การจัดทำแผนการจัดประสบการณ์ระดับชั้นปฐมวัย [ตามแนวหลักสูตรการศึกษาปฐมวัย พ.ศ. ๒๕๖๐] Show การจัดทำแผนการจัดประสบการณ์การเรียนรู้ระดับชั้นปฐมวัย ขั้นตอนการจัดทำแผนการจัดประสบการณ์ การจัดทำแผนการจัดประสบการณ์ให้บรรลุจุดหมายของหลักสูตรสถานศึกษาปฐมวัย ผู้สอนควรดำเนินตามขั้นตอน ต่อไปนี้ 1. ศึกษาทำความเข้าใจหลักสูตรสถานศึกษา ควรศึกษาหลักสูตรสถานศึกษาปฐมวัยอย่างละเอียดจนเกิดความเข้าใจว่าจะต้องพัฒนาเด็กอย่างไร เพื่อให้บรรลุตามจุดหมายที่กำหนดไว้ การศึกษาหลักสูตรสถานศึกษาปฐมวัยช่วยให้ผู้สอนสามารถออกแบบการจัดประสบการณ์ที่สอดคล้องกับหลักสูตรสถานศึกษาปฐมวัย นอกจากนี้ ควรศึกษาเอกสารที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติมเพื่อให้มีความเข้าใจยิ่งขึ้น เช่น คู่มือหลักสูตรการศึกษาปฐมวัย พุทธศักราช ๒๕๖๐ ข้อมูลพัฒนาการเด็ก เป็นต้น 2. ออกแบบการจัดประสบการณ์ ผู้สอนควรออกแบบการจัดประสบการณ์ตามรูปแบบการจัดประสบการณ์ที่กำหนดไว้ในหลักสูตรสถานศึกษาปฐมวัย ในกรณีที่สถานศึกษากำหนดรูปแบบการจัดประสบการณ์แบบหน่วยการจัดประสบการณ์ ผู้สอนต้องกำหนดหัวเรื่องเพื่อใช้เป็นแกนกลางในการจัดประสบการณ์และกำหนดรายละเอียดของหน่วยการจัดประสบการณ์ โดยนำมาจากการวิเคราะห์สาระการเรียนรู้รายปีในหลักสูตรสถานศึกษาปฐมวัย ดังนี้ 2.1 กำหนดหัวเรื่องหรือชื่อหน่วยการจัดประสบการณ์ การกำหนดหัวเรื่องเพื่อใช้ในการจัดประสบการณ์ พิจารณาจากสาระที่ควรเรียนรู้ ซึ่งระบุไว้ในการวิเคราะห์สาระการเรียนรู้รายปี ในหลักสูตรสถานศึกษาปฐมวัย หัวเรื่องที่กำหนดควรมีลักษณะ ดังนี้ - เหมาะสมกับวัยและพัฒนาการของเด็ก - ตรงตามความต้องการและความสนใจของเด็ก - สอดคล้องกับสภาพและบริบทในการดำเนินชีวิตประจำวันของเด็ก - บูรณาการสาระการเรียนรู้ได้อย่างเหมาะสม - ผนวกคุณธรรมและจริยธรรมเข้าไปได้อย่างผสมกลมกลืน การกำหนดหัวเรื่องสามารถทำได้ 3 วิธี ดังนี้ วิธีที่ 1 ผู้สอนเป็นผู้กำหนด ผู้สอนจะเป็นผู้กำหนดหน่วยการจัดประสบการณ์ โดยพิจารณาจากสาระการเรียนรู้ในหลักสูตรสถานศึกษาปฐมวัยและความสนใจของเด็ก วิธีที่ 2 ผู้สอนและเด็กร่วมกันกำหนด ผู้สอนจะกระตุ้นให้เด็กแสดงความคิดเห็นแล้วนำเรื่องที่สนใจมากำหนดเป็นหน่วยการจัดประสบการณ์ วิธีที่ 3 เด็กเป็นผู้กำหนด ผู้สอนจะเปิดโอกาสให้เด็กเป็นผู้กำหนดหัวเรื่องได้ตามความสนใจของเด็ก ผู้สอนสามารถนำหัวเรื่องหน่วยการจัดประสบการณ์ที่กำหนดไว้มาจัดทำเป็นกำหนดการจัดประสบการณ์ประจำปีการศึกษา