คำประพันธ์ในข้อใดเป็นพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย

พระราชนิพนธ์ บทละครนอกในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย

ISBN: 9786164370456

ผู้แต่ง : พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย

ผู้แปล : -

สำนักพิมพ์ : ศรีปัญญา

ปีที่พิมพ์ : 2561

จำนวนหน้า : 612

ราคาพิเศษ ฿338.00 ราคาปรกติ ฿375.00

ซึ่งรายละเอียดในที่มาที่ไปของงานพระราชนิพนธ์ในเล่มนี้ปรากฎและมีคำอธิบายอยู่ในส่วน "ตำนานพระราชนิพนธ์บทละครนอก" ซึ่งนิพนธ์โดยสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ เอาไว้อย่างดีแล้ว

บทละครนอกพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยนี้ ได้มีการรวบรวมและนำมาจัดพิมพ์ในรูปของหนังสือสมัยใหม่ ครั้งแรกเมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๕ โดยมีการจัดพิมพ์เนื่องในงานทรงบำเพ็ญพระกุศลฉลองพระชนมายุครบ ๖๐ ทัศ ของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ โดยเรียงลำดับเรื่องตั้งแต่ ไชยเชษฐ์ สังข์ทอง ไกรทอง มณีพิชัย คาวี และสังข์ศิลป์ชัย เรียกชื่อหนังสือเล่มนั้นว่า "ประชุมบทละครนอก พระราชนิพนธ์รัชกาลที่ ๒"

โดยทางการแล้ว ยอมรับกันว่า พระราชนิพนธ์บทละครนอกเล่มนี้ได้จัดพิมพ์มาแล้ว ๘ ครั้ง โดยครั้งสุดท้ายคือการจัดพิมพ์โดยกรมศิลปากร ใน พ.ศ. ๒๕๓๐ กระนั้นในความเป็นจริงแล้วในการจัดพิมพ์นั้นมีการจัดพิมพ์โดยเอกชนทั่วไปอีกหลายครั้ง และมีการพิมพ์ซ้ำโดยไม่ได้แจ้งเอาไว้อีกหลายหนทำให้ข้อมูลเหล่านี้ยากที่จะหาจุดยุติลงมาได้อย่างชัดเจน

อีกทั้งในการจัดพิมพ์แต่ละครั้งนั้น ได้มีการเรียงลำดับเรื่องใหม่เป็นอีกหลายรูปแบบ หรือแม้แต่ในบางครั้ของการจัดพิมพ์อย่างเป็นทางการ อาทิ การจัดพิมพ์ในครั้งที่ ๒ และ ครั้งที่ ๕ นั้น ก็ไม่ได้จัดพิมพ์เรื่อง สังข์ทองเอาไว้ด้วย

ด้วยเหตุนี้ในการจัดพิมพ์ครั้งใหม่ โดยสำนักพิมพ์ศรีปัญญาในครั้งนี้ จึงขอใช้การนับการพิมพ์ใหม่ โดยกำหนดว่าเป็นการพิมพ์โดยสำนักพิมพ์ศรีปัญญาเป็นครั้งที่ ๑ ในพ.ศ. ๒๕๖๑ นี้ โดยในการจัดพิมพ์ได้เรียงลำดับเรื่อง เป็นเช่นเดียวกับการพิมพ์รวมเล่มในครั้งแรกดังที่กล่าวมาแล้ว

  • สารบัญ
  • การรีวิวสินค้า

สารบัญ

ตำนานพระราชนิพนธ์บทละครนอก
บทละครนอกไชยเชษฐ์

นิทานเรื่องไชยเชษฐ์
เรื่องต้นก่อนตอนที่ทรงพระราชนิพนธ์เป็นบทละคร
ตอนที่ ๑ นางสุวิญชาถูกขับไล่
ตอนที่ ๒ พระไชยเชษฐ์ตามนางสุวิญชา
ตอนที่ ๓ พระไชยเชษฐ์เข้าเฝ้าท้าวสิงหล
ตอนที่ ๔ อภิเษกพระไชยเชษฐ์

