มหาเวสสันดรชาดก กัณฑมัทรี หนา ๓๘ กิจกรรมเสริมการเรียนรู มหาเวสสันดรชาดก กัณฑมัทรี ๑. ใหนักเรียนแสดงบทบาทสมมุติเรื่องมหาเวสสันดรชาดก ในกัณฑที่นักเรียนสนใจ ๒. ใหนักเรียนศึกษาเรื่องมหาเวสสันดรชาดก กัณฑอื่นๆ แลวอภิปรายหนาชั้นเรียน หรือจัด นิทรรศการ รายยาวมหาเวสสันดรชาดก กัณฑมัทร มหาชาต เปนชาตท ย งใหญของพระโพธสัตวท ไดเสวยพระชาตเปนพระเวสสันดรและเปนพระชาตสดทายกอน จะตรัสรเปนพระสัมมาสัมพทธเจา คนไทยรจักและคยเคยกับมหาชาตมาตังแตสมัยสโขทัย ดังท ปรากฏในหลักฐานในจารกนครชม และในสมัยอยธยากไดมการแตงและสวดมหาชาตคหลวงในวันธรรมสวนะ สวนการเทศนมหาชาตเปนประเพณท สคัญในทกทองถ นและมความเช อกันวา การฟงเทศนมหาชาตจบภายในวันเดยวจะ ไดรับอานสงสมาก ผ แตง เจาพระยาพระคลัง(หน) ลักษณะการแตง ความเรยงรอยแกว รายยาว กลบท กลอนพ นบาน ความยอ กลาวถงพระนางมัทรเขาปาหาผลไม แลวเจอเหตการณมหัศจรรยตาง ๆ จงเดนทางกลับอาศรม กเกดพาย ใหญ มด ครมไปทัวบรเวณ อกทังยังมสงหสาราสัตวราย มาขวางทางไว เมอมาถงอาศรมไดทราบความ ทใหพระองคเสย พระทัยมาก จนสลบไป หลังจากฟ นคนสตกลับมา พระนางกอน โมทนากับพระเวสสันดรดวย เน อเร อง ร งเชาพระนางมัทร เขาปาหาผลไม "เกดเหตแปลกประหลาดมหัศจรรย ผลไมเผอกมันชางหายากท สด ไม วาจะเปนมะมวงมัน ลกจันทน ล นจ นอยหนา สาล ละมด พทรา ไมม ใหเกบเหมอนดังกับวันกอน นางรบยอนกลับ เคหา กเกดพาย ใหญ จนมดคร มไปทั วทั งปา ทองฟาสแดงปานเลอดละเลง ทั งแปดทศปรากฎมดมนไปหมดอยางไม เคยม พระนางทรงหวงหนาพะวงหลัง เกรงจะมภัยแตพระเวสสันดรา กัณหาและชาล พระนางมัทรรบยกหาบใสบารบเดนทาง พอถงชองแคบระหวางเขาคร เปนตรอกนอยรอยวถทางท เฉพาะ จะตองเสดจผาน กพบกับสองเสอสามสัตวมานอนสกัดหนา เทวดาสามองคแปลงรางเปนราชสห เสอเหลอง เสอ โครงสกัดทางนางไวเพอมใหพระนางมัทรตดตามกัณหา ชาลไดทัน แตถงกระนัน เมอยามทกขเขาบบคัน ความรัก ลก ความหวงพระภัสดา พระนางจงกมกราบวงวอน ขอหนทางตอพญาสัตวทังสาม เมอไดหนทางแลว พระนางกรบเสดจกลับอาศรม เม อมาถงอาศรม ไมพบกัณหา ชาล พระนางกรองเรยกหาวา "ชาล กัณหา แมมาถงแลว เหตไฉนไยพระลกแกว จงไมมารับเลาหลากแกใจ แตกอนรอนชะไรสพรอมเพรยง เจาเคยว งระร เรยงเคยงแขงกันมารับพระมารดา