โดยคำนึงถึงฤดูกาล แหล่งเรียนรู้ ภูมิปัญญาท้องถิ่น เทศกาล ประเพณี และวันสำคัญต่างๆ เพื่อเป็นการเตรียมว่าจะจัดประสบการณ์หัวเรื่องใดในช่วงเวลาใด ให้ครบตามเวลาเรียนที่กำหนดในหลักสูตรสถานศึกษาปฐมวัย ทั้งนี้ ผู้สอนควรจัดเตรียมให้มีช่วงเวลาสำหรับจัดประสบการณ์ตามความสนใจของเด็ก และตระหนักว่าสามารถเปลี่ยนแปลงหรือยืดหยุ่นกำหนดการจัดประสบการณ์ได้ตามความสนใจของเด็ก 2.2 กำหนดรายละเอียดของหน่วยการจัดประสบการณ์ ผู้สอนควรกำหนดรายละเอียดของหน่วยการจัดประสบการณ์ ประกอบด้วย มาตรฐานคุณลักษณะที่พึงประสงค์ ตัวบ่งชี้ สภาพที่พึงประสงค์ จุดประสงค์การเรียนรู้ และสาระการเรียนรู้ทั้งประสบการณ์สำคัญและสาระที่ควรเรียนรู้ ให้สัมพันธ์กันทุกองค์ประกอบ โดยนำมาจากการวิเคราะห์สาระการเรียนรู้ในหลักสูตรสถานศึกษาปฐมวัย ซึ่งอาจยืดหยุ่นได้ตามความเหมาะสมกับหัวเรื่องหรือชื่อหน่วยการจัดประสบการณ์ พร้อมทั้งกำหนดเวลาเรียนของแต่ละหน่วยการจัดประสบการณ์ 1 - 2 สัปดาห์ ตามความเหมาะสมกับสาระการเรียนรู้ของหน่วยการจัดประสบการณ์ รายละเอียดของหน่วยการจัดประสบการณ์ : (1) มาตรฐานคุณลักษณะที่พึงประสงค์ ตัวบ่งชี้ สภาพที่พึงประสงค์ (2) จุดประสงค์การเรียนรู้ [ ผู้สอนสามารถพิจารณาจากสภาพที่พึงประสงค์ \> ปรับเป็นจุดประสงค์การเรียนรู้ สามารถกำหนดให้สัมพันธ์กับสาระที่ควรเรียนรู้ของหน่วยฯ หรือ ปรับให้สอดคล้องกับความสามารถในขณะนั้นของเด็ก หรือกำหนดตามสภาพที่พึงประสงค์ โดยพิจารณาจากความสามารถของเด็กที่ผู้สอนรับผิดชอบเป็นหลัก - การกำหนดจำนวนจุดประสงค์การเรียนรู้ไม่ควรมากเกินไป เพื่อให้สามารถนำไปปฏิบัติได้จริง = เกิดพฤติกรรมที่พึงประสงค์ ] (3) สาระการเรียนรู้ ประกอบด้วย ประสบการณ์สำคัญ และ สาระที่ควรเรียนรู้ การกำหนดจุดประสงค์การเรียนรู้ - พิจารณาจากตัวบ่งชี้ หรือสภาพที่พึงประสงค์ - กำหนดให้สัมพันธ์กับสาระการเรียนรู้ของหน่วย - พิจารณาความสามารถของเด็กในขณะนั้น - ครอบคลุมพัฒนาการทั้ง 4 ด้าน - จำนวนเหมาะสม สามารถปฏิบัติได้จริง การกำหนดประสบการณ์สำคัญ - คัดเลือกจากหลักสูตรสถานศึกษา - สัมพันธ์กับสาระที่ควรเรียนรู้ของหน่วย - ครอบคลุมพัฒนาการทั้ง 4 ด้าน การกำหนดสาระที่ควรเรียนรู้ - คัดเลือกจากหลักสูตรสถานศึกษา - กำหนดรายละเอียดเพิ่มเติมให้สัมพันธ์กับหน่วย (แนวคิด เนื้อหา ทักษะ หรือเจตคติ) - คำนึงถึงสิ่งที่เด็กรู้แล้ว สิ่งที่เด็กต้องการรู้ และสิ่งที่เด็กควรรู้ - ระดับความยากง่ายเหมาะสมกับวัย และ สิ่งแวดล้อมในชีวิตจริงของเด็ก เมื่อกำหนดครบทุกหน่วยแล้ว ต้องครบถ้วนตามหลักสูตรสถานศึกษา ส่วนประกอบของแผนการจัดประสบการณ์ ส่วนประกอบของแผนการจัดประสบการณ์ที่สำคัญ มีอะไรบ้าง หัวข้อสำคัญที่ควรมีในแผนการจัดประสบการณ์ มีดังนี้
