ประโยชน์ และโทษของสาร ทำความ สะอาด

สารบัญ

สารซักฟอก คืออะไร? คุณสมบัติเป็นแบบไหน?

สารซักฟอก คือ สารใดก็ตามที่มีลักษณะของโมเลกุลที่ปลายข้างหนึ่งละลายในน้ำและปลายอีกข้างหนึ่งละลายในน้ำมัน หรือสารประกอบไฮโดรคาร์บอน เรียกว่าเป็น ดีเทอร์เจน (Detergent) ทั้งสิ้น หรืออาจเรียกผงซักฟอกว่า ซินเทติก (Synthetic) เนื่องจากผงซักฟอกมีข้อดีว่าสบู่ที่สามารถใช้ซักล้างได้ทั้งในน้ำอ่อนและน้ำกระด้าง มักนำมาใช้ในการทำความสะอาดและชำระล้างสิ่งสกปรกต่าง ๆ นั่นเอง

☛ ผงซักฟอก ที่ใช้กันทั่วไปจะมีส่วนประกอบของสาร ซินเทติก และสารชนิดอื่น ๆ ที่ทำหน้าที่ต่าง ๆ ร่วมกันในการทำความสะอาดและซักล้าง
☛ ผงซักฟอก เป็นสารสังเคราะห์ที่ผลิตขึ้นสำหรับการซักล้างทำความสะอาดเสื้อผ้าและวัตถุต่าง ๆ ในบ้าน และใช้ในกิจการอุตสาหกรรม
☛ ผงซักฟอก มีคุณสมบัติลดแรงตึงผิวของน้ำ ทำให้ผ้าหรือวัสดุต่าง ๆ เปียกน้ำได้ง่ายและรวดเร็วขึ้น และช่วยในการกำจัดสิ่งสกปรกจำพวกไขมัน ฝุ่นละอองให้หลุดออกไปละลายอยู่ในน้ำ

ส่วนประกอบของสารซักฟอก

ในผงซักฟอกมีสารที่ทำหน้าที่ลดแรงตึงผิวของน้ำและสิ่งสกปรกจะทำให้สิ่งสกปรกหลุดออกจากวัสดุที่เกาะและแขวนลอยอยู่ในน้ำ แบ่งประเภทออกได้ตามประจุทางเคมี เช่น
► Cationic Surfactant, Anionic Surfactant, Non-ionic Surfactant และผงซักฟอกที่ใช้กันทั่วไป จะเป็นพวก Anionic Surfactant สารที่นิยมใช้ คือ Linear Alkyl Benzene sulfonate (LAS)

สารในผงซักฟอกที่ทำหน้าที่แก้ความกระด้างของน้ำ เรียกว่าเป็นผู้สร้าง (Builder) และช่วยให้สิ่งสกปรกและฝุ่นละอองแขวนลอยในน้ำด้วย สารทีใช้ ได้แก่ โซเดียม ไตรโพลีฟอสเฟต (Sodium Tripolyphosphate) หรือ โซเดียมคาร์บอเนต (Sodium Carbonate) สารฟอสเฟต (Phosphate) ที่เหลือจากการซักล้างเป็นอาหารของพวกสาหร่ายใน แหล่งน้ำ ต่าง ๆ ถ้ามีปริมาณฟอสเฟสมากการเจริญเติบโตของสาหร่ายและพืชน้ำจะสูงมากจนเกิต ปรากฏการณ์ที่เรียกว่า Algal Bloom ทำให้เสียสมดุลย์ทางระบบนิเวศน์วิทยาของแหล่งน้ำนั้น ๆ ปลาและสัตว์น้ำในแหล่งน้ำนั้นมักจะขาดออกซิเจน (O2) ตายได้ เรียกสภาวะที่ระบบนิเวศน์วิทยาของแหล่งน้ำเสียสมดุลย์ว่า Eutrophic Condition