เคยแยมสรวลสรวจรา ระร นเรงรบรับเอาขอคาน แลวกพากัน กราบกรานพระชนน พอชาล กจะรับเอาผลไม แมกัณหากจะออนวอนไหวจะเสวยนม ผทมเหนอพระเพลาพลาง เจาเคยฉอเลาะแมตาง ๆ ตามประสาทารกเจรญใจฯ" บัดน ลกรักทังคไปไหนเสย จงมมารับแมเลา ครันเขาไปถามพระเวสสันดรกถกตัดพอตอวาตาง ๆ จนพระ นางมัทรถงวสัญญภาพสลบลง พระเวสสันดรทรงปฐมพยาบาลจนพระนางมัทรฟน แลวจงแจงความจรงวา พระองค ไดทรงยกลกรักชายหญงทั งสอง มอบใหแกชชกไปแลวตั งแตเม อวาน พระนางกอน โมทนาซ งทานนั นดวย ตัวละคร ๑. พระเวสสันดร พระเวสสันดร เปนตัวละครท มบทบาทสคัญอย ในวรรณคดเร องรายยาวมหาเวสสันดรชาดก มช อเรยก ตางๆกัน เชน หนอพระชนศร โมล โลก สมเดจพระบรมนราพสทธ พทธางกร พระบรมราชพทธพงศ หนอพระชน ศร สมเดจพระบรมโพธสัตว บรมนราธบดนทรปนสกลอาณาจักรจอมพภพสพ สมเดจพระบาทบรมบพตรพชต โมล หนอพระพชตมาร สมเดจพระวสทธพงศภวนาถ สมเดจพระบรมโพธสัตวบรษรัตนพเศษเพสสันดร สมเดจ พระปรโสดมบรมโพธสัตว สมเดจพระมหาวสทธสมมตเทพพงศสมเดจพระบรมหนอนรารัตนภเษก สมเดจพระ บรมปนเกลาเจาธรณธรรมมกธเบศ พระราชษสววรนเรศเวสสันดร บพตรพทธพงศทชากร สมเดจบรมบาทบพตรพชตพชัยเฉลมชาวเชตดรราชธาน องคสมเดจพระชนวงศวรราช พระบรมราชษ พระมหาบรษราชชาตอาชาไนยเชอชนวงศ สมเดจพระราชสมภาร สมเดจพระมงโมลโลกตมาภเษกเอกอัครมกฎวสทธสรรเพชญพงศ สมเดจพระบรมหนอสรรเพชญ สมเดจพระบรมโพธสัตวศรวสทธเทพวงศ พระบรมหนอสรรเพชญโพธพงศ สมเดจบรมขัตตยาธบดนทรอสัมภนวงศเวสสันดรมหาราช เปนตน พระเวสสันดรเปนพระโอรสของพระเจากรงสัญชัยและพระนางผสดแหงเมองสพมอปนสัยและพฤตกรรม ท สคัญคอ การบรจาคทานพระราชกมารเวสสันดรทรงบรจาคทานตั งแต เกด ครั นพระชนมาย ได ๔-๕ ชันษาทรง ปลดปนทองคและเครองประดับเงนทองแกวเพชรใหแกนางสนมกนัลทัวทกคนถง ๙ ครังเพอมงหวังพระ โพธญาณในภายภาคหนา ครันเจรญชันษาได ๘ ปกทรงตังจตอธษฐานวาจะบรจาคเลอดเน อและดวงหทัยเพอม ง พระโพธญาณในกาลขางหนาอยางแนวแน เม อมพระชนมาย ๑๖ พรรษากแตกฉานในศลปวทยา ๑๘ แขนงไดเสวยราชสมบัตและอภเษกกับพระมัทรตระกล มาตลราชวงศมพระราชโอรสและพระราชธดาคอพระชาลกมารและพระกัณหากมารพระองคยนด ในการใหทาน ไดตังโรงทานถง ๖ แหงในพระนครและเสดจออกทอดพระเนตรการใหทานอยเปนเนองนจครังหนงทตของกลงคราษฎรมาทลขอชางปจจัยนาเคนทรชางเผอกค บารม ซ งเปนชางมงคลถาไปอย ท ใด ท นั นฝนจะตกตองตามฤดกาล พระองคกทรงบรจาคให ชาวเมองสพพากันโกรธเคองตางมาชมนมกันท หนาพระลานรองทกขตอพระเจากรงสัญชัย วา พระเวสสันดรยกพระยาคชสารค บานค เมองใหคนอ นผดราชประเพณ เกรงวาตอไปภายหนาอาจยกเมองใหคน อ นก ไดขอใหเนรเทศพระเวสสันดรออกไปเสยจากเมอง พระเจากรงสัญชัยมร จะทประการใดจงตองยอมทตามค เรยกรองของประชาชน กอนท พระเวสสันดรพระนางมัทร พระชาล และพระกัณหาจะเดนทาง ก ไดบรจาคสัตตสด กมหาทาน คอการใหทานชาง มา โคนม รถมา นาร ทาส ทาส รวม ๗ สง สงละ ๗๐๐ แลวทรงรถเทยมมาเสดจออกนอกเมอง ระหวางทางมพราหมณมาดักรอขอราชรถ พระเวสสันดรกบรจาคใหแลวทกพระองคกเสดจโดยพระบาทเดนทางม งเขาปาจนกระทั งถงสระบัวใหญเชงเขาวงกตซ งเทวดาเนรมตไวแลวผนวชเปนษบเพญภาวนา อย ท นั น เม อพระเวสสันดรบเพญพรตอย ท เขาวงกตชชกไดเดนทางไปขอสองกมารไปเปนทาส พระเวสสันดรกทรง บรจาคให พระอนทรแปลงเปนพราหมณไปทลขอพระมัทรกทรงบรจาคใหซงนอกจากจะทรงบรจาคทานทแสดงถงการเสยสละอันเปนพฤตกรรมสคัญในเรองแลว พระองคยังมความเมตตา มความมานะอดทนตอความยากลบากตางๆในทสดพระเจากรงสัญชัย พระนางผสดพระชาลและพระกัณหากเสดจยกกองทัพมารับ พระเวสสันดรและพระมัทรกลับไปครอบครองบานเมองดังเดม การทพระเวสสันดรบเพญบารม โดยการบรจาค ทานอย เปนนจแสดงถงความเปนผ มจตใจดงาม มความเมตตากรณาและการอดทนอดกลั นอารมณ โกรธไดซ งสงผล ดตอตนเองคอทให ไมวาว นใจแตถงอยางไรพระองคกยังคงมความปรารถนาเหมอนกับบคคลทั วไปเชนกัน ๒. พระนางมัทร พระนางมัทร เปนตัวละครประกอบอยในวรรณคดเรองรายยาวมหาเวสสันดรชาดกมชอเรยกตางๆกัน เชน พระสณสาศรสะใภ นางแกวกัลยาณ พระยอดเยาวอนงคองคอัคเรศราชนาร องคสมเดจพระชนนศรสนทรราช สณสา พระยพยงเยาวด เปนตน พระนางมัทร เปนพระราชธดาแหงกษัตรยมัทราช อภเษกสมรสกับพระเวสสันดร มพระโอรสช อพระชา ลและมพระธดาชอพระกัณหาพระนางตามเสดจพระเวสสันดรไปยังเขาวงกต แมจะถกพระเจากรงสญชัยทัดทาน แตดวยความจงรักภักดตอพระสวามพระนางกไมทรงยนยอม เมอพระนางมัทรตามเสดจไปเขาวงกต พระนางไดปฏบัตตอพระสวามและสองกมาร คอลกขนแตเชา กวาดพนบรเวณอาศรม ตังนดม จัดนสรงพระพักตรจัด |