ยา คุม ฉุกเฉิน ดี ที่สุด

Long COVID อาการที่ยังคงหลงเหลือไว้ แม้จะหายป่วย แต่ไม่หายไป ซึ่งอาการเหล่านี้อาจส่งผลต่อการใช้ชีวิต หรือการทำกิจกรรมในชีวิตประจำวันได้ จึงควรดูแลตนเองอย่างถูกวิธี เพื่อฟื้นฟูสุขภาพร่างกาย

16
พ.ย.

ยา คุม ฉุกเฉิน ดี ที่สุด

ข้อสงสัยโควิด

อาการไอแบบไหน ที่ใช่โควิด

ไอค๊อกไอแค๊ก นี่ฉันติดโควิดหรือยังนะ จริงอยู่ที่ อาการไอ เป็นหนึ่งในอาการแสดงของการติดเชื้อไวรัสโคโรนา 19 หรือโควิด 19 แต่!

30
ก.ย.

ยา คุม ฉุกเฉิน ดี ที่สุด

ข้อสงสัยโควิด ยาและอาหารเสริม สุขภาพแต่ละช่วงวัย สูงวัย ยังเก๋า โภชนาการ

อาหารทางการแพทย์ กับ ผู้ป่วย Long Covid

อาหารทางการแพทย์ กับ ผู้ป่วย Long Covid ลองโควิด (Long Covid) คือ ภาวะของคนที่หายจากโควิด-19 แล้วแต่ยังต้องเผชิญกับอาการที่หลงเหลืออยู่นานกว่า 12 สัปดาห์ขึ้นไป ซึ่งอาการลองโควิดมีโอกาสเกิดขึ้นได้ 30 –

27
ก.ค.

ยา คุม ฉุกเฉิน ดี ที่สุด

ข้อสงสัยโควิด สุขภาพแต่ละช่วงวัย

วิธีเตรียมพร้อมก่อนวิ่งมาราธอน

สิ่งแรกที่ควรระลึกไว้เสมอ ก่อนจะไปร่วมแข่งขันวิ่งมาราธอน คือ เราต้องรู้ก่อนว่าร่างกายของเราพร้อมหรือ มีความฟิตพอที่จะวิ่งมาราธอนได้หรือไม่ และคำนึงถึงความปลอดภัยจากการแพร่กระจายเชื้อไวรัสโควิด-19 สำหรับมาตรการหลักเพื่อป้องกันการแพร่ระบาดของโควิด-19 ผู้ร่วมกิจกรรมต้องได้รับการตรวจหาเชื้อ (Covid-19) แบบ ATK พร้อมแสดงผลตรวจไม่เกิน 72 ชั่วโมงนะคะ

01
มิ.ย.

ยา คุม ฉุกเฉิน ดี ที่สุด

ข้อสงสัยโควิด สุขภาพแต่ละช่วงวัย

วิธี เลิกบุหรี่ ด้วยตัวเองง่ายๆ ให้เห็นผล

วันที่ 31 พฤษภาคม ของทุกปี เป็นวันงดสูบบุหรี่โลก ซึ่งเป็นหนึ่งในวันดี สำหรับใครที่ต้องการ เลิกบุหรี่ จะนับวันนี้เป็นวันที่ 1 ในการ เลิกบุหรี่ ซึ่งมีข้อมูลในปี 2564 พบว่า

31
พ.ค.

ยา คุม ฉุกเฉิน ดี ที่สุด

ข้อสงสัยโควิด สุขภาพแต่ละช่วงวัย

โควิด-19 ยังคงระบาด อย่านิ่งนอนใจ สงสัยเมื่อไหร่ ตรวจเชื้อด้วยชุดตรวจด้วยตนเอง Antigen Test Kit

ถึงแม้เราจะอยู่กับ โควิด-19 มาเกือบสองปีแล้วก็ตาม แต่ดูเหมือนว่าเราจะยังไม่สามารถควบคุมการระบาดของ โรคได้ แถมยังมีสายพันธ์ใหม่ๆ เกิดเพิ่มขึ้นมาอีกตลอดเวลา

12
ม.ค.

ยา คุม ฉุกเฉิน ดี ที่สุด

ข้อสงสัยโควิด

ปวดหัว อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย นี่เราเป็นไข้ หรือ ติดเชื้อ โอไมครอน ?

โอไมครอน เชื้อไวรัสสายพันธุ์ใหม่ที่ทำเอาใครต่อใครหลายคนกังวลไปตามๆ กัน ว่าอาการปวดหัว อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย ที่กำลังเป็นนี้หรือเปล่าที่มาจากการติดเชื้อ โอมิครอน วันนี้เอ็กซ์ต้า พลัส จึงจะพาทุกคนมีไข้ข้อข้องใจของเชื้อไวรัสนี้กันค่ะ ทำความรู้จัก โอไมครอน เชื้อไวรัสสายพันธุ์ใหม่ คืออะไร?