ในอุตสาหกรรมผลิตผงซักฟอกได้พยายามหาสารตัวอื่นมาแทนสารพวก ฟอสเฟต เช่น ใช้โซเดียมซิลิเกต และโซเดียมคาร์บอเนต มาแทน แต่คุณภาพไม่ดีเท่าฟอสเฟต ทำให้เกิดการระคายเคืองผิวหนัง เมื่อสวมใส่เสื้อผ้าที่ซัก ส่วนโซเดียมคาร์บอเนต จะทำปฏิกิริยากับเกลือแคลเซียมในน้ำซักผ้า จนเกิดเป็นตะกอนแคลเซียมคาร์บอเนต เกาะติดที่ผิวหนังทำให้ผ้าแข็งกระด้าง ผ้าสีซีดลง คุณภาพของสารที่ใช้ตกแต่งผ้าลงด้วย

สารอะไร? ที่ทำให้ผงซักฟอกมีคุณภาพดีขึ้น

สารซักฟอกที่ใช้ทำความสะอาดและฆ่าเชื้อต่าง ๆ มีอะไรบ้าง?

► ฟีนอล (Phenol) หรือ กรดคาร์บอลิก

ใช้สำหรับฆ่าเชื้อโรค โดยละลายสารฟีนอล 1 ออนซ์ กับน้ำ 3 ควอต ใช้ฆ่าเชึ้อบักเตรีให้ตายได้ภายใน 5 นาที และใช้เป็นส่วนผสมของสบู่ยาที่ใช้ในการฆ่าเชื้อโรคทีเรียกว่า สบู่คาร์บอลิก

► เครซอล (Cresol)

เป็นสารฆ่าเชื้อที่ออกฤทธแรงกว่าฟีนอล มีราคาที่ถูกกว่าและการใช้งานปลอดภัยกว่าสารฟีนอล ใช้ผสมในน้ำยาทำความสะอาด และฆ่าเชื้อโรคตามบ้านเรือนต่าง ๆ เช่น ไลโซล Lysol จะมีสวนผสมของเครซอลหรือสารประกอบที่คล้ายคลึงกันเป็นส่วนผสมอยู่ด้วย

► เฮกซะคลอโรฟิลด์ (Hexachlorophyll)

เป็นสารสังเคราะห์ที่ผลิตขึ้นเพื่อฆ่าเชื้อบักเตรีและรา ออกฤทธิฆ่าบักเตรีได้แรงกว่าสารฟีนอลประมาณสิบเท่า และไม่ทำให้เชื้อบักเตรีดึ้อยา ใช้ในการฆ่าเซึ้อบริเวณผิวหนัง จึงนำไปผสมในสบู่ ยาระงับกลิ่นตัว และเครื่องสำอาง ผลิตภัณฑ์ที่มี เฮกซะคลอโรฟิลด์ และที่รู้จักกันทั่วไป คือ สบู่ไดอัล ไฟโซเฮกซ์ และ ไฟโซเดอร์ม เป็นต้น ความเข้มข้นของสารนี้จะมีตั้งแต่ 0.5- 5% แต่ที่นิยมใช้กันคือ 3% ไม่ควรใช้ในปริมาณที่เข้มข้นมาก จะเป็นอันตรายต่อผิวหนังทำให้ผิวหนังอักเสบ ไวต่อแสง ผิวหนังที่เป็นแผลจะดูดซึมสารได้ง่าย และถ้ามีปริมาณเฮกซะคลอโรฟิลล์ตกค้างอยู่สูงในเลือดจะเกิดอาการทางสมองได้ สำหรับเด็กทารกไม่ควรใช้สบู่ทีมีส่วนประกอบของสารสังเคราะห์นี้ อาบน้ำให้เด็กทารกเป็นเด็ดขาด

► ผงฟอกจาง (Bleaching Powder)

เป็นผงสีขาวหรือขาวแกมเท่า มีกลิ่นคล้ายคลอรีน ใช้ไนการฟอกสีเยื่อกระดาษ, ผ้าลินิน, ผ้าฝ้าย, ฟาง, น้ำมัน, สบู่ ใช้ในการพิมพ์ผ้าดอก วิธีทำโดยนำสิ่งที่จะฟอกจางจุ่มลงในสารละลายของผงฟอกจาง แล้วจุ่มลงในกรดกำมะถันเจือจาง ล้างน้ำให้สะอาด แช่ผ้าลงใน Antichlor เช่น สารโซเดียมไฮโอซัลเฟต เพื่อทำลายคลอรีนที่เหลือตกค้างอยู่ออกให้หมด

