ.ศ. 2310) Show ในสมัยกรุงศรีอยุธยาได้มีการจารึกในประวัติศาสตร์ว่า เป็นยุคที่มีการจัดเก็บภาษีอากรรุ่งเรืองมาก การก่อตั้งกรุงศรีอยุธยาเริ่มขึ้นในปี พ.ศ. 1893 ตั้งแต่สมัยพระเจ้าอู่ทอง ได้สร้างพระนครขึ้นที่ริมหนองโสน แล้วทำการราชาภิเษกทรงพระนามว่า สมเด็จพระรามาธิบดี ขนานนามราชธานีว่า กรุงเทพทวาราวดีศรีอยุธยา ในช่วงตลอดอายุกรุงศรีอยุธยา เป็นเวลา 417 ปี บ้านเมืองมีทั้งความเจริญและความเสื่อม ในสมัยที่บ้านเมืองเจริญรุ่งเรืองมาก คือ สมัยสมเด็จพระรามาธิบดี สมเด็จพระนเรศวรมหาราช สมเด็จพระนารายณ์มหาราช และสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ แต่ในบางรัชสมัยพระมหาธรรมราชาและพระเพทราชา การจัดเก็บภาษีอากรในสมัยกรุงศรีอยุธยา หรือที่เรียกกันในสมัยนั้นว่า ส่วยสาอากร ได้มีการแบ่งการจัดเก็บออกเป็น 4 ประเภท คือ จังกอบ อากร ส่วย และฤชา โดยมีรายละเอียดดังนี้ 1. จังกอบ หรือ จำกอบ เป็นภาษีที่เรียกเก็บจากการชักส่วนสินค้า ที่นำเข้ามาจำหน่ายตามที่ได้อธิบายข้างต้น 2. อากร หมายถึง ส่วนที่เก็บจากผลประโยชน์ที่ราษฎรทำมาหาได้ในการประกอบการต่างๆเช่น ทำนา ทำไร่ ทำสวน ฯลฯ หรือการได้รับสิทธิจากรัฐบาลไปกระทำการ เช่น ต้มกลั่นสุรา เก็บของในป่า จับปลาในน้ำ ฯลฯ เช่น อากรค่านา อากรสวน อากรสุรา อากรค่าน้ำ เป็นต้น การเก็บอากรอาจจัดเก็บเป็นตัวเงินหรือเป็นสิ่งของ ถือเป็นภาษีที่จัดเก็บตามหลักผลประโยชน์ที่ได้รับจากรัฐไม่ทางตรงก็ทางอ้อม 3. ส่วย ความหมายของส่วย สมเด็จฯกรมพระยาดำรงราชานุภาพได้ทรงสันนิษฐานว่า คำว่า ส่วย - สิ่งของที่รัฐบาลเรียกร้องเอาจากเมืองที่อยู่ภายใต้ปกครอง หรืออยู่ในความคุ้มครองเป็นค่าตอบแทนการปกครองหรือคุ้มครอง ส่วยตามความหมายนี้จึงมีลักษณะเป็นเครื่องราชบรรณาการ - เงินช่วยราชการตามที่กำหนดเรียกเก็บจากราษฎรชายที่มิได้รับราชการทหารเป็นรายบุคคล เนื่องจากสังคมไทยแต่ดั้งเดิม มีระบบเกณฑ์แรงงานจากราษฎร โดยรัฐไม่ต้องจ่ายค่าจ้าง แต่จะให้ความคุ้มครองทางกฎหมายเป็นการตอบแทน ทั้งนี้เดิมราษฎรที่ถูกเกณฑ์แรงงาน จะมาประจำการเป็นเวลาปีละ 6 เดือน โดยผู้ที่ไม่มารับราชการเมื่อถึงเวรของตน จะต้องเสียส่วยเรียกว่า ส่วยแทนแรง เพื่อที่ราชการจะได้จ้างคนมาทำงานแทน ส่วยแทนแรง เพื่อที่ราชการจะได้จ้างคนมาทำงานแทน