ยาคุมกำเนิดฉุกเฉิน (emergency contraceptive pill หรือ morning-after pill) เป็นยาเม็ดฮอร์โมนขนาดสูงที่รับประทานหลังจากมีเพศสัมพันธ์แล้ว เพื่อลดโอกาสที่จะตั้งครรภ์ อันเนื่องมาจากการมีเพศสัมพันธ์ที่ไม่คาดการณ์หรือไม่พึงประสงค์ การถูกล่วงละเมิดทางเพศ การคุมกำเนิดด้วยวิธีที่ไม่ถูกต้อง การคุมกำเนิดล้มเหลว ยาคุมกำเนิดฉุกเฉินจึงใช้เมื่อจำเป็นเท่านั้น

ไม่สามารถใช้ยาคุมกำเนิดฉุกเฉินเพื่อแทนยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดรับประทานสม่ำเสมอ (oral contraceptive pills) ได้ เนื่องจากยาคุมกำเนิดฉุกเฉินมีปริมาณฮอร์โมนสูง จึงเสี่ยงต่อการเกิดอาการไม่พึงประสงค์ได้มาก อีกทั้งมีประสิทธิภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์ต่ำกว่ายาเม็ดคุมกำเนิดชนิดรับประทานสม่ำเสมอ

ซึ่ง ยาคุมกำเนิดฉุกเฉิน หรือการคุมกำเนิดวิธีนี้ จะไปรบกวนการตกไข่ หรือรบกวนการปฏิสนธิของไข่กับอสุจิ แต่ถ้าหากได้รับการปฏิสนธิเป็นตัวอ่อนแล้ว จะไม่สามารถป้องกันได้

เพราะฉะนั้นยาคุมกำเนิดฉุกเฉิน ไม่สามารถหยุดการตั้งครรภ์ที่เกิดขึ้น แล้ว และไม่ใช่ยาทำแท้ง

ยาคุมฉุกเฉิน มีหลายชนิด ดังนี้

  1. ชนิดฮอร์โมนรวม (Combined estrogen-progestin) ซึ่งในแต่ละเม็ดมีตัวยาสำคัญเป็นฮอร์โมนในกลุ่มเอสโตรเจน (estrogens) ผสมกับฮอร์โมนในกลุ่มโพรเจสติน (progestins)
  2. ชนิดที่มีเฉพาะฮอร์โมนโพรเจสติน (progestin-only emergency contraceptive pills)
  3. ชนิดยาต้านโพรเจสติน (emergency contraceptive pills containing an antiprogestin) เช่น mifepristone, ulipristal acetate

ยาคุมกำเนิดฉุกเฉินชนิดที่มีเฉพาะฮอร์โมนโพรเจสติน

ตัวยาสำคัญในยาคุมกำเนิดฉุกเฉินชนิดนี้คือ ลีโวนอร์เจสเตรล (levonorgestrel) มี 2 ความแรง คือ เม็ดละ 0.75 และ 1.5 มิลลิกรัม สามารถให้ได้ทั้งขนาด

  • 0.75 มิลลิกรัม ทั้งหมด 2 โดส ห่างกัน 12 ชั่วโมง หรือ
  • 1.5 มิลลิกรัม เพียง 1 โดส

โดยทั้ง 2 วิธีได้รับการรับรองจากองค์การอาหารและยาแห่งสหรัฐอเมริกา (US FDA) ประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดไม่ต่างกัน รวมไปถึงผลข้างเคียงไม่ต่างกันด้วย Levonorgestrel ยังคงได้ผลดี แม้จะใช้หลังมีเพศสัมพันธ์ 3-5 วันก็ตาม องค์การอนามัยโลกหรือ WHO จึงแนะนำให้ใช้ Levonorgestrel 1.5 มิลลิกรัม 1 โดส ได้ถึง 120 ชั่วโมง หลังมีเพศสัมพันธ์ ที่ไม่ได้ป้องกัน

กลับสู่สารบัญ

ยา คุม ฉุกเฉิน ดี ที่สุด

ข้อบ่งชี้ในการคุมกำเนิดฉุกเฉิน : ยาคุมฉุกเฉิน กินตอนไหน?