จุดประสงค์ทั่วไป (บางแผนไม่มี) ระบุเป้าหมายพฤติกรรมที่ต้องการให้เด็กเกิด เมื่อเด็กทำกิจกรรมครบตามระยะเวลาที่ผู้สอนวางแผนไว้ ทั้งนี้ควรอยู่บนพื้นฐานพัฒนาการเด็กและจุดหมายที่กำหนดไว้ในหลักสูตรการศึกษาปฐมวัย/สถานศึกษาปฐมวัย
สาระสำคัญ แบ่งออกเป็น 3 ประเภท คือ 1. นิยามความหมาย หรือความคิดรวบยอด 2. หลักการ ทฤษฎี กฎ 3. สัจพจน์ คติพจน์ (สุภาษิตสอนใจ) ตัวอย่างการเขียนสาระสำคัญให้สัมพันธ์กับจุดประสงค์การเรียนรู้และเนื้อหา เรื่อง “…………” จุดประสงค์ (พฤติกรรมการเรียนรู้) เนื้อหา สาระสำคัญแบบ 3 ค. 1. บอกส่วนประกอบของ “……………”ได้ 1. ส่วนประกอบของ “…………” “………..…” มีส่วนประกอบ ได้แก่ ............................. 2. อธิบายขั้นตอน / หลักการทำงาน และการดูแลรักษา“…………” ได้อย่างถูกต้อง 2. ขั้นตอน / หลักการทำงานและ การดูแลรักษา “…………” ควรมีความรู้ ความเข้าใจขั้นตอน / หลักการทำงานและการดูแลรักษา “…………” 3. บรรยายประโยชน์ของ “…………” ได้ 3. ประโยชน์ของ “…………” “…………” เป็นสิ่งที่มีประโยชน์ ถ้ารู้จักใช้อย่างเหมาะสม จะเป็นประโยชน์มีคุณค่า และทำให้มีความสุข
จุดประสงค์เชิงพฤติกรรม คือ สิ่งที่มุ่งหวังหรือเป้าหมายที่จะให้เกิดกับผู้เรียนหลังจากที่ได้เรียนตามแผนการจัดการเรียนรู้นั้น อยู่บนพื้นฐานพัฒนาการเด็ก ควรเขียนระบุพฤติกรรมให้ชัดเจน สั้นและเข้าใจง่าย ทำให้กำหนดกิจกรรมและวัดผลได้ การเขียนต้องครอบคลุมพฤติกรรมทั้งความรู้ (K) ทักษะ (P) เจตคติ (A) หรือครอบคลุมพัฒนาการของผู้เรียนตามมาตรฐานและประสบการณ์สำคัญ นอกจากนี้การเขียนต้องครอบคลุมองค์ประกอบของจุดประสงค์เชิงพฤติกรรม ได้แก่ สถานการณ์ พฤติกรรม และเกณฑ์
ในหลักสูตรของสถานศึกษาที่บุคลากรสถานศึกษาร่วมกันจัดทำ เป็นประสบการณ์สำคัญที่คาดว่าจะได้ใช้ในการเรียนสาระและถูกกำหนดไว้แล้วในหลักสูตรของสถานศึกษาที่บุคลากรสถานศึกษาร่วมกันจัดทำ เช่น หน่วยอาหารดีมีประโยชน์ ครูให้เด็กเรียนรู้โดยผ่านประสบการณ์การทำอาหาร (การวางแผน ตัดสินใจเลือก และลงมือปฏิบัติ)