บทละครนอกสังข์ทอง

นิทานเรื่องสังข์ทอง
เรื่องต้นก่อนตอนที่ทรงพระราชนิพนธ์เป็นบทละคร
ตอนที่ ๑ พระสังข์หนีทางพันธุรัต
ตอนที่ ๒ ท้าวสามนต์ให้นางทั้งเจ็ดเลือกคู่
ตอนที่ ๓ พระสังข์ทองได้นางรจนา
ตอนที่ ๔ ท้าวสามนต์ให้ลูกเขยหาปลาหาเนื้อ
ตอนที่ ๕ พระสังข์ตีคลี
ตอนที่ ๖ ท้าวยศวิมลตามพระสังข์

บทละครนอกไกรทอง

นิทานเรื่องไกรทอง
เรื่องตอนต้นก่อนตอนที่ทรงพระราชนิพนธ์เป็นบทละคร
ตอนที่ ๑ นางวิมาลาตามไกรทองมาจากถ้ำ
ตอนที่ ๒ ไกรทองตามนางวิมาลากลับไปถ้ำ
ตำนานพระราชนิพนธ์เรื่องไกรทอง

บทละครนอกมณีพิชัย

นิทานเรื่องมณีพิชัย
เรื่องตอนต้นก่อนตอนที่ทรงพระราชนิพนธ์เป็นบทละคร
- บทละครนอกเรื่องมณีพิชัย
- ตอนพราหมณ์ยอพระกลิ่นของพระมณีพิชัยไปเป็นทาส
นิทานเรื่องมณีพิชัยตอนปลาย
ต่อเรื่องตอนทรงพระราชนิพนธ์เป็นบทละคร

บทละครนอกคาวี

นิทานเรื่องคาวี (เรียกอีกอย่างหนึ่งว่าเรื่องเสือโค)
เรื่องตอนต้นก่อนตอนที่ทรงพระราชนิพนธ์เป็นบทละคร
ตอนที่ ๑ ท้าวสันนุราชหานางผมหอม
ตอนที่ ๒ ท้าวสันนุราชชุบตัว
ตอนที่ ๒ นางคันธมาลีขึ้นเฝ้า
ตอนที่ ๔ พระคาวีรบกับไวยทัต
เพลงยาวชมพระราชนิพนธ์

บทละครนอกสังข์ศิลป์ชัย

นิทานเรื่องสังข์ศิลป์ชัย
เรื่องตอนต้นก่อนตอนที่ทรงพระราชนิพนธ์เป็นบทละคร
ตอนที่ ๑ สังข์ศิลป์ชัยตกเหว
ตอนที่ ๒ ท้าวเสนากุฎเข้าเมือง
นิทานเรื่องสังข์ศิลป์ชัยตอนปลาย
ต่อเรื่องตอนที่ทรงพระราชนิพนธ์บทละคร

เขียนรีวิวสินค้าของคุณเอง

รหัสชุดข้อมูล

TLD-002-107

ชื่อ - สกุล

พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย

เกิด

วันที่ 24 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2310

เสียชีวิต

วันที่ 14 กรกฎาคม พ.ศ. 2367

ประวัติ

พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย พระนามเดิม ฉิม พระราชโอรสพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชกับสมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี  มีพระบรมราชสมภพเมื่อวันที่ 24 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2310  ณ ตำบลอัมพวา  จังหวัดสมุทรสงคราม

พ.ศ. 2325 ได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาเป็นสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้ากรมขุนอิศรสุนทร ต่อมา พ.ศ. 2349 พระราชทานอุปราชาภิเษกเป็นพระมหาอุปราช กรมพระราชวังบวรสถานมงคล ต่อมาได้เสด็จขึ้นครองราชย์เป็นพระมหากษัตริย์ลำดับที่ 2 แห่งพระบรมราชจักรีวงศ์เมื่อพ.ศ. 2352  ขณะมีพระชนมพรรษา 42 พรรษา  

พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยทรงพระปรีชาสามารถในการปกครองประเทศ  ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งผู้แทนพระองค์ไปกำกับราชการ ควบคุมดูแลส่วนราชการต่าง ๆ ที่สำคัญ  ทรงตราพระราชกำหนดและบทลงโทษเรื่องการสูบ การซื้อและการขายฝิ่น  ทรงกำหนดการเข้ารับราชการของพลเมือง  และทรงส่งเสริมข้าราชการให้ปฏิบัติหน้าที่ตามความถนัดของตน  ในการเก็บภาษีอากรนั้นทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เก็บเฉพาะธุรกิจที่มีรายได้มาก ๆ เช่น  ภาษีจากโรงเหล้า  ภาษีปากเรือจากการค้าขายกับต่างประเทศ  อากรค่าบ่อน  ภาษีด่าน  ภาษีตลาด  เป็นต้น  ในรัชสมัยนี้การเดินเรือค้าขายของไทยรุ่งเรืองมาก  จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ทำธงประจำเรือกำปั่นหลวงที่ไปค้าขายต่างประเทศเป็นรูปช้างสีขาวอยู่ตรงกลางวงจักรบนพื้นธงสีแดง  ซึ่งใช้เป็นธงชาติไทยมากระทั่งเปลี่ยนเป็นธงไตรรงค์ 

ในด้านศาสนา ทรงทำนุบำรุงพระพุทธศาสนาโดยโปรดเกล้าฯ ให้ปรับปรุงการเรียนภาษาบาลี  การทำสังคายนาบทสวดมนต์  รวบรวมและซ่อมแซมพระไตรปิฎกฉบับต่าง ๆ  และส่งสมณทูตไปลังกา  ทั้งยังโปรดเกล้าฯ ให้สร้างและปฏิสังขรณ์วัดหลายแห่งทั้งในพระนครและเมืองต่าง ๆ เช่น วัดอรุณราชวรารามราชวรมหาวิหาร  ฯลฯ

ด้านศิลปะและวัฒนธรรม ทรงฟื้นฟูประเพณีและพิธีกรรมหลายอย่าง  เช่น  พระราชพิธีลงสรง  พระราชพิธีวิสาขบูชา  โดยเฉพาะพระราชพิธีอาพาธพินาศ ซึ่งโปรดเกล้าฯ ให้กระทำเมื่อคราวอหิวาตกโรคระบาดในพ.ศ.2354   พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยสนพระราชหฤทัยทางด้านศิลปะแขนงต่าง ๆ  ทางด้านประติมากรรม  ได้ทรงปั้นหุ่นพระพักตร์พระพุทธธรรมิศรราชโลกธาตุดิลก  ซึ่งเป็นพระประธานในพระอุโบสถวัดอรุณราชวราราม  และได้ทรงแกะสลักบานประตูพระวิหารวัดสุทัศน์เทพวรารามเป็นรูปธรรมชาติที่งดงามยิ่ง  

ทางด้านดุริยางคศิลป์  ได้ทรงพระราชนิพนธ์ทำนองเพลงบุหลันลอยเลื่อน  (บุหลันเลื่อยลอยฟ้า  หรือสรรเสริญพระจันทร์)  ซึ่งเป็นเพลงไทยเดิมที่ไพเราะและเคยใช้เป็นเพลงสรรเสริญพระบารมีอยู่สมัยหนึ่ง  