ส่วยแทนแรงนี้ได้ถูกเปลี่ยนชื่อเป็นเงินรัชชูปการในระยะต่อมา ( รัชกาลที่ 6 ) - เงินที่ทางราชการกำหนดให้ราษฎรร่วมรับภาระในการกระทำบางอย่าง เช่น เกณฑ์ให้ช่วยสร้างป้อมปราการ เป็นต้น - ทรัพย์มรดกของผู้มรณภาพซึ่งต้องถูกริบเป็นของหลวง อันเนื่องจากเกินกำลังของทายาทที่จะเอาไว้ใช้สอย เป็นต้น 4. ฤชา คือค่าธรรมเนียมที่ทางราชการเรียกเก็บจากราษฎรซึ่งได้รับประโยชน์จากรัฐเป็นการเฉพาะตัว เช่น ผู้ใดจะขอโฉนดตราสาร เพื่อมิให้ผู้อื่นบุกรุกแย่งชิงที่เรือกสวนไร่นา จักต้องเสียฤชาแก่รัฐ เป็นต้น ฤชาที่สำคัญได้แก่ ค่าธรรมเนียม และค่าปรับทางการศาล เมื่อพิจารณาตามลักษณะการจัดเก็บภาษีอากรข้างต้น จะเห็นว่ามีการจัดเก็บภาษีทั้งในรูปของการบังคับจัดเก็บจะได้รับประโยชน์ในทางอ้อม คือ กรณีจังกอบและส่วย ส่วนอีกกรณีหนึ่งคือในรูป ที่ผู้ถูกจัดเก็บจะได้รับผลประโยชน์จากรัฐโดยตรง คือ อากรและฤชา ในขณะเดียวกัน เมื่อมีการศึกษาค้นคว้าถึงวิวัฒนาการในด้านการบริหารงานจัดเก็บในสมัยกรุงศรีอยุธยา จะพบว่าในรัชสมัยของสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ เป็นช่วงเวลาที่มีการปฏิรูประบบการปกครองแผ่นดินครั้งใหญ่ ทั้งในด้านการวางระเบียบทางการคลัง การส่วยสาอากร ฯลฯ โดยพระองค์ได้ทรงแบ่งการบริหารการปกครองออกเป็น 4 ส่วน เรียกว่า จตุสดมภ์ โดยแต่ละส่วนมีหน้าที่ดังนี้
ที่มา :: หนังสือที่ระลึกในการเปิดอาคารกรมสรรพากร 2 กันยายน 2540 �Ѳ�ҡ�÷ҧ���ɰ�Ԩ�ͧ�� ���ҵ����վѲ�ҡ�ä�����ԭ㹴�ҹ���ɰ�Ԩ� �ѧ���������ͧ��û���ͧ� ��Ż�Ѳ�������դ�������ѹ��Ѻ�Ѱ������ҹ�����§� ����Ѱ�������������� ��Ыա�š���ѹ���������Դ��ü����ҹ���¸�����ҧ�����ѹ���͡�ѡɳ�� ��觶���繤����Ҥ����㨢ͧ���� �����ͧ���¸����˭������Է�Ծŵ�����¸����¤�͠���¸������ѹ�͡�Ѻ���¸������ѹ�� ����繼�������¸������վѲ�ҡ�ä�����ԭ������ �ҧ�ѧ����Ż�Ѳ������ ��ҹ������ͧ��û���ͧ������ɰ�Ԩ ��ʹ�ѹ����ǹҹ �ѹ�觼ŵ�ͤ�����ԭ�͡����ҧ�����Դ �ٻẺ ��ô��Թ���Ե�����ՠ ��Ф�������ѹ�������ҧ���������е���� �Ѳ�ҡ�ô�ҹ���ɰ�Ԩ�ͧ� �� 1.1� ���ɰ�Ԩ��������⢷������������������������������������������������������������������������ �ա�õԴ��͡�ä�ҡѺ ��ҹ�Ҡ��ͭ ����Թ��� ��ǹ��ä�ҷҧ����������չ ����� ����� ���ҵ�� ��Ъ�Ҡ �Թ������͡���� ��Ե�Ţͧ��� ����ͧ�� ����ͧ�ѧ��š �繵鹠������⢷�����Թ����ǧ �����͡�ҧ 㹡���š����¹���͢���Թ��ҵ�ҧ� 1.2�
