การถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรม กรุ๊ปเลือด

การนำหมู่โลหิตของพ่อ/แม่ และเด็กมาเปรียบเทียบกันนั้นไม่เพียงพอจะบ่งชี้ความเป็นบิดาหรือมารดาได้ เพราะบุตรในทางพันธุกรรมของคุณอาจไม่ได้มีหมู่โลหิตที่เหมือนกันกับของคุณเสมอไป มาดูเหตุผลกันว่าเป็นเพราะเหตุใด

โดยทั่วไปแล้ว รูปแบบการจัดหมู่โลหิตที่นิยมใช้กันมากที่สุด คือแบบ ABO system ซึ่งแบ่งหมู่โลหิตของมนุษย์ได้เป็น 4 หมู่โลหิต ได้แก่ A, B, AB และ O   หมู่โลหิตเหล่านี้ถูกกำหนดโดยสิ่งที่เรียกว่า แอนติเจน (antigen) ซึ่งเป็นโมเลกุลเล็ก ๆ ที่ติดอยู่บนพื้นผิวเม็ดเลือดแดงของคุณ ถ้าลองจินตนาการว่าเม็ดเลือดแดงเปรียบเสมือนผลสตรอเบอร์รี่ แอนติเจนก็คือเมล็ดสตรอเบอร์รี่สีเหลือง ๆ ที่ติดอยู่ทั่วพื้นผิวด้านนอกของผลไม้ชนิดนี้    คนที่มีหมู่โลหิต A จะมี A-antigen, คนที่มีหมู่โลหิต B จะมี B-antigen, คนที่มีหมู่โลหิต AB จะมีทั้ง A-antigen และ B-antigen ส่วนคนที่มีหมู่โลหิต O จะไม่มีแอนติเจนใด ๆ บนพื้นผิวเม็ดเลือดแดงเลย

การปรากฏของแอนติเจนต่าง ๆ นี้ ถูกกำหนดโดยยีนที่มีชื่อว่า ABO histo-blood Group Gene ซึ่งอยู่บนโครโมโซมคู่ที่ 9 ของมนุษย์ โดยยีนนี้จะเขียนแทนด้วยสัญลักษณ์ “i” ซึ่งมีปรากฏอยู่ 3 รูปแบบ โดยสองแบบแรกคือ“iA” และ “iB” ซึ่งจัดว่าเป็นยีนเด่นทำให้เกิดการปรากฏของ A-antigen และ B-antigen ตามลำดับ และแบบสุดท้ายคือ “iO” ซึ่งจัดว่าเป็นยีนด้อยไม่ทำให้เกิดการปรากฏของแอนติเจน   ในกรณีที่ยีนเด่นและยีนด้อยอยู่ร่วมกัน ยีนเด่นจะยับยั้งการแสดงออกของยีนด้อยเสมอ ปรากฏการณ์นีเรียกว่าการแสดงออกร่วมกัน หรือ Co-Dominant

เช่นเดียวกับโครโมโซมอื่น ๆ ที่อยู่กันเป็นคู่ โครโมโซมคู่ที่ 9 ก็มีคู่ของมันเช่นกัน ทำให้เกิดรูปแบบของยีนและการแสดงออกร่วมกันของยีนที่ควบคุมการปรากฏของแอนติเจนที่อยู่บนแต่ละข้างของโครโมโซมคู่ที่ 9 นี้
1. คนที่มีหมู่โลหิต A อาจมีรูปแบบของยีนเป็น iA & iA (Homozygous – ยีนเหมือนกัน), หรือ iA & i (Heterozygous – ยีนต่างกัน)
2. คนที่มีหมู่โลหิต B อาจมีรูปแบบของยีนเป็น iB & iB (Homozygous – ยีนเหมือนกัน), หรือ iB & i (Heterozygous – ยีนต่างกัน)
3. คนที่มีหมู่โลหิต AB มีรูปแบบของยีนเป็น   iA & iB
4. คนที่มีหมู่โลหิต O มีรูปแบบของยีนเป็น  iO & iO.

ภาพต่อไปนี้สรุปให้เห็นถึงรูปแบบของยีนที่เป็นไปได้สำหรับแต่ละหมู่โลหิต โดยคำว่า ฟีโนไทป์ (Phenotype) หมายถึงลักษณะที่ปรากฏให้เห็นภายนอก ซึ่งในที่นี้หมายถึงหมู่โลหิตที่ปรากฏ ส่วนคำว่า จีโนไทป์ (Genotype) หมายถึงรูปแบบภายในของยีนที่ปรากฏแล้วทำให้เกิดลักษณะภายนอกแบบนั้น

เนื่องจากเด็กได้รับโครโมโซมข้างหนึ่งมาจากพ่อ และได้รับอีกข้างหนึ่งมาจากแม่ ทำให้การถ่ายทอดทางพันธุกรรมของยีนที่ควบคุมการแสดงออกของหมู่โลหิตเป็นไปแบบสุ่ม และเด็กจะมีหมู่โลหิตแบบไหนก็ขึ้นกับรูปแบบยีนที่ควบคุมการแสดงออกหมู่โลหิตของพ่อและแม่

ตัวอย่างเช่น ถ้าพ่อมีหมู่โลหิต B (แบบ Homozygous) และแม่มีหมู่โลหิต A (แบบ Heterozygous) โอกาสที่เด็กคนนี้จะมีหมู่โลหิต B เท่ากับ 50% และโอกาสที่จะมีหมู่โลหิต AB ก็เท่ากับ 50% แต่จะไม่มีโอกาสที่เด็กคนนี้จะมีหมู่โลหิตเป็น A หรือ O ได้เลย (ดูภาพด้านล่างประกอบ)

ตารางด้านล่างแสดงรายละเอียดจีโนไทป์ของหมู่โลหิตทั้งหมดที่เด็กจะได้รับการถ่ายทอดทางพันธุกรรมมาจากพ่อแม่

ตารางถัดมานี้คือการสรุปอย่างง่าย ๆ ให้เห็นรูปแบบหมู่โลหิตที่จะปรากฏในเด็ก เมื่อได้รับการถ่ายทอดทางพันธุกรรมหมู่โลหิตแบบต่าง ๆ มาจากพ่อและแม่

ถ้าคุณยังงุนงงสงสัย หรือแม้ลองเทียบตารางต่าง ๆ แล้วแต่ก็ยังไม่แน่ใจ คุณสามารถใช้บริการ พี ที ซี แลบบอราทอรี ให้ตรวจพิสูจน์ความเป็นบิดาให้กับคุณ เราการันตีความแม่นยำของผลตรวจอย่างน้อย 99.99% เพื่อช่วยให้คุณตอบคำถามที่สำคัญที่สุดในชีวิต!

References:

https://canadiancrc.com/paternity_determination_blood_type.aspx

https://www.cpt.org/files/PP%20-%20Blood%20Types.pdf

https://www.biology.arizona.edu/human_bio/problem_sets/blood_types/inherited.html

https://www.slideshare.net/nirmalajosephine1/biology-form-5-chapter-5-51-inheritance (See slide 63-74 )

การถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรมของหมู่เลือด ABO เป็นอย่างไร

คนหมู่เลือด O มีจีโนไทป์แบบใด

หมู่เลือดใดเป็น Codominance

คนที่มีหมู่เลือด B จะมีจีโนไทป์เป็นเช่นใด