ผิวหนังชั้นบนสุด เรียกว่าอะไร

ระบบผิวหนังของสิ่งมีชีวิต มีหน้าที่ในการห่อหุ้มร่างกาย เพื่อรักษาสมดุลน้ำ  อุณหภูมิในร่างกาย และป้องกันอันตรายจากสภาพแวดล้อมภายนอก  ซึ่งผิวหนังของสิ่งมีชีวิตแต่ละชนิด จะแตกต่างกันไปตามสภาพแวดล้อมที่อาศัยอยู่ครับ

ระบบผิวหนังนั้นยังรวมถึง ขน ผม เล็บ ต่อมไขมัน และ ต่อมเหงื่อที่อยู่ในผิวหนัง  ซึ่งอวัยวะต่างๆนี้ ล้วนมีหน้าที่ในการรักษาสมดุล และ ปกป้องร่างกายจากสภาพแวดล้อมที่ไม่เป็นมิตรครับ

เรื่องของผิวหนัง เป็นเรื่องที่มนุษย์อย่างเราให้ความสำคัญอย่างมาก เพราะเกี่ยวข้องกับหน้าตาและความสวยงาม  การเข้าใจธรรมชาติของระบบผิวหนัง จะช่วยให้เราเลือกผลิตภัณฑ์ดูแลผิวหนังอย่างถูกต้องครับ
 

การทำงานของระบบผิวหนัง (ฉบับเต็ม)

ระบบผิวหนังนั้น เป็นระบบแรกที่พัฒนาขึ้นในสิ่งมีชีวิตครับ หน้าที่หลักคือ “การห่อหุ้มร่างกาย” ของสิ่งมีชีวิต ให้แยกออกจากสิ่งแวดล้อมที่อยู่อย่างชัดเจน  ซึ่งในยุคที่เริ่มเกิดสิ่งมีชีวิตขึ้นบนโลก(คลิกที่นี่เพื่อเรียนรู้วิวัฒนาการ) ผิวหนังของสิ่งมีชีวิต เป็นเป็นเพียงเยื่อบางๆ เพื่อกั้นสิ่งแวดล้อมภายนอกกับภายในเซลล์เพียงเท่านั้น

ด้วยสภาพแวดล้อม และการใช้ชีวิตที่แตกต่างกัน จึงเกิดการพัฒนาอวัยวะต่างๆ จากเยื่อบางๆนี้  ให้เหมาะสมกับการใช้ชีวิต  ตัวอย่างเช่น เต่าพัฒนากระดองเพื่อการปกป้องตัวเอง หรือ หมีในขั้วโลกพัฒนาขนที่หนาฟู เพื่อให้ตัวเองอุ่น  กิ้งก่าบางสายพันธ์พัฒนาผิวหนังให้เปลี่ยนสีได้เพื่ออำพรางจากอันตราย หรือแม้กระทั่งนกพัฒนาขนที่เรียงตัวเพื่อให้ตัวเองนั้นบินได้  สิ่งเหล่านี้ล้วนเกิดจากการพัฒนาของระบบผิวหนังครับ

ผิวหนังของมนุษย์ นั้นเป็นผิวบาง  และมีขนเล็กน้อยเมื่อเทียบกับจำนวนขนของสัตว์อื่นๆ ไม่สามารถเปลี่ยนสีได้ แต่สามารถหดและคลายขนาดของรูขุมขนได้ตามสภาพแวดล้อม

ไม่เท่านั้นมนุษย์ยังมี “ความเข้มของสีผิว” แตกต่างกันตาม “ระดับความเข้มแสง” ในแต่ละพื้นที่ที่อาศัยอยู่  เพื่อใช้ป้องกัน DNA ที่จะได้รับอันตรายจากความเข้มแสงในระดับสูงด้วยครับ

หน้าที่ผิวหนังของมนุษย์เราจะแตกต่างจากสัตว์โดยทั่วไปบ้างในบางข้อ  แต่ยังคงหลักการคล้ายๆกัน  มาดูหน้าที่ผิวหนังของเรากันครับ