���ɰ�Ԩ�����¡�ا�����ظ���� � ���ͷ�˹�ҷ���繵�ǡ�ҧ㹡�ë��͢���Թ��Ҡ ������ä�� �ͧ��ا�����ظ�� ���к��١�Ҵ�ҡ��鹠� ��ä�ҡѺ��ҧ����� �ͧ��ا�����ظ����ԭ������ͧ����ش ��������稾����Ҩѡþ�ô���� ���稾���͡ҷ�ö� ��С�ä�ҡѺ��ҧ����Ȣͧ��ا�����ظ��������ŧ� ��������稾��ྷ�Ҫ� ���й�º�� �ͧ���ӷ������ͧ��à���������� �Ф���ҡѺ �ҵԵ��ѹ�� � ���Դ�����Ѵ��������ҧ��ا�����ظ�ҡѺ������� �������������� ��������������� � ������蹴Թ�ͧ��ا�����ظ���� �����ͧ��ا�����ظ�����繻������˭� � 3 ������ ��͠�� � ����纵���������ҧ�ͧ�ҡ���� ���¡��� � ���� �����ԡ��ͧ����� 1.3� ���ɰ�Ԩ�����¡�ا�ѵ���Թ��� � ʵҧ�젷ç��Ҿ���Ҫ�ѭ�ѵԸ��ѵ� �.�. 2445� ����Ҫ�ѭ�ѵ��ҵðҹ�ͧ�� �.�. 2451� ������Թ�ҷ�ԧ����Թ��젠���� �Ѵ��駸�Ҥ���¾ҳԪ�� �����Ѫ��ŷ�� 6��Ѵ��駸�Ҥ�� ����Թ��� ����������������Ըա���ˡó��ˡó�����á ��͠ �ˡó��Ѵ�ѹ������ӡѴ�Թ�頠�ѧ��Ѵ��ɳ��š� �Ѫ��ŷ�� 5 �ѧ�ç�Ѵ�к����� �¨Ѵ��� ����ɮҡþԾѲ�� ���ͷ�˹�ҷ�������ՠ �ͧ�蹴Թ ��������Ш����Թ��������Ҫ��� ᷹������Ѵ��»� �ѧ���� �����¡�ҹ���
��Ф�ѧ������ѵԠ ����������ՠ ����ШѴ��Ш�����ҡ��鹠 ����ô�������Ѵ�ӧ�����ҳ�蹴Թ�繤����á㹻� �.�.2439 �͡�ҡ��鹠��� �ѧ��Ѻ��ا �ç���ҧ��鹰ҹ�����ͧ�Ѻ ��â��µ�Ƿҧ���ɰ�Ԩ� �� �Ѵ��� �ش��ͧ� ��駡����ɳ��젠���ҧ�ҧö俠����������������������������������� � �١�Ѵ��ҹ��������ѡ��� Ẻ �ѷ�Ԥ����ǹ�ʵ� �Ѱ��ŵ�������¨���� �.�Ժ��ʧ����� ���ѹ�����º�����ɰ�ԨẺ���ժҵԹ�������� �ªѡ�ǹ��������ѹ�һ�Сͺ ��ä�� ����ص��ˡ����ҡ��鹠�ա�õ���Ѱ����ˡԨ� �� �ç�ҹ���ٺ�� �ç���蹹���ѹ� �ŵ�駡�з�ǧ�������������� �ص��ˡ���� ����� �.�.2485����� ��ѧʧ�����š���駷�� 2 �Ѱ������������þҳԪ���ҡ��� �ա�èѴ��ç�����ҳ���͡��ŧ�ع��оѲ�Ҡ �ç���ҧ��鹰ҹ �� ������� �ҧ��ǧ ��� ͧ���������ҧ����Ƞ��ͧ�����˻�ЪҪҵ� ��Ҥ���š ��������Է�Ծŵ�͡�èѴ�ٻẺ���������� ��þѲ�� �������Դ�ǤԴ㹡�þѲ�����ɰ�Ԩ��������§�Ѻ���������� ��л�����¡���������Ѵ��Ἱ�Ѳ�һ���Ȣ���繤����á����������� 㹾.�. 2504 ��д��Թ����Ҩ���з�駻Ѩ�غѹ (Ἱ��Ѻ��� 1 �.�. 2501-2509��������� �Ѳ�����ɰ�Ԩ��觪ҵ� ���������� 6 �ՠ��ǹἹ��Ѻ��� 2����������� �.�. 2510-2514 ���� ��Ѻ��� 3 �.�.2515-2519 ���Ѻ��� 4� �.�.2520-2524� ��Ѻ��� 5 �.�.2525-2529���Ѻ��� 6 �.�.2530-2534 ��Ѻ��� 7 �.�. 2535-2539 ������� ��Ѻ��� 8 �.�. 