  1. เมื่อไม่ได้มีการคุมกำเนิดก่อนหน้ามีเพศสัมพันธ์ ภายใน 120 ชั่วโมง
  2. เมื่อการคุมกำเนิดล้มเหลว หรือ ไม่ถูกวิธี ภายใน 120 ชั่วโมง รวมไปถึง
    • ถุงยางอนามัยแตกรั่ว เลื่อนหลุด หรือใช้ไม่ถูกวิธี
    • ลืมรับประทานยาคุมกำเนิดชนิดที่มี Ethinyl estradiol 30-35 mcg มากกว่า หรือเท่ากับ 3 ครั้ง ( มากกว่าหรือ เท่ากับ 2 ครั้ง สำหรับ 20 – 25 mcg )
    • รับประทานยา Progestrin – only pill (minipill) ช้าไป 3 ชั่วโมง
    • ฉีดยาคุมกำเนิด depot-medroxyprogesterone acetate (DMPA)ช้าไป 2 สัปดาห์หรือ มากกว่า
    • มีการเลื่อนหลุด แตก ฉีกขาด หรือเพิ่งถอด หมวกครอบปากมดลูก (cervical cap)
    • มีการเลื่อนหลุด แปะล่าช้า หรือเพิ่งถอด ยาคุมกำเนิดชนิดแผ่นแปะ หรือ vaginal ring
    • ล้มเหลวจากการหลั่งนอก ( เช่น มีการหลั่งในช่องคลอด หรือ อวัยวะเพศภายนอก )
    • ล้มเหลวในการใช้ยาฆ่าอสุจิ ก่อนการมีเพศสัมพันธ์
    • คำนวณระยะปลอดภัยผิดพลาด
    • ห่วงคุมกำเนิดเลื่อนหลุด

ยาคุมฉุกเฉิน ออกฤทธิ์อย่างไร?

ตัวอสุจิสามารถรอดอยู่ได้ในทางเดินระบบสืบพันธุ์ผู้หญิงนานสุดถึง 5 วันหลังการมีเพศสัมพันธ์ หากไข่ตกภายในช่วง 5 วันนี้สามารถเกิดการปฏิสนธิ (fertilization) และอาจทำให้ตั้งครรภ์ได้ เป็นที่ยอมรับกันว่าการตั้งครรภ์เริ่มขึ้นเมื่อมีการฝังตัว (implantation) ของไข่ที่ผสมแล้ว ดังนั้นการออกฤทธิ์ของยาคุมกำเนิดฉุกเฉินจะต้องป้องกันไม่ให้เกิดการปฏิสนธิหรือไม่ให้เกิดการฝังตัว แต่จะไม่รบกวนการฝังตัวที่เกิดขึ้นเรียบร้อยแล้ว ยาคุมกำเนิดฉุกเฉินจึงไม่ใช่ยาทำแท้ง ซึ่งช่วงหลังจากไข่ตกจนถึงช่วงที่จะเกิดการฝังตัวนั้นมีเวลาสั้นเพียงแค่ 6 วัน

การออกฤทธิ์ของ levonorgestrel ในยาคุมกำเนิดฉุกเฉินนั้นข้อมูลส่วนใหญ่ระบุถึงฤทธิ์รบกวนการตกไข่ ซึ่งการออกฤทธิ์ดังกล่าวถือเป็นกลไกที่สำคัญและมีประสิทธิภาพสูงในการป้องกันการตั้งครรภ์ แม้จะมีการคาดคะเนว่ายาอาจออกฤทธิ์อย่างอื่นได้บ้าง เช่น ลดการสร้างเมือกและเพิ่มความหนืดของเมือกปากมดลูกซึ่งทำให้ตัวอสุจิไม่อาจเดินทางไปปฏิสนธิกับไข่ เพิ่มการบีบตัวของท่อนำไข่ เพิ่มการบีบตัวของมดลูกซึ่งทำให้ไข่ที่ปฏิสนธิแล้วมาถึงโพรงมดลูกในเวลาที่ไม่เหมาะสมในการฝังตัว ตลอดจนทำให้เยื่อบุมดลูกไม่พร้อมที่จะรับการฝังตัวของตัวอ่อน

กลับสู่สารบัญ

ยา คุม ฉุกเฉิน ดี ที่สุด

อาการแทรกซ้อน หลังทาน ยาคุมฉุกเฉิน

อาการไม่พึงประสงค์ของ levonorgestrel ในยาคุมกำเนิดฉุกเฉินที่อาจพบ เช่น

  • มีเลือดคล้ายประจำเดือนออกผิดปกติหรือออกกะปริบกะปรอย
  • ตกขาวเป็นสีน้ำตาล มักเกิดในช่วงสัปดาห์แรกหลังจากรับประทานยาคุมกำเนิดฉุกเฉิน
  • สำหรับประจำเดือนมักมาตรงเวลาหรืออาจคลาดเคลื่อนไปบ้างโดยมาเร็วหรือมาช้าไปราว 1 สัปดาห์
  • อาจเกิดอาการปวดศีรษะ เวียนศีรษะ อ่อนเพลีย ตึงเต้านม คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้องช่วงล่าง ประจำเดือนมาก
  • หากรับประทานยามากเกินไปอาจส่งผลทำให้เกิดความผิดปกติที่รังไข่ เยื่อบุโพรงมดลูก รวมทั้งเพิ่มความเสี่ยงต่อการตั้งครรภ์นอกมดลูก (หากการป้องกันล้มเหลว)