ทางด้านวรรณศิลป์  ทรงพระปรีชาสามารถในการพระราชนิพนธ์คำประพันธ์เป็นอย่างยิ่ง  ได้ทรงพระราชนิพนธ์วรรณคดีหลายเรื่อง  นอกจากนี้ยังโปรดให้ประชุมกวีช่วยกันแต่ง  แก้ไข  และปรับปรุงบทละครให้ไพเราะ น่าฟังสอดรับกับจังหวะและกระบวนรำ ทำให้การละครและวรรณคดีในสมัยนี้เจริญรุ่งเรือง

พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยเสด็จสวรรคตเมื่อวันพุธที่ 14 กรกฎาคม พ.ศ. 2367  พระชนมพรรษาได้ 58 พรรษา  ทรงดำรงอยู่ในสิริราชสมบัติเป็นเวลา 15 ปี

ผลงาน / งานประพันธ์

1. บทละครเรื่องอิเหนา

2. บทละครเรื่องรามเกียรติ์ ตอนหนุมานถวายแหวนจนถึงทศกัณฐ์ล้ม  และตอนฆ่านางสีดาจนถึงอภิเษกที่เขาไกรลาส

3. บทพากย์รามเกียรติ์  ตอนนางลอย  นาคบาศ  พรหมาสตร์ และเอราวัณ

4. บทจับระบำเรื่องรามเกียรติ์  ตอนพระนารายณ์อวตาร พิราพ  และนารายณ์ปราบนนทุก (พิมพ์รวมอยู่ใน บทละครเบ็ดเตล็ดเรื่องรามเกียรติ์*)

5. บทละครเรื่องไชยเชษฐ์  ตอนนางสุวิญชาถูกขับไล่  พระไชยเชษฐ์ตามนางสุวิญชา  พระไชยเชษฐ์เข้าเฝ้าท้าวสิงหล   และตอนอภิเษกพระไชยเชษฐ์

6. บทละครเรื่องคาวี  ตอนท้าวสันนุราชหานางผมหอม   ท้าวสันนุราชชุบตัว  นางคันธมาลีขึ้นเฝ้า   และตอนพระคาวีรบไวยทัต

7. บทละครเรื่องมณีพิชัย  ตอนพราหมณ์ยอพระกลิ่นขอพระมณีพิชัยไปเป็นทาส

8. บทละครเรื่องสังข์ทอง  ตอนพระสังข์หนีนางพันธุรัต   ท้าวสามนต์ให้นางทั้งเจ็ดเลือกคู่  พระสังข์ได้นางรจนา   ท้าวสามนต์ให้ลูกเขยหาเนื้อหาปลา  พระสังข์ตีคลี  และตอนท้าวยศวิมลตามพระสังข์

9. บทละครเรื่องไกรทอง ตอนนางวิมาลาตามไกรทองมาจากถ้ำ  และตอนไกรทองตามนางวิมาลากลับไปถ้ำ

10. กาพย์เห่ชมเครื่องคาวหวาน

11. เสภาเรื่องขุนช้างขุนแผน   ตอนพลายแก้วเป็นชู้กับนางพิม   นางวันทองหึงนางลาวทอง  และตอนขุนแผนขึ้นเรือนขุนช้างได้นางแก้วกิริยา 

ผู้เรียบเรียง

ลักษณา โตวิวัฒน์,กุสุมา รักษมณี

เอกสารอ้างอิง

ธรรมสภา และสถาบันบันลือธรรม (ผู้จัดพิมพ์).  พระราชธรรม  พระราชประวัติ  พระราชกรณียกิจ  พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย.  ม.ป.ท., 2543. (จัดพิมพ์เพื่อเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชมหาราช  และเพื่อให้พสกนิกรชาวสยามดำเนินชีวิตตามรอยเบื้องพระยุคลบาทแห่งพระมหากษัตราธิราชเจ้า)

เปลื้อง  ณ นคร.  ประวัติวรรณคดีไทยสำหรับนักศึกษา.  พิมพ์ครั้งที่ 8. กรุงเทพมหานคร : ไทยวัฒนาพานิช, 2523

คำสำคัญ