2540-2544���Щ�Ѻ��� 9� �.�. 2545-2549� �������ҾѲ�����ɰ�Ԩ����ѧ����觪ҵ� ����������Ἱ�� 5 ��)� ��ʹ�������� ����ա�þѲ�����ɰ�Ԩ仵��Ἱ� ����������ա������¹�ŧ�����´�ҹ� ��ҹ�ç���ҧ��ü�Ե ���¡�ü�Ե�Ҥ�ص��ˡ��� ��С�ú�ԡ���ҡ��鹠 ������Ե�ŷҧ����ɵ� ������դ����Ӥѭ������ Ŵ�����Ӥѭŧ� ��ҹ�ç���ҧ��ä�������ҧ����Ƞ ���Թ��Ҡ������ ���͡�ҡ��� �Թ��ҡ���ɵà�� ����⾴� �� �ѹ�������ѧ� �Թ����ص��ˡ���� �蹠 ��觷͠ ����á�л�ͧ� �ѭ��ՠ �ա�ù��������ͧ�ѡ� ���������ԧ�ҡ��鹠 ����������ҹ���µ�ͧ ��觾ҵ�ҧ����� Ref : http://www.kr.ac.th/ebook/sunthon/b5.htm 19/02/2008 เศรษฐกิจหลักของอยุธยาขึ้นอยู่กับข้อใดการเกษตรเป็นเศรษฐกิจหลักของอยุธยา อยุธยามีท าเลที่ตั้งบนที่ราบอันมีดินที่อุดม สมบูรณ์ที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ เพราะตั้งอยู่ในบริเวณที่ราบลุ่มแม่น้าเจ้าพระยา ซึ่งมีน้าตลอดปี แม้แต่หน้าแล้งก็ไม่ขาดน้า ในฤดูฝนมีน้ามากจนท่วมพื้นที่สองฝั่งน้าทั่วไป การทับถมของโคลนตม ทาให้มีปุ๋ยในชั้นหน้าดิน แม้ว่าพื้นดินจะมีทรายปนอยู่บ้างก็ ...
กรุงศรีอยุธยานำเข้าสินค้าใดจากจีนสินค้าที่ไทยนำไปขายยังประเทศจีนในระยะนั้น ได้แก่ อำพันทองไม้หอมต่าง ๆ เนื้อไม้กฤษณา หลอฮก (เครื่องยา) กระวาน กานพลู พริกไทย ไม้ต่าง ๆ เช่น ไม้แก่นดำ ไม้ฝาง ทองคำ เงิน พลอยต่าง ๆ ตะกั่ว งาช้าง นอระมาด หอระดาน หนังเสือลายต่าง ๆ ชะมด เครื่องเคลือบ เครื่องปั้นดินเผา ผ้าบางชนิด ฝ้าย น้ำตาล ข้าว ช้าง นกยูง นกแก้ว (5สี)
สินค้าที่กรุงศรีอยุธยานําเข้าจากต่างชาติ คือข้อใดสินค้าขาเข้าที่กรุงศรีอยุธยาต้องการมี 2 ประเภท คือ สินค้าที่เกี่ยวกับความมั่นคงปลอดภัยของอาณาจักร ได้แก่ พวกอาวุธปืนกระสุนดินดำ และสินค้าที่ทางรัฐบาลพิจารณาเห็นว่า จะทำกำไร ได้แก่ ผ้าไหม ผ้าแพร ผ้าลาย เครื่องถ้วยชาม และเครื่องกระเบื้อง ผู้ซื้อสินค้าเหล่านี้ คือ พระมหากษัตริย์ เจ้านาย และขุนนาง
ข้อใดเป็นสินค้าเข้าของอยุธยาสินค้าขาเข้าที่กรุงศรีอยุธยาต้องการมี 2 ประเภท คือ สินค้าที่เกี่ยวกับความมั่นคงปลอดภัยของอาณาจักร ได้แก่ พวกอาวุธปืนกระสุนดินดำ และสินค้าที่ทางรัฐบาลพิจารณาเห็นว่า จะทำกำไร ได้แก่ ผ้าไหม ผ้าแพร ผ้าลาย เครื่องถ้วยชาม และเครื่องกระเบื้อง ผู้ซื้อสินค้าเหล่านี้ คือ พระมหากษัตริย์ เจ้านาย และขุนนาง
|