• ห่อหุ้มร่างกายจากสภาพแวดล้อม
• รักษาสมดุลอุณหภูมิ
• เป็นแหล่งเก็บพลังงานและเลือด
• ป้องกันการเสียดสีและกระแทกจากภายนอก
• ป้องกันรังสียูวีที่อาจจะทำให้เกิดมะเร็ง
• สร้างความสวยงามให้กับร่างกาย
• สังเคราะห์วิตามินดีจากแสง

ภาพจาก:http://www.headandneckcancerguide.org

ผิวหนังของมนุษย์เรานั้นประกอบด้วยสามชั้นใหญ่ๆครับคือ

• Epidermis (ชั้นหนังกำพร้า) เป็นผิวชั้นนอกสุดของผิวหนัง ส่วนมากประกอบด้วย เซลล์ที่ตายแล้ว ทำหน้าที่ในการเป็นเยื่อห่อหุ้มร่างกาย และ รองรับการเสียดสี ชั้นหนังกำพร้านี้ยังมีท่อต่างๆที่ต่อออกมาจากต่อมที่อยู่ในชั้นหนังแท้ด้วยครับ
• Dermis (ชั้นหนังแท้) เป็นชั้นกลางที่ถือว่าเป็นจุดหลักในการทำงานของผิวหนัง ประกอบด้วยเซลล์ประสาท เส้นประสาท เส้นเลือด ต่อมเหงื่อ ต่อมไขมัน และเซลล์ต่างๆอีกมากมาย
• Hypodermis (ชั้นใต้ผิวหนัง) ชั้นนี้ส่วนใหญ่เป็นไขมันครับ ทำหน้าที่ในการรับแรงกระแทก เป็นฉนวนกันอุณหภูมิที่เปลี่ยนแปลง และยึดเหนี่ยวระบบผิวหนังไว้กับร่างกาย

เดี๋ยวเราไปเจาะลึกการทำงานของแต่ละชั้นกันครับ

ภาพจาก:http://www.headandneckcancerguide.org

Epidermis (ชั้นหนังกำพร้า)

ชั้นบนสุดที่เรียกว่า Epidermis นี้เป็นชั้นทำหน้าที่หลักในการปกป้อง อวัยวะที่อยู่ด้านล่างครับ  ในชั้นหนังกำพร้านี้ “ไม่มีเซลล์ประสาท” และ “ไม่มีเส้นเลือดมาเลี้ยง” จึงไม่สามารถรับสัมผัสได้ พูดง่ายๆคือ ความเสียหายและอันตรายต่างๆที่เกิดในชั้นนี้เราจะไม่เจ็บนั่นเองครับ

Epidermis แบ่งเป็นชั้นย่อยๆอีก 5 ชั้น และ ยังมีเซลล์ต่างๆที่ทำงานร่วมกัน  ไล่เรียงจากล่างขึ้นบนดังนี้ครับ

1. Startum Basale ชั้นนี้เป็นชั้นล่างสุด ได้รับเลือดจากหนังแท้ด้านล่าง เรียงตัวเป็นชั้นๆบางๆ และเซลล์นั้นยังมีชีวิตครับ
2. Startum Spinosum ชั้นบนขึ้นมาอีกชั้นและยังเป็นเซลล์มีชีวิต ในชั้นนี้ยังมีเซลล์ที่สำคัญคือ Melanocyte ทำหน้าที่สร้างเม็ดสี ทำให้เกิดสีผิว และ Dendritic cell ทำหน้าที่ด้านภูมิคุ้มกันครับ
3. Startum Granulosum เป็นชั้นถัดขึ้นมา ในชั้นนี้เซลล์เริ่มตาย และ แบนลงครับ
4. Startum Lucidum เป็นชั้นที่มีเฉพาะในฝ่ามือและฝ่าเท้าครับ และ ทั้งหมดเป็นเซลล์ที่ตายแล้ว
5. Startum Corneum ชั้นบนสุดที่สัมผัสบรรยากาศภายนอก และแน่นอนทุกเซลล์นั้นไม่มีชีวิตครับ

 ภาพจาก:http://philschatz.com

Dermis (ชั้นหนังแท้)