อย่างไรก็ตาม หากรับประทานตามขนาดที่แนะนำ ไม่พบอาการข้างเคียงที่ร้ายแรง ปัจจุบันยังไม่มีข้อมูลด้านความปลอดภัยเมื่อมีการรับประทานยาซ้ำหลายครั้ง และไม่มีหลักฐานว่ายานี้ทำให้เกิดทารกพิการ (teratogenesis) ในกรณีที่การใช้ยาล้มเหลวแล้วเกิดการตั้งครรภ์ขึ้น

ใครที่ไม่เหมาะใช้ ยาคุมฉุกเฉิน

  • คนที่มีอายุมากกว่า 35 ปีขึ้นไป
  • คนที่สูบบุหรี่จัด
  • ผู้ที่อยู่ในกลุ่มโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (โรค NCDs)
    กลุ่มโรคไม่เรื้อรัง เช่น โรคอ้วน ลงพุง น้ำหนักตัวเกิน ไขมันในเลือดสูง เบาหวาน โรคหัวใจและหลอดเลือด โรคลิ่มเลือดอุดตัน ความดันโลหิตสูง โรคเกี่ยวกับการทำงานผิดปกติของไตและตับ โรคตับแข็ง โรคมะเร็ง เป็นต้น
  • คนที่เป็นไมเกรนบางชนิด

บทความน่าสนใจที่เกี่ยวข้อง

  • ผ่าตัดกระเพาะลดน้ำหนัก รักษาโรคอ้วน ช่วยลดความเสี่ยงโรคแทรกซ้อนอันตราย

กลับสู่สารบัญ

ความเข้าใจผิดเกี่ยวกับ 'ยาคุมฉุกเฉิน'

ยาคุมฉุกเฉิน ไม่ได้มีผลต่อการป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ อย่างที่ใครหลายคนเข้าใจ วิธีป้องกันโรคติดต่อ และสามารถคุมกำเนิดได้ดีที่สุด คือ การใช้ถุงยางอนามัย นอกจากนี้ ยาคุมฉุกเฉินยังไม่ก่อให้เกิดการแท้งได้ ดังนั้น ยาคุมฉุกเฉินไม่ใช่ยาทำแท้ง แต่สามารถป้องกันการตั้งครรภ์ได้เท่านั้น เนื่องจากตัวยาเข้าไปในร่างกายก่อนที่จะมีการฝังตัวของไข่ที่เยื่อบุโพรงมดลูก แต่หากไข่ที่ผสมอสุจิได้ฝังตัวที่ผนังมดลูกไปแล้ว ประสิทธิภาพของยาก็จะไม่ได้ผล

ยา คุม ฉุกเฉิน ดี ที่สุด

คำถามที่พบบ่อย เรื่อง ยาคุมฉุกเฉิน

ยาคุมกำเนิดฉุกเฉินกินตอนไหน? จะได้ผลดีเมื่อรับประทานยาภายในเวลา 72 ชั่วโมง (3 วัน) หลังการมีเพศสัมพันธ์ที่ไม่ได้ป้องกัน มีผลการวิจัยพบว่า อัตราการตั้งครรภ์ต่ำสุดเมื่อรับประทานภายใน 12 ชั่วโมงหลังการมีเพศสัมพันธ์ และอัตราตั้งครรภ์จะเพิ่มขึ้นตามระยะเวลาที่ห่างออก โดยจะต่ำกว่าร้อยละ 1 เมื่อรับประทานภายใน 12 ชั่วโมง

และเพิ่มมากกว่าร้อยละ 3 เมื่อรับประทานใน 61-72 ชั่วโมงภายหลังร่วมเพศ ดังนั้น โดยทั่วไปจึงขอแนะนำให้รับประทานยาทันทีที่นึกได้โดยเร็วที่สุด และไม่แนะนำในกรณีที่ระยะเวลาเกินกว่า 72 ชั่วโมงไปแล้ว

ยาคุมฉุกเฉิน ที่มีใช้กันในบ้านเราจะเป็นชนิด ลีโวนอร์เจสเตรล (levonorgestrel) ความแรงเม็ดละ 0.75 มิลลิกรัม (หรือ 750 ไมโครกรัม) โดยให้รับประทานทั้งหมด 2 เม็ด เม็ดที่สองห่างจากเม็ดแรก 12 ชั่วโมง