► คลอร๊อกซ์ (Clorox) 

คือ ส่วนประกอบของคลอรีนที่ละลายน้ำ มีความเข้มข้นมาก ใช้สำหรับการฆ่าเชื้อโรคในน้ำ ล้างผักและผลไม้ สามารถฆ่าไข่พยาธิบิดมีตัว ที่เรียกว่า บิดอะมีบาได้ ซึ่งน้ำด่างทับทิมไม่สามารถฆ่าได้ คลอรอกซ์ ยังใช้แช่เสึ้อผ้าฝ้าย หรือผ้าลินินให้ขาวสะอาด เเต่ควรใช้ในปริมาณเจือจางจะปลอดภัยที่สุด

► ด่างทับทิม (Potassium permanganate)

ใช้สำหรับการฆ่าเชื้อโรคทั่วไป คือ เมื่อด่างทับทิมละลายน้ำจะได้สีชมพูบานเย็น ใช้ล้างผัก และผลไม้ ถ้าแช่ด่างทับทิมในอัตราส่วน 1 : 10,000 ใช้เป็นน้ำยาบ้วนปาก ต้องระวังอยาดมกลิ่นเข้าไปจะเป็นอัน่ตราย ถ้าใช้ด่างทับทิมในอัตรา 1 : 1,000 โดยใซ้น้ำอุ่น จะใช้ฆ่าเชึ้อราตามนิ้วมือ นิ้วเท้า ให้แช่ครั้งละประมาณ 15 – 20 นาที วันละ 2 ครั้ง เช้าเย็น จะได้ผลดี

การเลือกซื้อผงซักฟอกที่ดี ควรพิจารณาด้วยเหตุผลหลาย ๆ ประการ โดยมีข้อสังเกตุ ดังนี้

✔ ผงซักฟอกที่ดี จะมีปริมาณฟองมากพอสมควร เนื่องจากฟองที่เกิดขึ้นส่วนใหญ่เกิดจากนั้นเกิดจากสารลดแรงตึงผิว (Surface Active agent) ซึ่งเป็นตัวดึงความสกปรกออกจากน้ำ

✔ ผงซักฟอกที่ดี จะได้รับตรารับรองคุณภาพของสำนักงานมาตรฐานผลิตภัณฑุ์อุตสาหกรรม มอก. ซึ่งจะตัวช่วยรับประกันคุณภาพของผงซักฟอกทที่ดีได้

✔ ควรเลือกซื้อผงซักฟอกที่ดีมีคุณภาพใกล้เคียงตามเกณฑ์มาตรฐานที่กรมวิทยาศาสตร์ได้กำหนดไว้

✔ ควรเลือกผงซักฟอกที่บรรจุหืบห่อเรียบร้อย จากบริษัทผู้ผลิต ไม่ควรซื้อชนิดที่แบ่งขายเพราะอาจมีสารบ้างอย่างปลอมปนได้

? หลายคนมักเกิดอาการแพ้ผงซักฟอก ใช่ไหม? เกิดจากสาเหตุอะไรกัน . . .
หากการใช้ผงซักฟอกในการทำความสะอาดเสื้อผ้านั้น และมีผู้ใช้บางคนเกิดอาการแพ้ผงซักฟอก ซึ่งอาจมีสาเหตุมาจากคนแต่ละคนมีความต้านทานต่อสารเคมี หรือสิ่งแปลกปลอมที่เข้าสู่ร่างกายโดยทางใดทางหนึ่งไม่เหมือนกัน ซึ่งสารเคมีไนผงซักฟอก ส่วนที่ทำให้เกิดอาการแพ้ ได้แก่ สารช่วยลดแรงตึงผิว สารนี้มีคุณสมบัติในการละลายไขมันเมื่อได้มาสัมผัสกับผิวหนังบริเวณเนื้อเยื่ออ่อน ๆ ตามซอกนิ้วมือก็อาจทำให้เกิดอาการผิดบปกติขึ้นได้