หน่วยที่ 1: ตัวเรา ชั้นอนุบาลศึกษาปีที่ 2 อายุ 5 ปี สัปดาห์ หน่วย การจัดประสบการณ์ สาระการเรียนรู้ เครื่องมือ ประเมินผล มาตรฐาน คุณลักษณะ ที่พึงประสงค์ สาระที่ควร เรียนรู้ ประสบการณ์สำคัญ 1 ตัวเรา - อาหารที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย - ความปลอดภัย - การปฏิบัติตนตามสุขอนามัย - การรักษาความปลอดภัยของตนเองและผู้อื่น แบบสังเกตพฤติกรรมขณะรับประทาน - แบบบันทึกคำพูดและพฤติกรรมขณะเล่น ด้านร่างกาย ร่างกายเจริญเติบโตตามวัยและมีสุขนิสัยที่ดี - ความรับผิดชอบในห้องเรียน - การเล่นในและนอกห้องเรียน - แบบบันทึกพฤติกรรม ขณะเล่น ด้านอารมณ์จิตใจ - มีคุณธรรมจริยธรรมและจิตใจที่ดีงาม - การแต่งกาย - การรับประทานอาหาร - การปฏิบัติกิจวัตรประจำวันของตนเอง - แบบบันทึกพฤติกรรม ในขณะปฏิบัติกิจวัตรประจำวัน ด้านสังคม - ช่วยเหลือตนเองได้เหมาะสมกับวัย - อวัยวะของร่างกาย - การรู้จักสิ่งต่าง ๆ ด้วยการมอง ฟัง สัมผัส ชิมรส และดมกลิ่น - แบบสังเกตการตอบคำถาม แบบบันทึกการทดลองประสาทสัมผัส ด้านสติปัญญา - มีความสามารถในการคิดและการแก้ปัญหาได้เหมาะสมกับวัย จากตัวอย่าง ครูสามารถประเมินผู้เรียนครบพัฒนาการทั้ง 4 ด้าน ในแต่ละหน่วยการจัดประสบการณ์ ครูควรนำเครื่องมือการประเมินผลทุกข้อในแต่ละหน่วยมาตรวจสอบ จากตัวอย่าง หน่วยที่ 1 : ตัวเรา เป็นเพียงบางข้อเท่านั้นยังไม่ครบถ้วนตามหน่วย ซึ่งแต่ละหน่วยการจัดประสบการณ์ เครื่องมือประเมินผลไม่จำเป็นต้องวัดมาตรฐานคุณลักษณะที่พึงประสงค์ครบทุกข้อ แผนการจัดประสบการณ์ปฐมวัย 6 กิจกรรม มีอะไรบ้างการจัดกิจกรรมหลัก 6 กิจกรรม 1. กิจกรรมเสรี 2. กิจกรรมสร้างสรรค์ 3. กิจกรรมเคลื่อนไหว และจังหวะ 4. กิจกรรม เสริมประสบการณ์ 5. กิจกรรมกลางแจ้ง 6. กิจกรรมเกม การศึกษา ขั้นตอนการเขียนแผนการสอน มีอะไรบ้าง
องค์ประกอบของแผนการจัดประสบการณ์มีอะไรบ้างการจัดทำแผนการจัดกิจกรรมและประสบการณ์ องค์ประกอบสำคัญของแผนการจัดการเรียนรู้ อย่างน้อยต้องมีสิ่งต่อไปนี้ 1. สาระสำคัญ 2. จุดประสงค์การเรียนรู้ 3. สาระการเรียนรู้ 4. กิจกรรมการเรียนรู้ 5. สื่อ / อุปกรณ์/ แหล่งการเรียนรู้ 6. การวัดและประเมินผล 7. บันทึกผลหลังสอน พัฒนาการด้านการอ่านของเด็กปฐมวัย มีกี่ขั้นขั้นที่ 1 - วาดแทนเขียน เด็กที่จะสื่อความคิดโดยใช้การวาดภาพแทนการเขียน ขั้นที่ 2 - ขีดเขี่ยแทนเขียน เด็กพยายามที่จะเขียนหนังสือแบบผู้ใหญ่ ขั้นที่ 3 - เขียนโดยการทำเครื่องหมายคล้ายตัวหนังสือ เด็กพยายามเขียนตัวหนังสือ ขั้นที่ 4 - เขียนตัวอักษรที่รู้จักด้วยวิธีที่คิดขึ้นเอง |