Dermis หรือ ชั้นหนังแท้ เป็นชั้นที่รวบรวมการทำงานหลักของผิวหนังเลยก็ว่าได้ครับ ชั้นนี้ประกอบด้วย Collagen(คอลลาเจน) และ Elastin(เนื้อเยื่ออีลาสติน)เป็นหลักครับ  ภายในนั้นประกอบด้วยอวัยวะหลายอย่างรวมตัวกันอยู่ และ ทำหน้าอย่างสอดคล้องกัน  ไม่ใช่แต่เพียงเท่านั้น ผิวหนังชั้นนี้ยังทำหน้าที่ในการสร้าง ขน ผม และ เล็บ ไปดูกันครับว่าชั้นนี้ประกอบด้วยอะไรบ้าง

• Blood Vessel(เส้นเลือด) ทั้งเส้นเลือดแดง และ เส้นเลือดดำ ในผิวหนังนั้น เก็บเลือดประมาณ 5% ของปริมาณเลือดทั้งหมด สามารถหดตัวเพื่อส่งเลือดไปเลี้ยงร่างกายได้หากเกิดภาวะฉุกเฉิน ซึ่งควบคุมโดยระบบประสาทอัตโนมัติ(คลิกที่นี่เพื่อเรียนรู้ระบบประสาท)
• Nerve Ending(เส้นประสาท) ซึ่งที่ผิวหนังเรามีเส้นประสาทรับความรู้สึกมากมายต่างๆกัน เช่นรับอุณหภูมิ รับแรงกด หรือรับความเจ็บปวด ซึ่งเส้นประสาทเหล่านี้ทำงานจากตัวกระตุ้นที่แตกต่างกันครับ
• Sweat Gland(ต่อมเหงื่อ) ใช้ขับเหงื่อ เพื่อรักษาสมดุลน้ำและอุณหภูมิของร่างกาย
• Sebaceous Gland(ต่อมไขมัน) ทำหน้าที่ในการหลั่ง sebum ออกมาตามรูขุมขน เพื่อให้ความชุ่มชื้นแก่ผิวหนัง เพื่อการกันน้ำ และ ป้องกันแบคทีเรีย  ซึ่งต่อมไขมันนี้พบทุกส่วนยกเว้นฝ่ามือและฝ่าเท้าครับ

Hypodermis (ชั้นใต้ผิวหนัง)

Hypodermis (ชั้นใต้ผิวหนัง) ชั้นนี้ประกอบด้วย ไขมัน เป็นส่วนใหญ่ครับ ทำหน้าที่ในการ เก็บพลังงาน  เป็นฉนวนเพื่อป้องกันอุณหภูมิ และ ยึดผิวหนังให้อยู่กับอวัยวะอื่นๆครับ

เรานำความรู้เรื่องผิวหนังมาใช้อย่างไรบ้าง?

สร้างผลิตภัณฑ์ เพื่อดูแลผิว และ ผม โดยการสร้างสารที่เลียนแบบการทำงานของต่อมต่างๆในผิวหนัง

สร้างผลิตภัณฑ์เพื่อกำจัดกลิ่น ไม่พึงประสงค์จากต่อมเหงื่อ

ผลิตยา เพื่อรักษาโรคต่างๆที่เกี่ยวกับผิวหนัง

สร้างความสวยงามถาวร เช่นการสักลาย หรือ สักคิ้ว หมึกนั้นต้องสักเข้าไปถึงชั้นหนังแท้จึงจะถาวร เพราะหากถึงชั้นหนังกำพร้าจะมีการผลัดผิวตลอด

สร้างผลิตภัณฑ์ที่มีผลต่อสีผิว ทั้งกลุ่มคนที่อยากผิวเข้ม และคนที่อยากมีผิวขาวขึ้น โดยสร้างสารที่มีผลต่อ Melanocyte เป็นหลัก เพื่อหวังผลต่อการสร้างเม็ดสี

ส่วนใดที่อยู่ในชั้นหนังกำพร้า

ผิวหนังชั้นใด เป็นชั้นบนสุด

ชั้นนอกสุดของผิวหนังเรียกว่าอะไร

ผิวหนังกำพร้ามีอะไรบ้าง